USS Texas (BB-35)

Z Wikipedii

USS Texas (BB-35)
Historia
Położenie stępki	17 kwietnia 1911
Wodowanie	18 maja 1912
Oddanie do służby	12 marca 1914
Wycofanie ze służby	18 czerwca 1946
Status okrętu	okręt-muzeum
Stocznia	Newport News Shipbuilding Company
Dane taktyczno-techniczne
Wyporność	27 000 ton
Długość	175 m
Szerokość	29,0 m na linii wodnej
Zanurzenie	9,0 m
Prędkość	21 węzłów
Załoga	954 oficerów i marynarzy
Uzbrojenie	10 x 356mm 21 x 127 mm 4 działa 3 funtowe (1,4 kg) 4 podwodne wyrzutnie torped kal. 533 mm
Galeria w Wikimedia Commons

USS Texas (BB-35) – amerykański pancernik typu New York. Drugi okręt United States Navy noszący nazwę pochodzącą od stanu Teksas.

Podczas swojej służby "Texas" brał udział w operacjach na wodach meksykańskich począwszy od incydentu w Tampico i eskortował alianckie konwoje atlantyckie podczas I wojny światowej. Kiedy Stany Zjednoczone formalnie weszły do II wojny światowej wznowił swoją służbę jako okręt eskorty konwojów płynących przez Atlantyk, później ostrzeliwał cele nabrzeżne w czasie kampanii północnoafrykańskiej i w czasie lądowania w Normandii. Pod koniec 1944 roku został przeniesiony na Pacyfik. Tam zapewniał wsparcie artyleryjskie żołnierzom atakującym Iwo Jimę i Okinawę.

"Texas" został wycofany ze służby w 1946, będąc odznaczonym pięcioma battle star za służbę w czasie II wojny światowej i obecnie jest okrętem-muzeum w pobliżu Houston. Wśród innych pancerników będących okrętami muzealnymi wyróżnia się tym, że jest najstarszym drednotem^[1]. Jest także jednym z dwóch istniejących okrętów, które brały udział zarówno w I jak i w II wojnie światowej^[2]. Wśród okrętów amerykańskich wyróżnia się także jako ten, który był przełomową jednostką: był pierwszym amerykańskim pancernikiem, na którym zamontowano artylerię przeciwlotniczą, pierwszą jednostką na której ogień dział był sterowany za pomocą dalocelowników i przekaźników artyleryjskich, pierwszym okrętem liniowym z którego katapultowano samolot, pierwszym okrętem US Navy który otrzymał komercyjny radar oraz pierwszym pancernikiem, który został okrętem muzealnym^[3].

[edytuj] Budowa

"Texas" był drugim pancernikiem typu New York. Jego budowa została zatwierdzona 24 czerwca 1910^[4]. Oferty były przyjmowane od 27 września do 1 grudnia. Najlepsza została przedstawiona przez Newport News Shipbuilding Company na sumę 5,830,000 $, nie wliczając w to opancerzenia i uzbrojenia. Kontrakt został podpisany 17 grudnia, a plany zostały dostarczone do stoczni 24 grudnia^[5]. Stępkę okrętu położono 17 kwietnia 1911 w Newport News. Okręt został zwodowany 18 maja 1912, matką chrzestną była panna Claudia Lyon. Jednostka weszła do służby 12 marca 1914, pierwszym dowódcą został komandor porucznik Albert W. Grant^[4][5].

Główna artyleria okrętu składała się z 10 dział kalibru 356 mm/45 Mark 8, które mogły wystrzelić pocisk przeciwpancerny o wadze 680 kg na odległość 21 km. Jego artyleria średniego kalibru składała się z 21 dział kal. 127mm/51. Zamontowano także 4 wyrzutnie torpedowe kalibru 533 mm umieszczone parami na burtach w okolicy 31 wręgi z zapasem 12 torped^[5]. "Texas" i jego bliźniak "New York" były jedynymi pancernikami przechowującymi amunicję kal.356mm w odwróconej pozycji (czubem w dół) w żelaznych pojemnikach^[4].

[edytuj] 1914-1917

24 marca 1914 Texas opuścił stocznię Norfolk Navy Yard i wypłynął w kierunku Nowego Jorku. 26 marca zatrzymał się na nocny postój w Tompkinsville i wszedł następnego dnia do New York Navy Yard. Tam spędził trzy tygodnie, w czasie których instalowano mu elementy systemu prowadzenia ognia^[6].

Gdy pancernik stał w Nowym Jorku prezydent Woodrow Wilson nakazał grupie okrętów ze składu Floty Atlantyckiej udać się na wody meksykańskie w odpowiedzi na tarcia pomiędzy krajami spowodowane przez to, że meksykańscy żołnierze federalni zajęli amerykańską jednostkę pływającą w Tampico. Problem został szybko rozwiązany, ale kontradmirał Henry T. Mayo chciał oficjalnego przyznania się do błędu przez rząd Huerty i 21 działowego salutu dla flagi amerykańskiej^[6].

Prezydent Wilson zobaczył w incydencie możliwość wywarcia nacisku na rząd, który jego zdaniem był niedemokratyczny. 20 kwietnia Wilson przedstawił problem na posiedzeniu kongresu i wysłał rozkazy dla kontradmirała Franka Fridaya Fletchera, dowodzącego amerykańskimi siłami morskimi znajdującymi się w pobliżu meksykańskiego wybrzeża, nakazując mu wykonać lądowanie w Veracruz i zajęcie komory celnej w odpowiedzi na incydent w Tampico. Ta akcja została przeprowadzona 21 i 22 kwietnia^[6].

"Texas" wyszedł w morze 13 maja i, z powodu zaostrzania się sytuacji, przystąpił od razu do wykonywania obowiązków służbowych z pominięciem zwyczajowej dziewiczej podróży i późniejszego przeglądu. Po pięciodniowym postoju w Hampton Roads pomiędzy 14 i 19 maja okręt dołączył 26 maja do sił kontradmirała Fletchera w pobliżu Veracruz. Pozostawał na wodach meksykańskich przez prawie dwa miesiące, wspierając siły amerykańskie, które wylądowały na brzegu. 8 sierpnia okręt wypłynął z Veracruz i popłynął do zatoki Nipe na Kubie, a stamtąd wypłynął w kierunku Nowego Jorku. Do New York Navy Yard wszedł 21 sierpnia^[6] .

