9 Pułk Lotnictwa Myśliwskiego

Z Wikipedii

9 Pułk Lotnictwa Myśliwskiego (9 plm) - oddział Wojska Polskiego, sformowany w 1944 w Malborku, początkowo stacjonował w Debrznie. Rozwiązany w 2000 (stacjonował w Zegrzu Pomorskim).

Spis treści

1 Historia i powstanie 9 plm
2 Tradycje
3 Struktura 9 plm
4 Wyposażenie
5 Dowódcy Pułku
6 Ważne wydarzenia
7 Zginęli podczas służby
8 Bibliografia

[edytuj] Historia i powstanie 9 plm

Odznaka pamiątkowa 9 plm

Wręczenie sztandaru

Akt nadania sztandaru 9 plm

Akt ufundowania sztandaru

Dyplom przyznający Medal Pamiątkowy

[edytuj] 1944-1951

Na podstawie dyrektywy Naczelnego Dowództwa Armii Radzieckiej z 7 sierpnia 1944 oraz na podstawie zarządzenia wykonawczego Sztabu Generalnego Armii Radzieckiej sformowano w rejonie Charkowa i Kazania w ZSRR 1 Mieszany Korpus Lotniczy (1 MKL). Korpus utworzono w okresie od września 1944 do stycznia 1945.

W skład Korpusu wchodziła 3 Dywizja Lotnictwa Myśliwskiego (3 DLM), której formowanie rozpoczęto 20 września 1944 na bazie 10 Brygady Szkolno-Treningowej (10 BSzT) z 2 Armii Lotniczej (2 AL). W jej skład wchodziły następujące pułki: 9 (nowo utworzony), 10. oraz 11 Pułk Lotnictwa Myśliwskiego Pułki te początkowo stacjonowały w Karłówce (ok. 100 km na południowy zachód od Charkowa). Dywizję wyposażoną w samoloty myśliwskie zorganizowano z niepełnego stanu osobowego 248 Pułk Lotnictwa Myśliwskiego w Krasnogrodzie pod dowództwem ppłk. Wasyla Dobraszowa. Dowódca lotnictwa nakazał 24 stycznia 1945 przebazować Korpus na tereny polskie. 3 DLM otrzymała rozkaz skierowania się na lotniska węzła kutnowskiego. W kwietniu postanowiono przenieść 1 MKL z rejonu Sochaczewa i Kutna. 9 plm wraz z 8 Pułk Lotnictwa Szkolnego (8 plsz) rozlokował się na węźle lotniskowym Baranówka. 27 kwietnia 9 plm przebazował się na lotnisko Grüntal. Nie przerywając działań bojowych, 1 MKL przeniósł się 1 maja w rejon na zachód od Oranienburga, 9 plm zajął lotnisko Schwante, wykonując z tego lotniska zadania do czasu zakończenia wojny. Po zakończeniu wojny 3 DLM przebazowała się na węzeł kutnowski, a w lipcu na lotnisko w Leźnicy, część jednostek stacjonowała też w Katowicach. Na mocy rozkazu z dnia 22 stycznia 1946 dowódca lotnictwa polecił do końca stycznia rozformować 9 plm ze składu 3 Brandenburskiej Dywizji Lotnictwa Myśliwskiego.

[edytuj] 1952-1961

Minister Obrony Narodowej Marszałek Polski Konstanty Rokossowski rozkazem z dnia 23 marca 1952 polecił sformować 26 plm. Dowódca DLM rozkazem organizacyjnym ogłosił sformowanie pułku w Malborku. Pierwszym dowódcą został mjr Iwan Gołubickij, a do chwili jego przybycia za sprawy organizacyjne odpowiedzialny był por. Sobańko. Codziennie do pułku przybywali piloci, technicy, mechanicy i specjaliści innych służb. 29 kwietnia 1952 z Ośrodka Szkolenia Lotniczego nr 4 (Dęblin), nr 5 (Radom) przybyło 9 pilotów, a 16 maja z TOSWL - 14 chorążych. Pierwszymi samolotami w pułku były JAK-23, które dostarczono w ilości 12 sztuk w dniu 24 maja 1952. Pierwszy lot szkoleniowy odbył się 2 czerwca 1952. 25 września 1953 dowództwo wyjeżdża do Zegrza Pomorskiego odebrać od budowniczych trzy bloki mieszkalne dla kadry, baraki koszarowe i płytę lotniska. Pięć dni później pułk rozpoczyna przebazowanie z Malborka do Zegrza Pomorskiego, które kończy się 10 października 1953. W ostatnim dniu miesiąca jednostka otrzymuje 13 samolotów MiG-15.

