Towarzystwo Muzealne Łemkowszczyzna w Sanoku
Z Wikipedii
Towarzystwo Muzealne Łemkowszczyzna w Sanoku, Muzeum Łemkiwszczyna, "Łemkiwszczyna" Muzealne Towarzystwo w Sanoku (ukr. "Лемківщина" Музеине товариство в Сяноці) - łemkowsko-ukraińska organizacja społeczno-kulturalna powstała z inicjatywy samborskich społeczników dr Turkewycza oraz prof. Filipczaka w Sanoku 27 lutego 1931.
Pod patronatem Towarzystwa do roku 1944 działało w Sanoku regionalne muzeum łemkowskie o tej samej nazwie. Muzeum było stowarzyszone z Zrzeszeniem Ukraińskich Muzeów Regionalnych oraz podlegało pod Zarząd Związków Muzeów w Polsce do roku 1939.
Struktura oraz zakres działalności Towarzystwa wzorowane były na podobnej organizacji działającej wcześniej w Samborze pod nazwą Towarzystwo Bojkowszczyzna.
Spis treści |
[edytuj] Władze statutowe
W skład pierwszego zarządu Towarzystwa weszli B. Szuliakewycz, L. Getz (przewodniczący oraz dyrektor muzeum,) F. Kokowskyj (1885-1940) ukr. Франц Коковський, pseud. Франц Михайлів, Богдан Левченко dziennikarz gazety "Наш Лемко", E. Konstantynowycz (proboszcz grekokatolicki, zastępca przew.), S. Wenhrynowycz (ks. grekokatolicki, sekretarz Towarzystwa), W. Czajkowskyj (nauczyciel gimnazjany, bibliotekarz), W. Bławackyj (prawnik, od 1939 członek nazistowskiego zarządu miasta Sanoka), J. Flunt (nauczyciel, archiwista i skarbnik Towarzystwa).
Od 5 maja 1936 w skład zarządu Towarzystwa wchodzili :
- Leon Getz (ukr. Лев Львович Ґец), artysta malarz, dyrektor muzeum Łemkowszczyzna (1931-1944), przewodniczący Towarzystwa
- Stepan Wenhrynowycz (ukr. Степан Βенгринович), ks. grekokatolicki, zastępca przewod., od 1943 kapelan dywizji SS-Galizien
- Leon Bakutowycz, sekretarz, prawnik
- Iwan Flunt, kasjer
- Włodzimierz Klisz, bibliotekarz
- Mirosław Bażalik, administrator
- Włodzimierz Browar, wydziałowy, student
W dniach od 31 maja do 1 czerwca 1936 roku w siedzibie Towarzystwa w Sanoku przy ul. Zamkowej 8 odbył się zjazd delegatów Ukraińskich Muzeów Regionalnych.
[edytuj] Działalność
Początkowo muzeum mieściło się na plebanii cerkwi grekokatolickiej w Sanoku, dzięki uprzejmości członka towarzystwa ks. Omeliana (Emiliana) Kostantynowycza. Z Towarzystwem muzealnym współpracowali w tym czasie m.in. miejscowi księża grekokatoliccy; Mykoła Hentycz proboszcz Zagórza, gorlicki dziekan Julian Pleszkewycz, ks. Iwan Hajdukewycz z Dobrej Szlacheckiej, ks. Stepan Menczinśkyj proboszcz z Nowosielec, ks. Teodor Lewićkyj proboszcz z Radoszyc, ks. Ilja Perwenec proboszcz z Tarnawy oraz ks. Mykoła Krawczik z Odrzechowej, którzy również przekazywali bezpłatnie na rzecz muzeum różne eksponaty.
We wrześniu 1939 po przejęciu władzy przez hitlerowców oraz organizacje ukrańskich nacjonalistów muzeum zostało przeniesione do zamku sanockiego w miejsce zlikwidowanego przez ukraińskich nacjonalistów polskiego Muzeum Ziemi Sanockiej. Od października 1939-1944 muzeum podlegało pod Kreisschulamt - wydział oświatowy kierowany przez Willego Hubera. W roku 1940 zmieniło swoją nazwę na Ukraińskie Muzeum "Łemkiwszczyna" w Sanoku. Dyrektorem muzeum pozostał nadal Leon Getz (Лев Гец). Sekcją archeologiczną kierowała etnograf Irina Dobrianśka (ukr. Ірина Добрянська), która prowadziła również badania archeologiczne w Bachórzu. W ciągu kilkunastu lat nieprzerwanej działalności społeczne muzeum Łemkowszczyzna zgromadziło w swoich zbiorach kilka tysięcy pozycji muzealnych w tym; woluminy z XVII i XVIII wieku, obrazy, zabytki sztuki militarnej oraz przedmioty pozyskane w trakcie badań archeologicznych.
Muzeum jak i Towarzystwo zostało zlikwidowane po roku 1944. Ocalałe po wojnie eksponaty trafiły do powołanego w roku 1945 Muzeum Historycznego w Sanoku.
[edytuj] Publikacje
- "The Lemkos of Poland" - Arrticles and Essays, wydawca Paul Best i Jarosław Moklak
