Zespół jelita drażliwego
Z Wikipedii
 |
Zespół drażliwego jelita |
| ICD-10: |
K58
|
|
K58.0 {{{X.0}}} |
|
| K58.1 {{{X.1}}} | |
| K58.2 {{{X.2}}} | |
| K58.3 {{{X.3}}} | |
| K58.4 {{{X.4}}} | |
| K58.5 {{{X.5}}} | |
| K58.6 {{{X.6}}} | |
| K58.7 {{{X.7}}} | |
| K58.8 {{{X.8}}} | |
| K58.9 {{{X.9}}} | |
Zespół jelita drażliwego (zespół jelita nadwrażliwego; ang. Irritable Bowel Syndrome w skrócie IBS) - przewlekłe schorzenie o charakterze czynnościowym (trwające przez co najmniej trzy miesiące) charakteryzujące się bólami brzucha i zaburzeniami rytmu wypróżnień nieuwarunkowane zmianami organicznymi lub biochemicznymi.
Zespół ten został dokładnie opisany przez Oslera w 1892 roku i był przez niego nazwany jako mucous colitis.
Spis treści |
[edytuj] Epidemiologia
Gastroenterolodzy zgodnie stwierdzają, że zaburzenia czynnościowe układu pokarmowego należą do najczęstszych schorzeń w ich specjalności (do 50% zgłaszających się na leczenie). IBS występuje u ok. 10-20% dorosłych ludzi, 2/3 z tej liczby to kobiety. Choroba zaczyna się przeważnie w wieku 30-40 lat.
Duża liczba pacjentów mimo dokuczliwości objawów wywołanych czynnościowymi zaburzeniami przewodu pokarmowego do lekarza nie zgłasza (tylko 10% osób szuka pomocy u lekarza).
[edytuj] Patofizjologia
Pierwotna przyczyna nie jest znana. Czynniki patofizjologiczne, które mogą mieć wpływ na wystąpienie choroby to:
- zaburzenia czucia trzewnego i funkcji motorycznej jelit co potwierdzają badania:
- niski próg bólowy odbytnicy rozszerzanej balonem
- zwiększona odpowiedź ruchowa jelita grubego na pobudzanie niektórymi lekami (prostygmina), hormonami (cholecystokinina) lub pokarmem
- zmiany w sferze psychicznej (u 70-90 % pacjentów chorych na IBS występują zaburzenia osobowości, niepokój lub depresja)
- spożywanie pokarmów ubogoresztkowych
- przebycie infekcji jelitowej (np. czerwonki) - u osób tych stwierdzono zwiększenie liczby komórek endokrynnych jelit i zawartości w nich serotoniny
- rola mózgu jest nie do końca wyjaśniona - nowe badania wykazują zmiany aktywności w obszarach kory mózgowej odpowiedzialnych za odczuwanie bólu.
[edytuj] Objawy
Sytuacje stresowe wyzwalają objawy, do których najczęściej należą:
- ostre, skurczowe, nękające bóle brzucha (zazwyczaj podbrzusza i lewego dołu biodrowego). Prawie nigdy nie budzą w nocy. Nasilają się po posiłkach. Mogą towarzyszyć biegunkom. Ulgę przynosi wypróżnienie lub oddanie gazów.
- biegunka - stolce mogą być wodniste lub półpłynne ale rzadko dochodzi do zwiększenia ich objętości. Zazwyczaj występuje po posiłkach, stresie psychicznym i w godzinach rannych.
- zaparcie - u chorych bez biegunki. Częstotliwość wypróżnień jest zmniejszona, stolec oddawany jest z wysiłkiem. Po oddaniu stolca często uczucie niepełnego wypróżnienia.
- wzdęcie brzucha
- domieszka śluzu w kale
- odbijanie i gazy
- nudności i wymioty
- zgaga
- bóle głowy
- uczucie zmęczenia
- zaburzenia miesiączkowania
- częstomocz
Badanie przedmiotowe nie wykazuje odchyleń od normy.
[edytuj] Postacie
- biegunkowa
- zaparciowa
- mieszana
[edytuj] Objawy niepokojące
- gorączka
- zmniejszenie masy ciała
- krew w stolcu
- niedokrwistość
- nieprawidłowości w badaniu przedmiotowym
- rak lub zapalne choroby jelit w wywiadzie rodzinnym
Wszystkie powyższe objawy mogą wskazywać na przyczynę organiczną dolegliwości.
[edytuj] Diagnostyka
Celem postępowania diagnostycznego jest wykluczenie organicznej przyczyny dolegliwości.