Całkowite przezbrojenie w te samoloty nastąpi do lata 1954. Sierpień 1954 - przebazowanie jednostki do Sochaczewa w związku z mającą się odbyć defiladą powietrzną nad Warszawą.

Znaczącym wydarzeniem w 1954 było połączenie Wojsk Lotniczych z Wojskami Obrony Przeciwlotniczej Obszaru Kraju. Z chwilą wstąpienia Polski do Układu Warszawskiego 1955 3 Korpus Lotnictwa Myśliwskiego przemianowano na 3 Korpus Lotnictwa Mieszanego. W 1957 nastąpiła istotna reorganizacja w systemie OPL OK polegająca przede wszystkim na zmianie systemu dowodzenia podległymi wojskami oraz integracji sił przeznaczonych do obrony powietrznej terytorium kraju. Utworzono trzy Korpusy Obrony Powietrznej (1, 2, 3). Tym samym uległy rozwiązaniu cztery dywizje lotnicze. 26 plm podporządkowano 2 KOP.

W 1959 nastąpiła kolejna reorganizacja pułku. Na podstawie rozkazu Dowódcy Wojsk Lotniczych z dnia 14 sierpnia 1959 powstał Dywizjon Techniczny, któremu podporządkowano trzy eskadry lotnictwa myśliwskiego, dział obsługi technicznej, Służbę Inżynieryjno-Eksploatacyjną (SIE). W tym czasie pułk posiadał na wyposażeniu:

10 Lim-5;
17 Lim-2;
4 UTI MiG-15;
4 UTI LiM-1;
4 Jak-11.

W tym samym roku do pułków lotnictwa myśliwskiego wprowadzono MiG-19 przekraczające prędkość dźwięku. 6 marca 1960 w rocznicę wyzwolenia Białogardu, wręczono jednostce sztandar ufundowany przez społeczeństwo tego miasta.

[edytuj] 1962-1988

1962 przyniósł kolejne zmiany organizacyjne. Rozwiązano WLiOPL OK na jego bazie utworzono Inspektorat Lotnictwa, Lotnictwo Operacyjne, WOPK - jako oddzielne rodzaje wojsk.

Na początku lat sześćdziesiątych lotnictwo myśliwskie otrzymało naddźwiękowe samoloty MiG-21, co zdecydowanie zwiększyło jego możliwości bojowe. Pierwszą grupę pilotów 26 plm do przeszkolenia na te samoloty wytypowano latem 1963.

Rok później, w sierpniu 1964, MiG-i-21 pojawiły się nad Rosnowem. We wrześniu 1968 po raz pierwszy odbyło się strzelanie rakietowe.

Na początku 1968 połączono Lotnictwo Operacyjne z Inspektoratem Lotnictwa tworząc DWLot z siedzibą w Poznaniu. W 1969 ukształtowała się nowa struktura lotnictwa. Istotną zmianą na szczeblu pułków było utworzenie w końcu lat siedemdziesiątych batalionów łączności i ubezpieczenia lotów na bazie ddl. W skład pułków lotniczych włączono też bataliony zaopatrzenia.

[edytuj] 1989-2000

W 1989 w ramach restrukturyzacji SZ rozwiązano m.in. 9 plm. 26 plm został przekazany do Wojsk Lotniczych (pod dowodzenie 4 DLM) z jednoczesną zmianą numeru na 9 plm.

[edytuj] Tradycje

9 plm przejął tradycje swych poprzedników oraz 26 plm.

Święto 9 plm: 23 marca.

[edytuj] Odznaka pamiątkowa

Odznaka pamiątkowa 9 plm powstała na bazie graficznej odznaki funkcjonującej do 1995. W nowym projekcie uwzględniono wymagania określone w Ustawie z 19 lutego 1993 o znakach Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej. W swej treści nawiązuje ona do rycerskich tradycji Wojska Polskiego oraz lotniczego charakteru jednostki.

[edytuj] Sztandar pułku

Pułk otrzymał sztandar w 1960 i został on ufundowany przez Radę Państwa - sztandar został wręczony w Białogardzie. Wręczał go gen. bryg. M. Jakubik na ręce dowódcy pułku mjr. pil. Janusza Żywno. Po wręczeniu sztandaru odbyła się defilada wojskowa połączona z przelotem dwóch trójek samolotów odrzutowych i tłokowych.

