Wolne miasto
Z Wikipedii
Wolne miasto - miasto na prawach państwa (często państwa stowarzyszeniowego). Były one powszechne w starożytności. Niezależne, jednak wiele z nich łączyło się w formalne lub nieformalne związki. Wiele historycznych wolnych miast i ich unii powstało przez walki (Mykeny; Rzym), a wiele jako pokojowe sojusze lub wzajemna ochrona (Związek Hanzeatycki; Związek Peloponeski).
W przeszłości najsłynniejszymi wolnymi miastami na ziemiach polskich były Gdańsk i Kraków.
Spis treści |
[edytuj] Wolne miasta w historii nowożytnej
Tradycja wolnych miast, niezależnych od otaczających je krajów, która była średniowieczną cechą Świętego Imperium Rzymskiego, przeżyła zanik Imperium w 1806. W XIX i XX wieku, szereg politycznych i historycznych okoliczności pozostawił wiele autonomicznych enklaw otoczonych przez terytoria innych, w każdym przypadku skoncentrowane na mieście. W Europie zaliczały się do nich Rijeka, Gdańsk, Puck, Kłajpeda, Triest, Hamburg, Lubeka i Brema. Na obrzeżach Europy obejmowały Batumi i Tanger. Po 1870 miasto Watykan stało się państwem-miastem.
[edytuj] Watykan
Po tym jak Wiktor Emanuel II przejął Rzym w 1870, papież Pius IX odmówił uznania istnienia Królestwa Italii. Ponieważ nie mógł podróżować przez miejsce którego istnienia nie uznawał, Pius IX i jego następcy twierdzili że są "więźniami Watykanu", nie mogącymi, odkąd wstąpili na tron papieski, opuścić czterdziestoczterohektarowej papieskiej enklawy. Impas został rozwiązany w 1929 przez traktaty laterańskie wynegocjowane przez Benito Mussoliniego między Wiktorem Emanuelem III i papieżem Piusem XI
Pod tym traktatem Watykan został uznany za niezależne państwo z papieżem jako władcą. Organizacja Państwa Watykańskiego opisana jest w osobnym artykule.
[edytuj] Singapur
Portowe miasto Singapur zostało założone przez Brytyjską Kompanię Wschodnioindyjską w 1819 i przemianowane na kolonię korony w 1867. Poza krótkim okresem japońskiej okupacji podczas II wojny światowej, Singapur pozostawał Brytyjską kolonią do 1963. W tym roku Singapur połączył się z Malajami, Sarawak i Sabah w nowej federacji Malezji.
Lata w których Singapur był częścią Malezji były pełne niepokoju. Zamieszki rasowe pomiędzy większością chińską i mniejszością malejską były częste w Singapurze i rząd federalny, dominowany przez Zjednoczoną Malajską Organizację Narodową, zmierzył się z rządem stanowym dominowanym przez Ludową Partię Działania. MON obawiała się że LPD zagrozi jej dominującej pozycji w rządzie federalnym. Ostatecznie Singapur został wydalony z federacji w 1965.
Po mimowolnej niezależności nastąpiło szybkie uprzemysłowienie i modernizacja, a Singapur stał się jednym z czterech Tygrysów Azjatyckich.
[edytuj] Monako
[edytuj] inne
- Lubeka, Hamburg i wiele miast Związku Hanzetyckiego, obecnie 2005 tylko Hamburg i Brema
- Włoskie państwa-miasta: Wenecja, Genua, Piza, Amalfi: włoskie republiki morskie
- Ragusa/Dubrownik
- Cesarskie Miasta i Wolne Miasta Świętego Cesarstwa Rzymskiego Narodu Niemieckiego
- Wolne Miasto Gdańsk (1807-13,1920-39)
- Wolne Miasto Kraków (1815-46)
[edytuj] Wolne miasta w historii starożytnej
Wiele polis starożytnej Grecji są klasycznymi przykładami. Do innych przykładów wolnych miast w historii starożytnej można zaliczyć:
- Sumer
- miasta fenickie i Kartagina
- Jerycho w Kanaan
- starożytny Rzym
- Cywilizacja Majów
