Widzenie świętej Katarzyny
Z Wikipedii
Widzenie świętej Katarzyny - poemat Antoniego Langego, który pojawił się w pierwszym tomie Poezyj (1895). Utwór podejmuje kwestie eschatologiczne i etyczne; osnuty jest wokół męczeńskiej śmierci żyjącej na przełomie III i IV wieku Katarzyny z Aleksandrii. Poemat dywaguje nad problemami śmierci Boga i nicości, które to problemy stają się modne w postmodernizmie.
Cesarz Maximinus II Daia pragnie aby Katarzyna wyparła się swojej wiary i została jego żoną. Ta jednak odmawia, czym skazuje siebie na uwięzienie w lochu w oczekiwaniu na tortury i męczeńską śmierć. Wkrótce Katarzyna doznaje wizji, która paradoksalnie napawa ją radością (słodka pogoda była na jej czole, śniła ciszą ubłogosławiona). Nastrój ten nie trwa jednak długo; po chwili myśli Katarzyny zwracają się ku naturze ludzkiej, która wystrzega się anarchii (tkwiącej w jej ukrytych pragnieniach), czyni dobro jedynie w próżnym strachu przed piekłem i w nadziei na zbawienie, a nie dla dobra samego w sobie. Męczennica postanawia ugasić piekło świętą wodą, a niebiosa spalić ogniem. Ludzie zostają zatem rzuceni na pastwę śmierci, bez nadziei na życie wieczne, świadomi nicości i bezsensu wszelkich narzuconych prawd moralnych:
Nie masz nadziei dla nas, nie masz strachu...
Próżną jest cnota, grzech i błąd jest niczem
Bez groźby karań, bez nagród zapachu!
Katarzyna przemawia jednak do zrozpaczonego ludu, że oto dzieci przerobiła w męże, otwierając im oczy perspektywą świata, w którym nie ma Boga. Jednocześnie mówi:
Tak, w czynów treści - jest czynów zapłata.
(...)
Bo śmierć to wieczne, absolutne życie;
Śmierć - to kołyska tysiąca żywiołów,
A wszelkie dobro czyli zło w rozkwicie
W niej się odradza.
Poemat kończy scena, w której wizja mija, a Katarzyna zostaje wyprowadzona na tortury. W postawie Katarzyny można doczytać się aluzji, iż przerażająca wizja chaosu i śmierci tożsamej z przejściem w niebyt jest tylko właściwością naszych czasów oraz koniecznym pouczeniem, a w istocie Bóg nadal czuwa nad losem ludzi.
Poezja: • Sonety wedyckie • Pogrzeb Shelleya • Ballady pijackie • Księga proroków • Logos • Poezje • Widzenie świętej Katarzyny • Wenus żebracza • Pogrobowcom • Świat • Fragmenta. Poezje wybrane • Pocałunki • Deuteronomion, czyli powtórzenie • Akteon • Księgi bogów • Rozmyślania • Pierwszy dzień stworzenia • XXVII sonetów • Ilia Muromiec • Trzeci dzień • Groteski. Wiersze ironiczne • Rozmyślania. Z nowej serii • Gdziekolwiek jesteś
Proza: • Godzina • Elfryda: nowele i fantazje • Zbrodnia • Dwie bajki • Czterdzieści cztery • Stypa • W czwartym wymiarze • Miranda • Nowy Tarzan • Róża polna • Michałki
Dramat: • Atylla • Wenedzi • Malczewski
Krytyka literacka: • O poezji współczesnej • Studia z literatury francuskiej • Lord Byron • Panteon literatury wszechświatowej • Pochodnie w mroku
Filozofia • O sprzeczności sprawy żydowskiej • Analfabetyzm i walka z ciemnotą w Królestwie Polskim • Studia i wrażenia • Rzuty