Pułk otrzymał sztandar ponownie 14 marca 1995 - ufundował go Społeczny Komitet Ufundowania Sztandaru, któremu przewodniczył Franciszek Klim. Rodzicami chrzestnymi sztandaru byli: Bogumiła Betlej oraz ppłk rez. Jacek Tuteja

[edytuj] 24 BLot i 9 elt

Po rozwiązaniu 9 plm 31 grudnia 2000 utworzono 24 Bazę Lotniczą oraz 9 Eskadrę Lotnictwa Taktycznego - jednostki te przejęły tradycję 9 plm.

[edytuj] Struktura 9 plm

Dowództwo
- Stanowisko Dowodzenia
- Sztab
- 1 eskadra lotnictwa myśliwskiego
  - 1 klucz eksploatacji płatowca i silnika
  - 2 klucz eksploatacji płatowca i silnika
  - 3 klucz eksploatacji płatowca i silnika
  - klucz Urządzeń Radioelektronicznych (URE)
  - klucz osprzętu lotniczego
  - klucz uzbrojenia lotniczego
- 2 eskadra lotnictwa myśliwskiego
  - 1 klucz eksploatacji płatowca i silnika
  - 2 klucz eksploatacji płatowca i silnika
  - 3 klucz eksploatacji płatowca i silnika
  - klucz Urządzeń Radioelektronicznych (URE)
  - klucz osprzętu lotniczego
  - klucz uzbrojenia lotniczego
- eskadra techniczna
  - Służba Inżynieryjno-Lotniskowa (SIL)
  - Sekcja Przechowywania i Elaboracji Rakiet (SPiER)
  - klucz remontu płatowca i silnika
  - klucz remontu osprzętu
  - klucz remontu Urządzeń Radioelektronicznych
  - klucz remontu uzbrojenia
- batalion zaopatrzenia
  - kompania obsługi lotniska
  - kompania samochodowa
  - kompania ochrony
- batalion łączności i ubezpieczenia lotów
  - kompania łączności
  - kompania ubezpieczenia lotów
  - Węzeł Łączności

struktura w dniu rozwiązania 9 plm

[edytuj] Wyposażenie

Wyposażenie pułku zmieniało się wraz z możliwościami finansowymi państwa oraz z rozwojem techniki wojskowej.

MiG-15

MiG-21

An-2

samoloty
- Lim-1
- SB Lim-2
- Lim-2
- Lim-5
- MiG-15
- MiG-21 M
- MiG-21 US
- MiG-21 UM
- MiG-21 bis
- Jak-1
- Jak-7
- Jak-9
- Jak-11
- Jak-23
- An-2
- TS-8 Bies
- TS-11 Iskra
- PZL-104 Wilga
- Po-2
śmigłowce
- Mi-2
sprzęt OPL
- S-60

[edytuj] Dowódcy Pułku

11 kwietnia 1952 - 2 lipca 1954 - mjr pil. Jan Gołubickij
2 lipca 1954 - 9 listopada 1954 - cz.p.o. kpt. pil. Marian Chrzan
9 listopada 1954 - 18 listopada 1957 - mjr pil. Marian Bondzior
18 listopada 1957 - 24 lutego 1962 - mjr pil. Janusz Żywno
24 lutego 1962 - 13 marca 1964 - mjr pil. Zdzisław Strelau
14 marca 1964 - 14 grudnia 1966 - mjr pil. Stanisław Stalicki
14 grudnia 1966 - 14 września 1971 - ppłk Czesław Bil
14 września 1971 - 20 lutego 1974 - ppłk dypl. pil. Władysław Pasiewicz
20 lutego 1974 - 12 października 1976 - ppłk Henryk Sygnowski
12 października 1976 - 4 czerwca 1983 - ppłk pil. Bogusław Wasilewski
4 czerwca 1983 - 22 października 1986 - ppłk Kazimierz Małecki
22 października 1986 - 18 lutego 1989 - ppłk pil. Wojciech Górski
18 lutego 1989 - 14 października 1991 - ppłk dypl. pil. Zbigniew Bielewicz
14 października 1991 - 19 stycznia 1997 - ppłk dypl. pil. Piotr Luśnia
19 stycznia 1997 - 31 grudnia 2000 - ppłk dypl. pil. Sławomir Kałuziński

