Transatlantycka Centrala Radiotelegraficzna
Z Wikipedii
Transatlantycka Centrala Radionadawcza to pozostałości instalacji radiowej w Warszawie na styku dzielnic Bemowo i Bielany oraz w Grodzisku Mazowieckim.
Spis treści |
[edytuj] Historia
- 1920 plany Ministerstwa Poczt i Telegrafów utworzenia ogólnopolskiej, państwowej sieci radiotelegraficznej z radiostacjami w: Grudziądzu, Krakowie, Poznaniu (zasięg europejski) i Warszawie (zasięg międzykontynentalny)
- 1922 początek budowy przez Towarzystwo Przemysłu Metalowego K. Rudzki i S-ka:
- Stacji Odbiorczej w Grodzisku Mazowieckim
- Stacji Nadawczej przy Forcie "Babice", na terenach między wsiami Babice Stare, Gać, Klaudyn i Wawrzyszew
- 1 października 1923 uruchomienie radiostacji
- 17 listopada 1923 uroczyste otwarcie z udziałem Prezydenta RP Stanisława Wojciechowskiego oraz Ministra Poczt i Telegrafów Jana Moszczyńskiego
- 1926 przejście z własnego zasilania na prąd z Elektrowni Okręgowej w Pruszkowie
- 1932 instalacja nowych lampowych nadajników produkcji Państwowych Zakładów Tele- i Radiotechnicznych
- 1933 organizacyjnie w składzie Urzędu Telekomunikacyjnego
- 1935 powstanie Urzędu Radiotelegraficznego Babice, od 1936 Urzędu Radiotelegraficznego Boernerowo
- 1938 instalacja 2 nadajników w koszarach Fortu "Babice", 2 nowe maszty antenowe, z fortu transmitowano audycje Polskiego Radia dla Polonii
- 8 września 1939 zawieszenie nadawania
- 16 września 1939 obsadzenie radiostacji przez 3. Batalion 26. Pułku Piechoty, uzbrojony w trzy działka przeciwpancerne, oraz 5. Bateria 54. Pułku Artylerii pod dowództwem mjr. Jacka Decowskiego
- 27 września 1939 zajęcie radiostacji przez oddział z niemieckiej 19. Dywizji Piechoty
- 1939-1945 radiostacja służy Niemcom do utrzymywania łączności z okrętami podwodnymi
- jesień 1944 włączenie radiostacji do pasa umocnień Warszawy - instalacja na jednym z masztów opancerzonego stanowiska obserwacyjnego
- 16 stycznia 1945 wysadzenie przez Niemców masztów obu stacji
- po 1945 uruchomienie w Grodzisku Mazowieckim Stacji Nadawczo-Odbiorczej, działającej do 1956
[edytuj] Dane techniczne
[edytuj] Stacja Nadawcza
- Lokalizacja: Warszawa-Boernerowo, Fort "Babice" ("Radiowo"), prostopadle do obecnej ul. Radiowej
- Powierzchnia terenu: pas długości 4 km i szerokości 0,5-1,2 km
- Ilość masztów: 10
- Rodzaj masztów: kratownicowe stalowe, nitowane
- Wysokość masztów: 126,5 m
- Nadajniki: 2 x 200 kW systemu Alexandersona (USA)
- Producent: Radio Corporation of America
- Zasilanie: własna elektrownia z silnikiem Diesla z generatorem 500 kW
- Ilość anten: 2 nadawcze
- Częstotliwość: fale długości od 17,20 do 21,00 m
Obok masztów wzniesiono fundamenty na cewki i budki strażnicze z napisem 'Czuwaj' strzegące drogi idącej wzdłuż masztów. Pomiędzy masztem 5 i 6 ulokowano budynki stacji. Oprócz 2 anten niezależnych na masztach, pod ziemią rozpięte było dodatkowe uziemienie.
[edytuj] Stacja Odbiorcza
- Lokalizacja: Grodzisk Mazowiecki, willa 'Czerwony Dwór', rejon obecnej ulicy Radiowej
- Ilość masztów: 3
- Rodzaj masztów: drewniane
- Zasilanie: własna elektrownia z silnikiem Diesla z generatorem
- Ilość anten: 1 odbiorcza
[edytuj] Stan obecny
Budynki Stacji Nadawczej zostały zniszczone, a urządzenia techniczne pocięte na złom i wywiezione. W lesie, na północny i półudniowy zachód od osiedla Boernerowo znajdują się zachowane fundamenty masztów, cewek, budki strażnicze i ruiny budynków technicznych. Ocalały też bloki mieszkalne dla personelu, przebudowane około 2000 r.
W Grodzisku zachował się jedynie budynek portierni oraz zadrzewienie wzdłuż granicy parceli.
[edytuj] Ciekawostki
Stacja Nadawcza w Babicach miała swój bliźniaczy, zachowany obecnie odpowiednik w Grimeton w Szwecji.
[edytuj] Bibliografia
- Boguszewski Przemysław, "Centrala transatlantycka", [w:] „Spotkania z Zabytkami”, nr 4, Warszawa 2001, str. 31–33. ISSN 0137-222X.
- Marcin Łada, Aneta Kołaczyńska: Zapomniana rocznica, Ponad 80 lat temu w Gminie Stare Babice uruchomiono jedną z największych radiostacji na świecie! "Gazeta Babicka" 11/2004.
[edytuj] Linki zewnętrzne
- GRIMETON - ett KULTURARV med GLOBAL räckvidd
- Gazeta Babicka 11/2004 Zapomniana rocznica