Pancernik pozostawał tam do 6 września, kiedy to wrócił na morze i dołączył do Floty Atlantyckiej oraz podjął normalne działania w składzie floty. W październiku okręt ponownie znalazł się w pobliżu meksykańskiego wybrzeża. Pod koniec tego miesiąca "Texas" stał się głównym okrętem–bazą (ang. station ship) w Tuxpan, pozostając w tej funkcji do 4 listopada, po czym odpłynął do Galveston. Tam 7 listopada gubernator stanu Teksas, Oscar Colquitt, zaprezentował komandorowi Grantowi srebrną zastawę stołową dla okrętu. Young Men's Business League of Waco, Texas wniosło sumę 10 000 dolarów na zakup sreber.^[5].

Texas wypłynął z Tampico 14 listopada i dotarł do Vera Cruz, gdzie pozostawał przez miesiąc^[5]. Pożegnał się z wodami meksykańskimi na dłuższy czas 20 grudnia i wypłynął w kierunku Nowego Jorku. Jednostka weszła do stoczni New York Navy Yard 28 grudnia i pozostawała tam na czas remontu do 16 lutego 1915^[6]. 25 maja okręt wraz z pancernikami "South Carolina", "Louisiana" i "Michigan" uratował 230 ludzi z uszkodzonego statku pasażerskiego "Ryndam" linii Holland America Line, który został staranowany przez norweski parowiec "Joseph J. Cueno" przewożący owoce^[5]. W 1916 "Texas" stał się pierwszym amerykański pancernikiem, na którym zamontowano działa przeciwlotnicze^[7] i pierwszym, którego ogień był prowadzony przez dalocelowniki i przekaźniki artyleryjskie (wczesnych przodków dzisiejszych komputerów)^[3].

[edytuj] I wojna światowa

"Texas" w I wojnie światowej. Dwa duże maszty zostały zastąpione przez pojedynczy trójnożny w czasie modernizacji w 1925

Po powrocie do aktywnej służby w składzie floty "Texas" rozpoczął standardowy zestaw ćwiczeń wzdłuż wybrzeża Nowej Anglii i w pobliżu Virginia Capes, od którego odmianą były zimowe manewry floty i ćwiczenia artyleryjskie przeprowadzane na Karaibach. Taka rutynowa służba trwała około dwóch lat do momentu, gdy przeciągający się w lutym i marcu kryzys związany z podjęciem przez Niemcy nieograniczonej wojny podwodnej spowodował przystąpienie Stanów Zjednoczonych do I wojny światowej w kwietniu 1917^[6].

Deklaracja o przystąpieniu USA do wojny została ogłoszona gdy. "Texas" stał na kotwicy u ujścia rzeki York, wraz z innymi pancernikami Floty Atlantyckiej. Okręt pozostawał w rejonie Virginia Capes-Hampton Roads do połowy sierpnia przeprowadzając ćwiczenia i szkoląc artylerzystów morskich, którzy mieli obsadzić działa na uzbrojonych statkach handlowych^[6].

W sierpniu okręt popłynął do Nowego Jorku w celu przeprowadzenia remontu i dotarł do Base 10 19 sierpnia i wszedł do New York Navy Yard wkrótce potem. Naprawy zostały zakończone 26 września i pancernik przeszedł tego samego dnia do Port Jefferson^[6]. 27 września okręt wszedł na mieliznę w pobliżu Block Island. Przez trzy dni załoga okrętu starała się odciążyć jednostkę, ale bez rezultatów. 30 września przypłynęły holowniki i pomogły ściągnąć okręt liniowy na głębszą wodę. Uszkodzenia kadłuba spowodowały, że Texas musiał znowu wejść do stoczni, a przedłużające się prace remontowe wymagały odwołania jego listopadowego przejścia na Wyspy Brytyjskie wraz z innymi okrętami 9 Dywizji^[4].

Do grudnia okręt wyszedł ze stoczni i popłynął na południe, by przeprowadzić grę wojenną w pobliżu rzeki York. W połowie stycznia 1918 pancernik znowu znalazł się w Nowym Jorku i przygotowywał się do podróży przez Atlantyk. "Texas" wypłynął z Nowego Jorku 30 stycznia 1918 i dotarł do Scapa Flow na Orkadach w pobliżu Szkocji 11 lutego. Tam dołączył do 9 Dywizji, wtedy znanej jako 6 Eskadra Bojowa (ang.6th Battle Squadron), brytyjskiej Grand Fleet^[6].

Służba pancernika w składzie Grand Fleet składała się głównie z misji osłony konwojów i okazjonalnych udziałów we wzmocnieniach brytyjskich eskadr blokujących Morze Północne i siły niemieckie. Flota bazowała głównie w Scapa Flow i zatoce Firth of Forth w Szkocji. "Texas" rozpoczął wykonywanie obowiązków w składzie floty pięć dni po dotarciu do Scapa Flow. Wypłynął wtedy z całą flotą, by wzmocnić 4 Eskadrę Bojową znajdującą się wtedy na Morzu Północnym. Wrócił do Scapa Flow następnego dnia i pozostawał tam do 8 marca, potem wyszedł w może jako osłona konwoju. Do bazy wrócił 13 marca. Texas wraz z innymi okrętami wchodzącymi w skład jego dywizji wszedł do zatoki Firth of Forth 12 kwietnia, ale wyszedł ponownie w morze jako eskorta konwoju 17 kwietnia. Amerykańskie pancerniki wróciły do bazy 20 kwietnia. Cztery dni później Texas wypłynął, by wspierać Drugą Eskadrę Bojową, po tym jak niemiecka flota wypłynęła z zatoki Jade i popłynęła wzdłuż wybrzeża norweskiego, aby zagrozić alianckim konwojom. Wysunięte jednostki spostrzegły wycofujących się Niemców 25 kwietnia, ale z powodu dużej odległości nie doszło do starcia. Niemcy wrócili tego dnia do baz, a Grand Fleet, w skład której wchodził Texas, zrobiła to samo nazajutrz^[6].