[edytuj] Ważne wydarzenia

11 maja 1959 - wizyta Ministra Obrony Narodowej gen. broni Mariana Spychalskiego oraz Szefa Sztabu Generalnego gen. broni Jerzego Bordziłowskiego i Dowódcy Wojsk Lotniczych gen. dyw. Jana Frey-Bieleckiego
28 września - 8 października 1959 - na lotnisku we Wrocławiu odbyły się zawody lotnicze o mistrzostwo lotnictwa wojskowego. 26 plm reprezentowali: mjr pil. Janusz Żywno, kpt. pil. Roman Zieliński, kpt. pil. Stanisław Stalicki, por. inż. Ludwik Żminkowski. Reprezentacja pułku zajęła VI miejsce.
5 lipca 1969 - w ramach współdziałania Sił Zbrojnych Układu Warszawskiego przybyła Węgierska Eskadra Lotnicza wraz z obsługą na lotnisko w Zegrzu Pomorskim celem wykonania strzelań na poligonie morskim w Ustce.
latem 1971 - pułk odwiedzili oficerowie wietnamscy. Zwiedzili jednostkę, spotkali się z dowództwem i pilotami.
27 sierpnia - 1 września 1973 - na lotnisku w Mińsku Mazowieckim odbyły się finały III zawodów lotnictwa myśliwskiego Wojsk OPK o tytuł mistrza walki powietrznej. Pułk i korpus reprezentował kpt. pil. Bolesław Sobania. Rozegrano 6 konkurencji, tytuł mistrza walki powietrznej zdobył kpt. pil. Bolesław Sobania. Do zwycięstwa przyczynili się kpt. nawig. Zygmunt Kędziora i dowódca obsługi technicznej por. Ryszard Jurgielaniec
2-12 września 1974 - odbywały się IV zawody lotnictwa myśliwskiego Wojsk OP o tytuł mistrza walki powietrznej. Po raz pierwszy finał nie był rozgrywany centralnie na jednym lotnisku, lecz na trzech lotniskach. Korpus reprezentował pilot 26 plm kpt. pil. Jacek Tuteja. Po raz trzeci z rzędu tytuł mistrzowski przywędrował do pułku, razem z pucharem, który został na sali tradycji na stałe. Nawigatorem był mł. chor. Włodzimierz Łukasik, obsługą samolotu kierował por. Jerzy Małek.
15-21 lipca 1980 - przeprowadzono inspekcję pułku przez przedstawicieli dowództwa Sił Zbrojnych Układu Warszawskiego. Przebieg inspekcji nadzorował gen. płk Podgornyj. Wynik inspekcji potwierdził wysoką gotowość bojową pułku.
25 września - 4 października 1980 - dokonano wymiany eskadr między 26 plm a pułkiem lotniczym z NRD z Trollhenhagen.
16 grudnia 1980 - promocja absolwentów Szkoły Oficerów Rezerwy. W imieniu Rady Państwa promował gen. bryg. pil. Marian Bondzior.
13-31 maja 1983 - w ramach współdziałania Sił Zbrojnych Układu Warszawskiego przybyli piloci Węgierskiej Armii Ludowej wraz z obsługą na lotnisko w Zegrzu Pomorskim celem odbycia szkolenia taktyczno-bojowego oraz wykonania strzelań na poligonie morskim w Ustce.
12 września 1983 - Ministra Oświaty i Wychowania wyróżnił pułk z okazji 200. rocznicy utworzenia Komisji Edukacji Narodowej Medalem Pamiątkowym za owocną współpracę oraz opiekę nad patronowaną Szkołę Podstawową w Rosnowie.
15-17 maja 1985 - zawody lotniczej służby fotograficznej; zespół pułku pod kierownictwem mjr. Jana Perczyńskiego, a prowadzony przez chor. Zenona Dobrzyńskiego zajął I miejsce.
23 czerwca - 3 lipca 1987 - jednostkę odwiedzili żołnierze Niemieckiej Armii Ludowej NRD. W tym samym czasie jedna eskadra przebywała na lotnisku w Neubrandenburgu.
22 lipca 1987 niespodziewaną wizytę złożył Minister Obrony Narodowej, gen. broni Florian Siwicki. Minister skontrolował gotowość bojową i przygotowanie do wykonania zadania bojowego. Ćwiczenie, podczas którego dokonano mobilizacji żołnierzy rezerwy wykazało wysoką sprawność i gotowość do wykonania zadań.

