V Symfonia Beethovena

Z Wikipedii

Ten artykuł wymaga uzupełnienia źródeł podanych informacji.
Aby uczynić go weryfikowalnym, należy podać przypisy do materiałów opublikowanych w wiarygodnych źródłach.

Motyw losu z V Symfonii Beethovena

V Symfonia c-moll op.67 Ludwiga van Beethovena - jeden z najbardziej znanych i popularnych utworów w kanonie muzyki klasycznej i zarazem najważniejszych i najdoskonalszych w całej historii muzyki. Powstawała bardzo długo, na przestrzeni lat 1803-1808. Utwór jest koronnym reprezentantem drugiego, środkowego okresu twórczości Beethovena, tzw. okresu heroicznego (ok. 1802-1812).

V Symfonia znana jest, przede wszystkim w krajach anglojęzycznych, pod nazwą Symfonia Losu lub Symfonia Przeznaczenia (ang. Fate Symphony). Przydomek ten ma swe źródło w anegdocie, którą przekazuje nam przyjaciel Beethovena z późniejszych lat życia i jego pierwszy biograf, Anton Schindler: Beethoven, na pytanie, jak interpretować słynny czteronutowy motyw otwierający V Symfonię i przewijający się przez wszystkie części, miał odpowiedzieć "So pocht das Schicksal an die Pforte" (niem. "Tak oto Los puka do drzwi"). Motyw ten zwany jest z tego powodu "motywem losu". Pojawia się on wielokrotnie i w dalszych częściach symfonii przybiera różne funkcje i kształty.

Nawet jeśli anegdota ta nie jest oparta na faktach, taka interpretacja wymowy kompozycji jest możliwa; V Symfonię często przedstawia się jako obraz zmagań człowieka z nieubłaganym losem (osobistym dramatem Beethovena była postępująca od 1800 roku stopniowa utrata słuchu - o związanych z nią dramatycznych przeżyciach pisał w słynnym liście do braci, Testamencie Heiligenstadzkim z 1802 roku). Pierwsza część staje się wówczas ilustracją targających człowiekiem wątpliwości i buntem wobec losu. Część druga, powolny, lecz pogodny marsz symbolizować może pogodzenie się i wyruszenie na spotkanie z przeznaczeniem. Trzecia obrazuje właściwą konfrontację, z której w części czwartej, następującej attacca (tzn. bez przerwy między częściami), bohater wychodzi zwycięsko. Oczywiście, Beethoven daleki był, z nielicznymi wyjątkami, od nadawania tak liniowego programu swoim kompozycjom - kierował się raczej w stronę wzniosłych, abstrakcyjnych idei.

Praca nad V symfonią trwała kilka lat. Beethoven pracował gorączkowo, przerywając tworzenie, aby komponować inne utwory. Ze względu na charakter tej muzyki (pełnej patosu oraz zawierającej akcenty zwycięstwa) można się domyślać, że stała się ona ostatecznie przezwyciężeniem kryzysu, jaki Beethoven przeżył w ciągu poprzednich lat.

Beethoven ukończył V symfonię wiosną 1808 roku. 22 grudnia w Wiedniu odbyło się prawykonanie pod jego dyrekcją.

Tak o V symfonii pisał romantyczny kompozytor Robert Schumann:
Ilekroć się ją słyszy, działa na nas z niezmienną mocą, jak owe zjawiska przyrody, które ilekroć się powtarzają, napełniają nas zawsze lękiem i zdumieniem.

Tak z kolei wypowiadał się po jej usłyszeniu inny słynny romantyk - Hector Berlioz:
W życiu artysty uderzenia pioruna następują po sobie niekiedy równie szybko, jak w owych wielkich burzach, kiedy chmury naładowane elektrycznym fluidem zdają się podawać sobie grom i dyszeć nawałnicą.

W czasie II wojny światowej Brytyjczycy i Amerykanie uczynili "motyw losu" symbolem zwycięstwa; "V", pierwsza litera słowa "victory", jest bowiem w alfabecie Morse'a zapisywana jako 3 kropki i kreska: ". . . __", a więc rytmiczny zapis "motywu losu".