"Texas" i inne okręty wchodzące w skład jego dywizji spędziły spokojny maj w Firth of Forth. 9 czerwca pancernik wyszedł z innymi okrętami Szóstej Eskadry Bojowej i udał się z powrotem na kotwicowisko w Scapa Flow, docierając tam następnego dnia. Pomiędzy 30 czerwca i 2 lipca "Texas" i inne okręty pełniły rolę eskorty amerykańskich stawiaczy min, które stawiały zaporę minową na wodach Morza Północnego. Po dwudniowym pobycie w Scapa Flow okręt wyszedł na morze wraz z Grand Fleet, by odbyć dwudniowe ćwiczenia taktyczne i grę wojenną. Na zakończenie tych ćwiczeń, 8 lipca, flota weszła do Firth of Forth. Przez pozostały okres I wojny światowej "Texas" i inne pancerniki z 9 Dywizji operowały w składzie Grand Fleet jako Szósta Eskadra Bojowa. Gdy niemiecka flota coraz więcej czasu spędzała na kotwicy w swoich bazach w estuariach rzek Jade i Ems, amerykańskie i brytyjskie okręty coraz więcej czasu poświęcały rutynowym ćwiczeniom i operacjom, a coraz mniej bądź wcale – walce. Taki stan trwał do momentu przerwania wojny przez zawieszenie broni 11 listopada 1918. W nocy 20 listopada, okręt towarzyszył Grand Fleet w spotkaniu z poddającą się Hochseeflotte. Dwie floty spotkały się około 40 mil (60km) na wschód od wyspy May, w pobliżu wejścia do Firth of Forth i udały się razem na kotwicowisko w Scapa Flow. Później amerykański kontyngent został przeniesiony do Portland Harbor w Anglii, gdzie dotarł 4 grudnia^[6].

[edytuj] Po I wojnie światowej

Osiem dni później Texas wyszedł w morze z dywizjonami 6 i 9 na spotkanie prezydenta Woodrow Wilsona przebywającego na pokładzie statku "George Washington". Wilson płynął do Europy, by wziąć udział w konferencji pokojowej w Wersalu. Spotkanie nastąpiło około 7.30 następnego dnia i pancerniki zapewniły eskortę prezydenckiej jednostce w drodze do Brestu. Do portu okręty dotarły o 12.30 tego samego dnia. Wieczorem Texas i inne amerykańskie pancerniki wypłynęły z Brestu i 14 grudnia dotarły do Portland. Tam zatrzymały się na krótko, a następnie popłynęły do Stanów Zjednoczonych. Okręty dotarły do latarni Ambrose 25 grudnia 1918, a do portu nowojorskiego weszły 26 grudnia^[6].

Po przeglądzie "Texas" podjął swoje obowiązki służbowe w składzie Floty Atlantyckiej na początku 1919. 9 marca stał się pierwszym amerykańskim pancernikiem przenoszącym samolot, gdy Lieutenant Commander Edward O. McDonnell wystartował brytyjskim Sopwith Camelem z pokładu okrętu. Tego lata "Texas" został przeniesiony do Floty Pacyfiku. 17 lipca 1920 okrętowi został przydzielony symbol BB-35, w rezultacie wprowadzonego przez marynarkę wojenną alfanumerycznego systemu klasyfikacyjnego kadłubów^[3][6].

"Texas" w śluzie Gatun, w czasie przechodzenia przez Kanał Panamski w drodze na wschodnie wybrzeże USA, 21 czerwca 1937.

"Texas" służył na Pacyfiku do 1924, potem wrócił na wschodnie wybrzeże USA, przeszedł przegląd i wziął udział w rejsie szkoleniowym na wody europejskie kadetów Akademii Morskiej. 25 listopada 1924, gdy operował na Atlantyku, zatopił nieukończony pancernik "Washington". Było to zgodne z ustaleniami traktatu waszyngtońskiego z 1922^[4]. Tej jesieni okręt brał udział w manewrach jako część Floty Zwiadowczej (ang. Scouting Fleet). W 1925 pancernik wszedł do stoczni Norfolk Navy Yard na znaczną modernizację połączoną z przeglądem. W stoczni wymieniono jego maszty kratownicowe na pojedynczy maszt trójnożny. Otrzymał także najnowsze wyposażenie wchodzące w skład systemu prowadzenia ognia. Po przejściu tej przebudowy pancernikowi została przydzielona rola okrętu flagowego floty amerykańskiej i służył dalej na Atlantyku. Pełnił służbę w pobliżu wschodniego wybrzeża USA do września 1927. Pomiędzy końcem września i początkiem grudnia odbył podróż po Pacyfiku. W 1927 Texas stał się także pierwszym okrętem na którym członkom załogi pokazano film dźwiękowy^[3][6].

Pod koniec roku Texas wrócił na Atlantyk i wznowił normalną służbę we Flocie Zwiadowczej. W styczniu 1928 przewoził prezydenta Calvina Coolidge`a do Hawany na Kubie na panamerykańską konferencję. Później przeszedł przez Kanał Panamski i udał się na zachodnie wybrzeże, by odbyć manerwy z flotą na wodach niedaleko Hawajów^[6].

Pancernik wrócił do Nowego Jorku na początku 1929 na swój coroczny przegląd zakończony w marcu, kiedy odbył kolejny krótki przydział na Pacyfiku. Wrócił na Atlantyk w czerwcu i podjął normalną służbę. W kwietniu 1930 zdarzyło się coś odmiennego od zwykłej służby: okręt eskortował statek SS "Leviathan" do Nowego Jorku. Na pokładzie jednostki znajdowała się delegacja amerykańska na Londyńską Konferencję Morską. W styczniu 1931 okręt wyszedł ze stoczni w Nowym Jorku jako flagowiec floty amerykańskiej i udał się przez Kanał Panamski do San Diego. Miasto to było jego portem macierzystym przez następne 6 lat. W tym czasie pancernik służył jako okręt flagowy najpierw całej floty, a następnie 1 Dywizji Pancerników (ang Battleship Division 1 (BatDiv 1)). Latem 1936 opuścił wody Pacyfiku i szkolił podchorążych w czasie rejsów na Atlantyku. Po zakończeniu tego przydziału okręt natychmiast dołączył do Battle Force na Pacyfiku^[6].