Zestaw zalecanych badań diagnostycznych:
- morfologia krwi
- OB
- badanie biochemiczne krwi
- badanie ogólne moczu
- badanie kału w kierunku obecności pasożytów i krwi utajonej
- posiewy bakteriologiczne stolca
- rektoskopia lub fibrosigmoidoskopia
Ponadto, w zależności od sytuacji:
- test tolerancji laktozy lub 2-tygodniowa próba z dietą bezlaktozową
- wlew kontrastowy doodbytniczy lub kolonoskopia
- u osób powyżej 45 roku życia
- pozytywny wywiad rodzinny w kierunku raka
- brak poprawy
- USG i/lub tomografia komputerowa jamy brzusznej
- badanie radiologiczne jelita cienkiego - przy obfitej biegunce
- badanie radiologiczne i/lub endoskopia górnego odcinka przewodu pokarmowego - przy dyspepsji
- oznaczenie stężenia kwasu 5-hydroksyindolooctowego w moczu, oraz chromograniny A, gastryny, VIP i hormonów tarczycy we krwi
[edytuj] Rozpoznanie
Zespół jelita drażliwego rozpoznaje się na podstawie objawów i wykluczenia chorób organicznych.
[edytuj] Kryteria Rzymskie II
IBS należy rozpoznać, gdy w ciągu ostatnich 12 miesięcy co najmniej przez 12 tygodni (niekoniecznie kolejnych) występował dyskomfort lub ból brzucha, który miał co najmniej 2 z następujących 3 cech:
- ustępował po wypróżnieniu
- jego pojawienie wiązało się ze zmianami częstości wypróżnień
- jego pojawienie wiązało się ze zmianami wyglądu stolca
[edytuj] Różnicowanie między postacią biegunkową a zaparciową
- mniej niż 3 wypróżnienia w tygodniu
- więcej niż 3 wypróżnienia w ciągu dnia
- twardy lub "bobkowaty" stolec
- papkowaty lub wodnisty stolec
- duży wysiłek towarzyszący defekacji
- parcie na stolec
2, 4, 6 - biegunkowy typ choroby
1, 3, 5 - zaparciowy typ choroby
[edytuj] Diagnostyka różnicowa
IBS należy różnicować z:
- nieswoiste i swoiste (infekcyjne) zapalenia jelit
- uchyłki okrężnicy
- biegunka u osób nadużywających środków przeczyszczających
- choroba trzewna
- nowotwory jelita grubego: rak, gruczolak kosmkowy (adenoma villosum)
- guzy endokrynne: gastrinoma, VIPoma, rakowiak
- choroby metaboliczne: nadczynność tarczycy, cukrzyca, niedobór laktazy
[edytuj] Leczenie
Nie ma sposobu trwałego wyleczenia z zaburzeń, postępowanie lecznicze ma tylko na celu złagodzenie objawów chorobowych.
- unikanie stresów
- odpowiednia dieta - pokarm powinien być urozmaicony i bogaty we włókna roślinne. U pacjentów z biegunką i bólem brzucha dobry efekt przynosi spożywanie otrębów. Zamiast otrąb chorzy mogą przyjmować środki pęczniejące typu metacelulozy. Należy unikać potraw zawierających dużo węglowodanów, oraz wzdymających: fasoli, kapusty, brukselki. Zaleca się unikanie picia kawy i alkoholu.
- środki farmakologiczne - pełnią funkcję wspomagającą. W postaci bólowo-zaparciowej można stosować: środki antycholinergiczne (bromek oksyfenonium), drotawerynę, mebewerynę lub trimebutynę. W postaci biegunkowej można stosować: difenoksylat, loperamid, cholestyraminę. Przy wzdęciach: symetykon, dimetykon. Przy ciężkiej depresji z chudnięciem i bezsennością - amitryptylina. Chorzy z niepokojem - anksjolityki, ale dłuższa kuracja jest niewskazana.
- ostatnie doniesienia wskazują na korzystny wpływ melatoniny w dawce 3 mg przed spaniem [1]
[edytuj] Rokowanie
U większości chorych objawy nawracają. Choroba ma jednak łagodny przebieg i nigdy nie prowadzi do wyniszczenia.
[edytuj] Bibliografia
- "Interna" pod redakcją prof. dr hab. med. Włodzimierza Januszewicza i prof. dr hab. med. Franciszka Kokota ISBN 83-200-2871-X
- "Choroby wewnętrzne" pod redakcją prof. dr hab. med. Andrzeja Szczeklika ISBN 83-7430-031-0
- "Medycyna wewnętrzna" Gerd Herold i współautorzy ISBN 83-200-3322-5
- "Lu WZ. Gwee KA. Moochhalla S. Ho KY. Melatonin improves bowel symptoms in female patients with irritable bowel syndrome: a double-blind placebo-controlled study.Alimentary Pharmacology & Therapeutics. 22(10):927-34, 2005 Nov 15.
