Zimowit jesienny

Z Wikipedii

Zimowit jesienny
Systematyka wg Reveala
Domena	jądrowce
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	naczyniowe
Nadgromada	nasienne
Gromada	okrytonasienne
Klasa	jednoliścienne
Rząd	zimowitowce
Rodzina	zimowitowate
Rodzaj	zimowit
Gatunek	zimowit jesienny
Nazwa systematyczna
Colchicum autumnale L.]
Sp. Pl., 1753
Galeria zdjęć i grafik

Zimowit jesienny (Colchicum autumnale) – gatunek byliny należący do rodziny zimowitowatych (Colchicaceae). W Polsce najczęściej spotykany na terenie gór i pogórza oraz w północno–wschodniej części kraju.

Spis treści 1 Charakterystyka 2 Ochrona 3 Zastosowanie 4 Ciekawostki 5 Przypisy 5.1 Linki zewnętrzne

[edytuj] Charakterystyka

Pokrój

Osiąga 8–30 cm wysokości. Trwałą częścią rośliny jest podziemna bulwa, z której wyrasta jesienią pęczek białych korzeni. Z zewnątrz okryta jest dwoma zaschniętymi pochwami liściowymi, pod którymi znajdują się 3–4 zawiązki liści rozwijające się wczesną wiosną następnego roku. Jesienią na podstawie starej bulwy tworzy się bruzda, w której powstają dwie – trzy młode bulwy potomne. Stara bulwa stopniowo zamiera do lata następnego roku.

Liście

Ich liczba waha się od 3 do 8 (zależnie od wielkości bulwy), wąskolancetowate, w większej części wąskie, tępo zakończone.

Kwiaty

Różowo-lila, lila, rzadko białe, lejkowate, stosunkowo niewielkie w porównaniu z innymi gatunkami. Kwiaty obupłciowe, z pojedynczym okwiatem, o cienkiej, długiej rurce, której dolna część wraz z zalążniami ukryta jest w bulwie. Korona o sześciu lejkowato odgiętych działkach, pręcików 6, z czego 3 krótkie i 3 długie, słupek jeden z trzema nitkowatymi szyjkami i buławkowatymi znamionami. Kwitnie od sierpnia do września, w naszych warunkach kwiaty pojawiają się w pierwszej dekadzie września („witają zimę”, często nieprawidłowo nazywane "ziemowitami").

Owoc

Trójkomorowa zalążnia rozwija się pod ziemią i dopiero wiosną razem z liśćmi wyrasta ponad powierzchnię. Torebka zawiera ciemnobrunatne, kuliste, delikatnie pomarszczone nasiona, pęka wzdłuż przegród.

Biotop

Występuje na obszarach o klimacie oceanicznym. Rośnie od niżu po niższe położenia górskie. Lubi wilgotne łąki, widne lasy mieszane i rzadkie zarośla. Wymaga gleb świeżych lub wilgotnych, gliniasto–ilastych lub gliniasto–piaszczystych, zasobnych w składniki mineralne. Geofit. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla O. Molinietalia ^[1].

Roślina trująca

Dla ludzi, bydła i koni, zwierzęta instynktownie wyczuwają, iż roślina jest trująca i ją omijają, zarówno świeżą, jak i suszoną w sianie. Natomiast kolchicyna jak inne zawarte w zimowicie alkaloidy nie szkodzą owcom i kozom, ale ich mleko, po takiej diecie nie nadaje się do spożycia, stając się trujące.

[edytuj] Ochrona

W Polsce Roślina objęta ścisłą ochroną gatunkową.

[edytuj] Zastosowanie

• Roślina lecznicza: stosowany w lecznictwie ludowym, był przedmiotem zabobonów.
  • Surowiec zielarski: nasiona zimowita – Colchici semen, rzadziej bulwy – Colchici bulbus
  • Skład chemiczny: czynnymi substancjami otrzymywanymi z zimowita są pseudoalkaloidy, pochodne tropolonu (kolchicyna i kolchamina). Nasiona zawierają od 0,2 do 1,2% substancji aktywnych, a bulwy ok. 0,2%.
  • Działanie: preparaty otrzymywane z surowca są stosowane w atakach dny (skazy moczanowej). Wytwarzane są także preparaty cytostatyczne stosowane w leczeniu nowotworów, a także raka skóry (0,5% maść z zimowita). Preparaty z zimowita wolno stosować tylko pod kontrolą lekarza.
  • W homeopatii wykorzystuje się bulwy zimowita, wykopane wiosną. Wykorzystuje się przy dolegliwościach mięśni szyi oraz karku, chorobach stawów pochodzenia reumatycznego oraz o charakterze padaczkowym. Uważany jest za truciznę dla kapilar.
  • Zbiór i suszenie: bulwy wykopuje się w sierpniu i wrześniu przed kwitnieniem rośliny.
• Roślina ozdobna: najczęściej uprawiane odmiany to:
  • 'Album' – odm. białokwiatowa o drobniejszych kwiatach,
  • 'Albiplenum' – biała, pełnokwiatowa,
  • 'Plenum' – kwiaty lilioworóżowe, pełne,
  • 'Rubrum' – purpurowe, wielkością podobne do gatunku.

[edytuj] Ciekawostki

W Szwajcarii zimowit używany był do barwienia pisanek wielkanocnych.

Zobacz też

Rośliny tatrzańskie.

Przypisy

[edytuj] Linki zewnętrzne

• http://ogrody.agrosan.pl/byliny/zimowit/