Latem 1937 pancernik po raz kolejny został przeniesiony na wschodnie wybrzeże. Tym razem pełnił rolę okrętu flagowego Training Detachment. Pod koniec 1938 i na początku 1939 pancernik stał się okrętem flagowym nowo zorganizowanej Eskadry Atlantyckiej (ang. Atlantic Squadron) zbudowanej na podstawie 5 Dywizji Pancerników (BatDiv 5). Podczas tych dwóch przydziałów głównymi celami okrętu były głównie zadania szkoleniowe, rejsy z kadetami, ćwiczenia rezerwistów i szkolenia członków Fleet Marine Force. W 1939 Texas otrzymał pierwszy komercyjny radar wśród wszystkich okrętów US Navy^[3][6].

[edytuj] II wojna światowa

Wkrótce po wybuchu wojny w Europie, we wrześniu 1939, "Texas" został przydzielony do patrolu neutralności ustanowionego po to, by nie dopuścić wojny na zachodnią półkulę. Później, gdy Stany Zjednoczone coraz bardziej opowiadały się po stronie aliantów, pancernik rozpoczął konwojowanie statków przewożących towary przekazywane Brytyjczykom na podstawie umowy Lend Lease. W lutym 1941 Pierwsza Dywizja Marines została zaokrętowana na pokład okrętu. 1 lutego 1941 admirał Ernest J. King podniósł swoją flagę jako dowódcy zreformowanej Floty Atlantyku na maszcie pancernika. W tym samym roku, w czasie odbywania rejsu w ramach patrolu neutralności, "Texas" został nieskutecznie zaatakowany przez niemiecki okręt podwodny U-203^[3][6].

W niedzielę 7 grudnia 1941 pancernik znajdował się w zatoce Casco w stanie Main, odpoczywając po trzymiesięcznym przydziale do Bazy Morskiej Argentia na Nowej Funlandii. Po dziesięciu dniach w Casco Bay wrócił do nowofunlandzkiej bazy i pozostawał tam do późnego stycznia 1942, wtedy rozpoczął eskortować konwoje do Anglii. Po zakończeniu tego przydziału Texas zaczął patrolować wody niedaleko Islandii; w marcu wrócił do domu. Przez następne sześć miesięcy kontynuował obowiązki eskortowe, towarzysząc konwojom zmierzającym w różnych kierunkach: towarzyszył konwojowi z żołnierzami marines kierującymi się w stronę Guadalcanal, eskortował jednostki przewożące piechotę morską do Panamy, osłaniał transportowce zmierzające do Freetown w Sierra Leone, na zachodnim wybrzeżu Afryki. Często odbywał podróże do Wielkiej Brytanii i z powrotem, osłaniając okręty przewożące towary i żołnierzy^[6].

23 października Texas, wraz z Task Group (TG) 34.8 będącą Północną Grupą Bojową w ramach operacji Torch, wyruszył na swoją pierwszą większą operację – inwazję północnej Afryki. Rozkazy przydzieliły go do grupy atakującej Mehdia i Port Lyautey. Pancernik dotarł w pobliże atakowanych plaż rankiem 8 listopada i rozpoczął przygotowania do inwazji. Nadał pierwszą audycję generała Eisenhowera "Voice of Freedom" proszącą Francuzów o niestawianie oporu aliantom lądującym w północnej Afryce. W tej fazie wojny doktryna wojny amfibijnej była w początkowym stadium rozwoju i wielu dowódców nie zdawało sobie sprawy z wartości bombardowania brzegu przed lądowaniem żołnierzy^[6]. Armia stawiała wtedy bardziej na element zaskoczenia. "Texas" wszedł do boju przed południem, gdy Armia zażądała od niego zniszczenia składu amunicji ulokowanego w pobliżu Port Lyautey. Przez następny tydzień okręt podróżował wzdłuż wybrzeża marokańskiego, udzielając w ramach podobnych misji wsparcia artyleryjskiego oddziałom lądowym. Z tego powodu, w przeciwieństwie do późniejszych operacji, okręt wystrzelił jedynie 273 pociski z dział 356mm i sześć pocisków kal. 127mm. Podczas krótkiego postoju część załogi zeszła na brzeg by pomóc w podniesieniu z dna niektórych jednostek zatopionych w porcie. Podczas pobytu w pobliżu Maroka "Texas" wysadził Waltera Cronkite na brzeg, gdzie rozpoczęła się jego kariera korespondenta wojennego. 16 listopada pancernik opuścił północną Afrykę i udał się w kierunku Stanów Zjednoczonych w towarzystwie lotniskowców "Savannah" i "Sangamon", "Kennebec", czterech transportowców i siedmiu niszczycieli^[3][6].

[edytuj] Operacja Overlord

W 1943 "Texas" pełnił tak jak poprzednio rolę okrętu eskorty konwojów. Bazując w Nowym Jorku, odbył kilka transatlantyckich podróży do Casablanki i Gibraltaru. Często też bywał w portach Wysp Brytyjskich. Ta rutynowa służba trwała do 22 kwietnia 1944, kiedy po zakończeniu osłaniania jednego z konwojów pancernik został w estuarium rzeki Clyde w Szkocji i rozpoczął szkolenie poprzedzające lądowanie w Normandii^[6].

[edytuj] Przygotowania

Texas w pobliżu Norfolk, 13 marca 1943.

