Wojna duńsko-szwedzka 1675-1679
Z Wikipedii
| Wojna skańska wojna Francji z koalicją |
|||||||||
 Claus Møinichen, Zdobycie Kristianstad przez Duńczyków |
|||||||||
| Data | 1675-1679 | ||||||||
| Miejsce | Skandynawia | ||||||||
| Wynik | wojna nierozstrzygnięta | ||||||||
|
|||||||||
.svg/20px-Banner_of_the_Holy_Roman_Emperor_(after_1400).svg.png){kind=small}
Wojna szwedzko-duńska 1675-79 (zwana także wojną skańską) miała miejsce w latach 1675-1679 i była częścią ogólnoeuropejskich zmagań w ramach wojny Francji z koalicją.
W wyniku układu pokojowego w Roskilde w roku 1658 Duńczycy utracili tereny w południowej Szwecji. Król duński Chrystian V zdecydowany był odzyskać utracone ziemie. Flota duńska pod dowództwem Nielsa Juela pokonała Szwedów w bitwie pod Jasmundem (25 maja 1676 r.) oraz pod Kopenhagą w roku 1677. W roku 1675 rozpoczęła się inwazja lądowa, która zakończyła się jednak niepowodzeniem Duńczyków.
W wojnie po stronie duńskiej walczyli m.in. Niemcy z Brandenburgii którzy przyłączyli się do walk po najechaniu ich terenów przez wojska szwedzkie w roku 1675. Po porażce pod Fehrbelinem 28 czerwca 1675 r. Szwedzi wycofali się do Prus wschodnich a Brandenburgia zajęła część Pomorza Szwedzkiego. W roku 1679 zawarto układ pokojowy w w Lund (tereny południa kraju pozostały przy Szwecji). W tym samym roku Brandenburgia zmuszona była zwrócić Pomorze Szwedom (układ w St. Germain 1679)
Spis treści |
[edytuj] Wstęp
Wojna pomiędzy Danią a Szwecją w latach 1675-1679 toczyła się o dawne posiadłosci duńskie: Scania, Blekinge i Halland, opuszczone przez Duńczyków w roku 1658 po podpisaniu pokoju w Roskilde. Wojna toczona była w cieniu konfliktu francusko-holenderskiego, w którym Francuzi byli sprzymierzeńcami Szwedów, podczas gdy siły koalicji tworzyły Niderlandy, Hiszpania, Austria i Brandenburgia popierająca Duńczyków. Teatrem działań wojennych były ziemie Vester Gotlandii i Bohuslaenu, a takze niemieckie posiadłości szwedzkie nad Morzem Bałtyckim.
[edytuj] Przebieg wojny
W roku 1675 Dania wypowiedziała Szwecji wojnę. W pierwszej fazie konfliktu atak sprzymierzonych Danii i Brandenburgii skierowany był przeciwko szwedzkim posiadłościom w Niemczech. W krótkim czasie zajęte zostały Vorpommern, Wismar, Bremen-Verden oraz Szczecin. Równocześnie flota holendersko-duńska operowała na Bałtyku gdzie dnia 1 czerwca 1676 r. zwyciężyła pod wodzą holenderskiego admirała Cornelisa Trompa flotę szwedzką w bitwie morskiej pod Olandią. Zwycięstwo to dało Duńczykom przewagę na morzu a Olandia została zajęta przez wojska duńskie.
W czerwcu Duńczycy wyruszyli do Scanii, dokonując desantu w okolicy Raa i Helsinborga. W przeciagu kilku miesięcy niemalże cała Scania za wyjatkiem Malmoe i części Blekinge obsadzone zostały przez Duńczyków. W tym samym czasie armia duńsko-norweska wyruszyła z terenów Norwegii wzdłuż wybrzeża w kierunku Goeteborga, zdobywajac Uddevalla i Vaenersborg. Wojska te utknęły jednak w okolicy silnie bronionej twierdzy Bohus.
Pod koniec roku 1676 szczęście wojenne uśmiechnęło sie do Szwecji. Król szwedzki Karol XI pomaszerował na czele silnej armii do Scanii i dnia 4 grudnia zwyciężył przeciwnika w bitwie pod Lund, jednej z najkrwawszych bitew w historii Skandynawii (50 % zabitych po obu stronach). Kolejne zwycięstwo Szwedzi odnieśli 14 lipca 1677 r. pod Landskroną. Pomimo zwycięstw szwedzkich na lądzie, latem 1677 flota szwedzka poniosła dotkliwą klęskę na morzu w zatoce Køge.
Od lata 1677 r. do lata 1678 r. walki koncentrowały się przede wszystkim w rejonie miasta Kristianstadt, zajętego przez Duńczyków, jednak po długim oblężeniu w sierpniu 1678 r. odzyskanego przez Szwedów. Inne walki toczyły się w rejonie prowincji w zachodniej Szwecji. Dużym problemem dla Szwedów były operujące w Skanii korpusy wolnych strzelców oraz siły partyzanckie tzw. snapphanarna, stanowiące stałe zagrożenie dla szwedzkich linii zaopatrzeniowych. Król szwedzki stosując drakońskie metody uporał się jednak z tym problemem. M.in. dnia 19 kwietnia 1678 r. nakazał spalić wszystkie posiadłości koło Oerkend oraz stracić każdego zdolnego do noszenia bronii mężczyznę pomiędzy 15 a 60 rokiem życia.
[edytuj] Traktat pokojowy
W połowie 1678 r. po zakończeniu wojny francusko-holenderskiej oraz podpisaniu pokoju w Nijmegen, Dania i Brandenburgia straciły poparcie swoich sprzymierzeńców. W podpisanym wstępnie w Saint-Germain-Laye traktacie, Szwecja zwróciła niewielkie obszary w Niemczech ,a w kolejnym trakcie podpisanym w Lund wojna szwedzko-duńska bez zwrotu żadnych ziem na rzecz któreś z państw została zakończona.