Przez następne 12 dni Texas odbył wiele ćwiczeń artyleryjskich z udziałem dział ciężkiej artylerii. Ćwiczenia odbywał wraz z brytyjskimi pancernikami "Ramillies" i "Rodney". Strzelania były korygowane przez samoloty obserwacyjne Royal Air Force, które także miały działać w czasie inwazji. 29 kwietnia "Texas", "Nevada" i "Arkansas" przeniosły się do Belfast Lough w Północnej Irlandii. Tam przeprowadzono końcowe przygotowania, w ramach których okrętowi zdemontowano katapultę samolotów. Zamontowano także dodatkowy sprzęt radiowy, w skład którego wchodziło m.in. urządzenie służące do wykrywania i zakłócania kierowanych rakiet ^[8]. Ostatnie ćwiczenia zostały przeprowadzone na południu, w zatoce Dundrum. Podczas tych ćwiczeń, 19 maja, generał Dwight Eisenhower wszedł na pokład, by przemówić do załogi. 31 maja na okręcie wprowadzono ciszę radiową, przerwano wydawanie przepustek, a później poinformowano załogę o nadchodzącej operacji. W ramach inwazji pancernikowi została przydzielona rola okrętu flagowego Sił Bombardujących (ang. Bombardment Force), które znajdowały się w Zachodnim Zespole Bojowym (ang. Western Taskforce), ostrzeliwujących plażę Omaha, Strefą ostrzału okrętu była zachodnia połowa plaży, miał wspierać amerykańską 1 Dywizję Piechoty (znaną jako Wielka Czerwona Jedynka od odznaki na rękawie) na wschodniej połowie plaży Omaha i amerykańską 29 Dywizję Piechoty atakującą zachodnią część Omaha, amerykański 2 Batalion Rangersów atakujący Pointe du Hoc i amerykański 5 Batalion Rangersów, który został przydzielony do zachodniej cześci Omaha, by wspierać żołnierzy na Pointe du Hoc^[9][10].

Siły bombardujące składały się z amerykańskiego pancernika Texas, który był odpowiedzialny za zachodnią połowę plaży Omaha, amerykańskiego pancernika "Arkansas", odpowiedzialnego za wschodnią połowę tego obszaru, amerykańskich niszczycieli "Frankford", "McCook", "Carmick", "Doyle", "Emmons", "Baldwin", "Harding", "Satterlee", "Thompson", brytyjskiego lekkiego krążownika "Glasgow", brytyjskcih niszczycieli "Tanataside", "Talybont", "Melbreak", oraz francuskich lekkich krążowników "Georges Leygues" i "Montcalm", które zajęły pozycję na wschodnim końcu plaży Omaha^[9] .

3 czerwca o godzinie 02:09 Western Taskforce, do którego był przydzielony Texas, wypłynął z Belfast Lough w kierunku Normandii. W zasięgu wzroku kursem równoległym płynęła grupa brytyjskich okrętów, w skład których wchodziły pancerniki "Warspite" i "Ramillies". 4 czerwca o godzinie 07:10 zespół przeszedł na kontrkurs z powodu złej pogody w Normandii. Później tego wieczoru w pobliżu wyspy Lundry okręty ponownie zawróciły i udały się do miejsca gromadzenia się floty inwazyjnej zwanego Area Z. Po sformowaniu się w tej strefie flota inwazyjna popłynęła na południe w kierunku Normandii. Po drodze musiała minąć niemieckie pola minowe, dzięki przetrałowanym przejściom żadna jednostka przydzielona do plaży Omaha nie ucierpiała^[9].

[edytuj] D-Day

O godzinie 3:00 6 czerwca 1944 "Texas" i brytyjski krążownik HMS "Glasgow" weszły na obszar, z którego miały prowadzić ogień wspierający oddziały lądujące na zachodnim obszarze plaży Omaha, i znalazły się na swoich pozycjach strzeleckich oddalonych o 11 km od wybrzeża w pobliżu Pointe du Hoc o godzinie 04:41. Wraz z nimi były pancerniki "Arkansas", "Nevada" i trzy amerykańskie ciężkie krążowniki oraz kombinowana amerykańsko-brytyjska flota pancerników, pięciu krążowników i 22 niszczycieli^[9]. Amerykański dywizjon obserwacyjny VCS-7 wchodzący w skład US Navy i wyposażony w samoloty Supermarine Spitfire VB i Seafire III był jedną z jednostek dostarczających koordynatów do strzelań oraz korygujących ogień^[11].

Początek bombardowania został zaplanowany na 5:50 i pierwsze strzały oddano na stanowiska sześciu dział 150 mm na szczycie Point du Hoc. Gdy "Texas" wstrzymał ostrzeliwanie szczytu o 6:24 255 pocisków zostało wystrzelonych w ciągu 34 minut co daje około 7,5 pocisku na minutę. Był to także najdłuższy nieprzerwany okres strzelania pancernika w czasie II wojny światowej. W czasie, gdy pociski z najcięższych dział wybuchały na Point du Hoc, pociski kalibru 127 mm trafiały w okolice prowadzące do Wyjścia D-1 (ang. Exit D-1) – drogi prowadzącej w głąb lądu z zachodniej części plaży. O 6:26 "Texas" przeniósł ogień dział najcięższej artylerii na zachodni kraniec plaży, w okolice miasta Vierville. W tym samym czasie jego średnia artyleria prowadziła ogień do kolejnego celu na zachodniej plaży, wąwozu z umocnieniami broniącymi drogi wychodzącej z plaży. Później okręt przeniósł ogień ciężkich dział, kierowany przez obserwatorów w samolotach, na cele położone w głębi lądu ze szczególnym uwzględnieniem wrogich sił mających wzmocnić broniące się oddziały i zniszczyć stanowiska artylerii i inne umocnienia^[6].

Do wieczoru atak na plażę Omaha był zagrożony niepowodzeniem z powodu silniejszego niż spodziewany oporu niemieckiego i niemożności wprowadzenia do boju alianckich czołgów i artylerii. Próbując pomóc walczącej piechocie, niektóre z niszczycieli zapewniających wsparcie artyleryjskie zbliżyły się tak mocno do linii brzegowej, że prawie osiadły na mieliznach. Także "Texas" podpłynął bliżej brzegu: o 12:23 okręt znajdował się tylko 2,7 km od brzegu, strzelając ze swoich najcięższych dział prawie pod kątem 0 stopni i ostrzeliwując zachodnie wyjście D-1, w pobliżu Vierville. Pośród innych obowiązków okręt ostrzeliwał gniazda snajperów i karabinów maszynowych ukrytych na plaży i w bezpośrednim sąsiedztwie. Na zakończenie tego boju pancernik ostrzelał wrogą baterię przeciwlotniczą znajdującą się na zachód od Vierville^[9].

7 czerwca pancernik otrzymał przekaz, że batalion rangersów na Pointe Du Hoc jest nadal odizolowany od reszty sił inwazyjnych, na skutek czego kończy mu się amunicja i ponosi duże straty. W odpowiedzi "Texas" wysłał dwie małe łodzie z zapasami dla rangersów. W drodze powrotnej łodzie zabrały 34 rannych żołnierzy na pancernik oraz niemieckich jeńców, którzy zostali przesłuchani na okręcie zanim zostali załadowani na okręt desantowy czołgów LST i przewiezieni do Anglii. Później tego dnia ciężka artyleria okrętu ostrzeliwała zajęte przez wroga miasta Surrain i Trevieres, by przeszkodzić niemieckim wojskom w koncentracji. Tego południa okręt atakował także niemiecką baterię moździerzy, która ostrzeliwała plażę. Wkrótce po północy niemieckie samoloty zaatakowały jednostki znajdujące się w pobliżu plaży. Jeden z samolotów przeleciał nisko nad prawą burtą okrętu. Artyleria przeciwlotnicza "Texas" otworzyła ogień, ale nie trafiła intruza. Rankiem 8 czerwca jego działa ostrzeliwały Isigny, następnie nabrzeżną baterię dział, a w końcu ponownie Trevieres^[6].

Wkrótce po tym okręt udał się do Plymouth na przezbrojenie i wrócił w pobliże francuskiego wybrzeża 11 czerwca. Do 15 czerwca wspierał armię w poszerzaniu przyczółków. Później żołnierze wyszli poza zasięg dział pancernika. Ostatnia misja wsparcia artyleryjskiego była konieczna tak daleko wewnątrz lądu, że aby uzyskać odpowiedni kąt podniesienia dział, zalano prawoburtowe bąble przeciwtorpedowe, co zapewniło dodatkowe 2 stopnie przechyłu. Gdy miejsca walk oddaliły się 16 czerwca poza zasięg dział, Texas został przesunięty do innych zadań^[6][9].

[edytuj] Bombardowanie Cherbourga

Pocisk niemieckiej ciężkiej artylerii nabrzeżnej spadł pomiędzy pancernikami "Texas" (w głębi) i "Arkansas" w czasie gdy walczyły one z Baterią Hamburg podczas bombardowania Cherbourga 25 czerwca 1944

Rankiem 26 czerwca "Texas" zbliżył się wraz z pancernikiem "Arkansas" do portu w Cherbourgu i otworzył ogień do fortyfikacji i baterii otaczających miasto. Baterie nabrzeżne natychmiast otworzyły ogień i około 12:30 obramowały pociskami "Texas". Pancernik kontynuował ogień płynąc przez gejzery wody powodowane przez wrogie pociski, ale artylerzyści niemieccy dopięli w końcu swego. O godzinie 13:16 pocisk 280 mm trafił wieżę prowadzenia ognia, zabił sternika i ranił prawie wszystkich znajdujących się na mostku nawigacyjnym. Dowódca pancernika przypadkowo nie został ranny i wkrótce doprowadzono mostek do porządku. Pancernik nadal wystrzeliwał pociski 356 mm. Jakiś czas później kolejny pocisk trafił okręt. Tym razem był to 240 mm pocisk przeciwpancerny, który przebił się i wleciał do pomieszczeń położonych za kwaterami oficerskimi, ale nie wybuchł. Podczas trzygodzinnego pojedynku Niemcy obramowali i prawie trafili okręt ponad 65 razy, ale "Texas" kontynuował wykonywanie zadań do 16:00 gdy otrzymał rozkaz wycofania się^[6].

"Texas" przeszedł naprawy w Plymouth w Anglii i następnie przygotowywał się do inwazji na południową Francję. 16 czerwca opuścił Belfast Lough i udał się na Morze Śródziemne. Po postojach w Gibraltarze i Oranie (Algieria) pancernik spotkał się z trzema francuskimi niszczycielami w pobliżu Bizerty (Tunezja) i przeszedł na kurs prowadzący do francuskiej Riviery. "Texas" dotarł do St. Tropez nocą 14 lipca. O 4:44 15 lipca okręt przeszedł na pozycję z której miał prowadzić ogień przed inwazją i o 6:51 otworzył ogień do pierwszego celu – baterii pięciu dział kal. 150 mm. Z powodu szybkiego postępu ataku i małego oporu ze strony wroga okręt zapewniał wsparcie artyleryjskie jedynie przez dwa dni. "Texas" opuścił południowe wybrzeże Francji wieczorem 16 sierpnia. Po zatrzymaniu się w Palermo na Sycylii okręt opuścił Morze Śródziemne i udał się do Nowego Jorku, do którego dotarł 14 września 1944^[6].

[edytuj] Operacje desantowe na Iwo Jimę i Okinawę

W Nowym Jorku "Texas" przeszedł 36 dniową naprawę, podczas której m. in. wymieniono lufy dział jego głównej artylerii. Po krótkim rejsie mającym odświeżyć umiejętności załogi pancernik opuścił Nowy Jork w listopadzie i, kierując się przez Kanał Panamski, udał się na Pacyfik. Zatrzymał się na jakiś czas w Long Beach, a później kontynuował rejs do Oahu. Pancernik spędził święta Bożego Narodzenia w Pearl Harbor i później podjął szkolenie w ramach manewrów przeprowadzanych w pobliżu Hawajów. Ćwiczenia trwały około miesiąca, a po ich zakończeniu "Texas" odpłynął do atolu Ulithi. Wyspy te opuścił 10 lutego 1945, zatrzymał się na Marianach na dwudniowe przygotowania przed inwazją, a następnie wszedł na kurs prowadzący w stronę wyspy Iwo Jima. Dotarł tam 16 lutego, trzy dni przed planowanym atakiem. Spędził ten czas, ostrzeliwując wrogie stanowiska obrony, przygotowując teren do inwazji. Po tym jak 19 lutego żołnierze zaatakowali wyspę rola okrętu zmieniła się i wykonywał on zadania morskiego wsparcia artyleryjskiego. Pozostawał w pobliżu wyspy przez prawie dwa tygodnie pomagając marines w rozbijaniu dobrze przygotowanej i głęboko wkopanej obrony Japończyków^[6].

Pomimo tego, że Iwo Jima nie została uznana za bezpieczną, do 16 marca Texas przebywał w tym rejonie do drugiej części lutego i wrócił do Ulithi na początku marca, by przygotowywać się do operacji desantu na Okinawę. Opuścił Ulithi wraz z zespołem wsparcia artyleryjskiego TF 54 21 marca i dotarł w pobliże Ryukyu 26 marca. "Texas" nie uczestniczył w zajmowaniu mniejszych wysp tylko przepłynął w kierunku głównego celu lądowania i rozpoczął tego samego dnia bombardowanie przedinwazyjne. Przez następne sześć dni okręt odpalił wiele salw z głównych dział. by przygotować drogę dla jednostek armii i Marines. Każdego wieczoru okręt przerywał bombardowanie pozycji wroga tylko po to, by podjąć je następnego dnia. Wojska wroga przygotowujące się do obrony wyspy i znajdujące się daleko w głębi lądu, nie odpowiadały na ogień ze strony amerykańskich okrętów. Tylko lotnictwo japońskie zareagowało na pojawienie się tutaj wrogich jednostek pływających, przeprowadzając kilka ataków kamikaze. Texas wyszedł jednak z nich bez uszkodzeń. 1 kwietnia po sześciu dniach bombardowania wyspy z powietrza i morza żołnierze piechoty zaatakowali Okinawę. Na początku opór wroga na plażach był mały. Przez prawie dwa miesiące Texas pozostawał na wodach okalających Okinawę, zapewniając wsparcie artyleryjskie żołnierzom na brzegu, i zwalczając ataki lotnictwa japońskiego. W tym czasie zgłosił samodzielne zestrzelenie jednego kamikaze i trzech kolejnych wraz z innymi jednostkami^[6].

Pod koniec maja "Texas" popłynął do Leyte na Filipinach i pozostawał tam do japońskiej kapitulacji 15 sierpnia. Wrócił na Okinawę pod koniec sierpnia i pozostawał w tym rejonie do 23 września. Tego dnia wypłynął do Stanów Zjednoczonych. mając na pokładzie żołnierzy zaokrętowanych w ramach operacji Magic Carpet. Pancernik dostarczył pasażerów do San Pedro 15 października i, zanim podjął ponownie rolę okrętu przewożącego amerykańskich żołnierzy do domu, uczestniczył 27 października w świętowaniu w tym porcie Dnia Marynarki. W listopadzie odbył dwie podróże pomiędzy Kalifornią i Oahu i trzecią pod koniec grudnia^[6].

[edytuj] Okręt-muzeum

"Texas" sfotografowany w sierpniu 2005 w swoim leżu w San Jacinto Battleground, w pobliżu Houston

21 stycznia 1945 okręt opuścił San Pedro i, płynąc przez Kanał Panamski, dotarł 13 lutego do Norfolk. Wkrótce na jego pokładzie rozpoczęły się przygotowania do dezaktywacji okrętu. 18 czerwca został wycofany ze służby i oficjalnie umieszczony w rezerwie w Baltimore. Battleship Texas Commission została ustanowiona przez Texas Legislature 17 kwietnia 1947, a jej celem miało być zaopiekowanie się okrętem. Zebranie 225 000 dolarów potrzebnych na przeholowanie okrętu z Baltimore do San Jacinto było pierwszym zadaniem komisji^[5]. 17 marca 1948 okręt rozpoczął swoją podróż do nowego kotwicowiska na Buffalo Bayou i ruchliwego kanału Houston Ship Channel w pobliżu San Jacinto Monument w Parku Stanowym San Jacinto (ang San Jacinto State Park). Dotarł tam 20 kwietnia i następnego dnia został przekazany stanowi Teksas w celu stworzenia z niego okrętu-muzeum^[12][4]. Pancernik został skreślony z rejestru okrętów 30 kwietnia 1948^[6]. Data 21 kwietnia jest znacząca z tego powodu, że w 1836 odbyła się decydująca bitwa pod San Jacinto, która zakończyła wojnę o niepodległość Teksasu i pozwoliła na utworzenie Republiki Teksasu anektowanej przez Stany Zjednoczone w 1845. Texas był pierwszym pancernikiem-okrętem muzeum w USA^[12]. Sprezentowany stanowi Teksas, został włączony do służby jako okręt flagowy Marynarki Teksasu^[12] .

Niestety doświadczenia w utrzymaniu okrętu muzealnego w dobrym stanie były bardzo małe. Z tego powodu lata zaniedbań spowodowały wystąpienie dziur w poszyciu, przecieków wody i uszkodzenie stali. Farba w wewnętrznych pomieszczeniach zaczęła pękać, później odpadać, wystawiając metal na wpływ powietrza, co oznaczało rdzę. Rury wychodzące z kadłuba w morze zostały prawie natychmiast zapchane, co spowodowało zalanie kilku pomieszczeń. Także fundusze zbierane przez komisję nie wystarczały na utrzymanie okrętu^[13]. Do 1968 drewniane pokrycie głównego pokładu było tak podziurawione, że woda deszczowa przeciekała przez pokład do pomieszczeń poniżej, co spowodowało dalsze zniszczenia. Komisja stwierdziła, że ponowne pokrycie pokładu deskami drewnianymi będzie bardzo drogie i zdecydowała się na jego usunięcie i zastąpienie go betonem. Beton jednak popękał i ponownie woda deszczowa zaczęła przeciekać do pomieszczeń położonych pod pokładem. W 1971 trzy lokalne instytucje charytatywne: Brown Foundation, Moody Foundation i Houston Endowment zebrały razem 50 000 dolarów, które pozwoliły komisji na wypiaskowanie i odmalowanie kadłuba^[5]. W tym czasie w artykułach prasowych pojawiły się informacje że Texas jest atakowany przez zaniedbania i niewystarczające finansowanie^[14].

W 1983 obawy przywódców komisji doprowadziły do decyzji przekazania przez legislaturę stanową kontroli nad okrętem agencji Texas Parks and Wildlife Department (TPWD)^[13]. Komisja została rozwiązana z dniem 31 sierpnia 1983 i TPWD przejęła opiekę nad okrętem następnego dnia (1 września). Jedną z pierwszych rzeczy jakie zrobiła TPWD było zatrudnienie firmy architektów morskich, by zbadali okręt pod względem stanu technicznego i zarekomendowali działania jakie powinny zostać podjęte, by zachować pancernik w dobrym stanie. Badania potwierdziły, że wodoszczelność okrętu nie jest najlepsza, kadłub jest otwarty na wpływy morza w wielu miejscach, a wiele pomieszczeń jest zalanych przez stojącą wodę deszczową. Firma stwierdziła że Texas potrzebuje zadokowania i rozległych napraw kadłuba. Konieczna także była wymiana betonu z pokładu, by powstrzymać dostawanie się wody deszczowej do wnętrza okrętu^[5]. Jako cześć tego planu rozpoczęto poważnie rozważać zabezpieczenie wrażliwych struktur i odnowienie wnętrza jednostki^[13]. Po pięcioletniej kampanii zbiórki funduszy zgromadzono sumę 15 milionów dolarów, co pozwoliło na wejście pancernika do suchego doku i przeprowadzenie koniecznych napraw^[15].

W końcu 13 grudnia 1988 Texas został przeholowany na odległość 56 mil (90 km) ze swojego miejsca postoju do stoczni Todd Shipyard w Galveston^[4][13]. Tam przeszedł 14 miesięczny remont, który miał doprowadzić okręt do stanu z 1945 roku. W czasie prac robotnicy stoczniowi poddali piaskowaniu usuwającemu farbę nie tylko kadłub, ale także nadbudówki okrętu i wymienili tony zardzewiałego metalu z kadłuba. Wewnątrz jednostki spawacze i inni pracownicy wymienili osłabione elementy strukturalne wręg i wiele zardzewiałych blach pokładów. Usunięto także beton z głównego pokładu i zastąpiono go nowym drewnianym poszyciem. Zamontowano także nowy zestaw dział przeciwlotniczych^[5]. Łącznie wymieniono ponad 370 000 funtów stali (co daje około 40% kadłuba)^[15][13]. 24 lutego 1990 holowniki przesunęły Texas z suchego doku do innego miejsca napraw położonego na Green's Bayou, gdzie rozpoczęto kolejny etap prac zakończony 26 lipca. Wtedy okręt wrócił na swoje łoże w San Jacinto. 8 września po zakończeniu prac pancernik został ponownie otwarty dla publiczności^[5]. Od momentu powrotu do swojego miejsca w San Jacinto członkowie załogi okrętu i ochotnicy odnawiają jego wewnętrzne pomieszczenia^[13].

6 listopada 2007 mieszkańcy Teksasu w wyniku głosowania zaaprobowali decyzję przekazania 25 milionów dolarów na zbudowanie suchego doku dla pancernika, by zapobiec dalszemu wpływowi wody z kanału na blachy kadłuba^[16]. Rozwiązaniem jest umieszczenie jednostki na stałe w specjalnie do tego zbudowanym suchym doku, który ma się znajdować w tym samym miejscu, w którym teraz znajduje się okręt. Zgodnie z planami głębokość obecnego miejsca cumowania ma być zwiększona do 38 stóp poniżej poziomu morza. Później 1000 betonowych słupów zostanie wbitych ziemię, by wesprzeć fundament o grubości pięciu stóp i powierzchni 108 800 stóp kwadratowych. Kołyska 1500 stóp betonowego pylonu będzie otaczało i podpierało okręt. Ta cała struktura ma być otoczona przez długi na 1680 stóp suchy dok z betonowymi przejściami i platformami widokowymi na szczycie. Cała budowla ma być ukończona na 100 lecie zbudowania okrętu w 2011 roku^[15]. Gdy zostanie zakończona, "Texas" będzie pierwszym okrętem o takich rozmiarach, który zostanie na stałe umieszczony w suchym doku^[17].

Texas został uznany za National Historic Mechanical Engineering Landmark przez American Society of Mechanical Engineers w 1975 i jako National Historic Landmark przez National Park Service w 1977. Według numeru burtowego Texas jest pierwszym z ośmiu amerykańskich pancerników, które są bądź mają być pływającymi muzeami: inne pancerniki uhonorowane w ten sposób to "Massachusetts", "Alabama", "North Carolina", "New Jersey", "Missouri" i "Wisconsin"^[18][19].

[edytuj] Media

"Texas" od momentu wycofania ze służby wystąpił w dwóch filmach. Jego debiutem był film Pearl Harbor z 2001 roku, w którym gra on rolę pancernika "West Virginia" w scenach, w których Cuba Gooding, Jr. wciela się w rolę Dorisa Millera. Niektóre z pomieszczeń wewnątrz okrętu zostały pokazane w filmie jako wnętrza lotniskowca "Hornet".

Wystąpił także w filmie Flags Of Our Fathers z 2006. Tam pokazany jest jako okręt ostrzeliwujący Iwo Jimę w ramach przygotowań do operacji desantowej wykonywanej przez amerykańskich marines.

Oryginalne sceny otwierające film The Sand Pebbles z 1966 z udziałem Steva McQueena były także nagrywane na pokładzie pancernika, ale nie zostały użyte w końcowej wersji filmu^[20].

Przypisy

[edytuj] Bibliografia

[edytuj] Linki zewnętrzne