Przed mszą polową

2 czerwca 1991 - wizyta Jana Pawła II, którego powitał Lech Wałęsa, oraz uroczysta msza polowa odprawiona na płycie lotniska. Podczas tej mszy Jan Paweł II powiedział: Ci wszyscy, którzy sprawie Ojczyzny oddani, służą w wojsku, niech uważają siebie za sługi bezpieczeństwa i wolności narodów. Po raz pierwszy dane mi jest - podczas odwiedzin w Ojczyźnie - przemówić do żołnierzy na specjalnym spotkaniu.
14 czerwca 1996 z wizytą w województwie koszalińskim przebywał Zwierzchnik SZ RP prezydent Aleksander Kwaśniewski.

[edytuj] Zginęli podczas służby

ppor. pil. Jerzy Golik
- zginął 4 marca 1954 podczas wykonywania zadań w powietrzu w katastrofie lotniczej. Przyczyn katastrofy nie ustalono.
ppor. pil. Jerzy Świnczak
- zginął 9 września 1954 o godz. 10¹⁵ w katastrofie lotniczej. Wypadek zdarzył się w czasie podejścia do lądowania na nie w pełni sprawnym samolocie po zderzeniu w powietrzu z samolotem pilotowanym przez ppor. pil. Mieczysława Kochanowskiego. Kochanowski szczęśliwie katapultował się, zaś ppor. Świnczak chciał ratować sprzęt i przypłacił to życiem.
ppor. pil. Marian Wolszczak
- zginął 18 maja 1955 w katastrofie lotniczej. Wystartował jako prowadzony w parze z por. pil. Bolesławem Turbańskim. Warunki atmosferyczne były bardzo trudne. Przyczyn katastrofy nie ustalono.
ppor. pil. Henryk Tokarski
- zginął 30 maja 1956 podczas wykonywania zadań w powietrzu w katastrofie lotniczej. Przyczyn katastrofy nie ustalono.
ppor. pil. Tadeusz Golon oraz ppor. pil. Jerzy Piotrow
- zginęli 21 marca 1960 o godz. 11⁰⁰ śmiercią lotników. Katastrofa wydarzyła się w czasie wykonywania strzelań do rękawa, samoloty zderzyły się w powietrzu ulegając całkowitemu zniszczeniu.
ppor. pil. Mieczysław Leloch
- zginął 12 maja 1960 podczas wykonywania lotów w dzień w trudnych warunkach atmosferycznych w niewyjaśnionych okolicznościach.
ppor. pil. Czesław Rawski
- zginął 17 kwietnia 1967 w czasie wykonywania lotów w dzień w trudnych warunkach atmosferycznych, jego samolot zderzył się z ziemią. Przyczyn katastrofy nie ustalono.
ppor. pil. Mieczysław Brańka
- zginął 28 września 1967; wypadek zdarzył się w czasie lotów nocnych w zwykłych warunkach atmosferycznych, podczas podchodzenia do lądowania. Przyczyn katastrofy nie ustalono.
ppor. pil. Włodzimierz Łubniewski
- zginął 23 maja 1968 o godz. 6³⁵ w katastrofie lotniczej. Okoliczności katastrofy: Pilot startował na samolocie Mig-21PMF SPS z lotniska w Zegrzu Pom. w celu wykonania lotu na przechwycenie w ramach odbywających się ćwiczeń. W chwili oderwania się samolotu od pasa otworzyła się osłona kabiny. Pilot przerwał start, a następnie zmienił decyzję i usiłował wystartować ponownie. Gdy samolot zbliżał się do przeszkód terenowych, pilot energicznie poderwał go w powietrze, pomimo niedostatecznej prędkości. Maszyna z dużym kątem natarcia zaczęła sie wznosić, a następnie z wysokości 20 m zwaliła sie na lewe skrzydło i w położeniu odwróconym uderzyła w ziemię. Pilot poniósł śmierć. Informacje z książki "Pamięć lotników wojskowych 1945-2003".

ppor. pil. Henryk Zieliński
- zginął 3 lipca 1973 w katastrofie lotniczej w czasie lotu na walkę powietrzną w dzień. Przyczyn katastrofy nie ustalono.
kpt. pil. Jan Kozyra oraz ppor. pil. Ryszard Duro
- zginęli 7 września 1987 w czasie wykonywania zadania w powietrzu na samolocie TS-11 Iskra
por. pil. Andrzej Seroka
- zginął 16 listopada 1990 o godz. 18⁰⁰. Okoliczności Katastrofy: Pilot samolotu Mig-21 bis wykonywał lot na przechwycenie celu powietrznego w nocy w chmurach. Podczas energicznego wykonywania manewru wyprowadzania z ataku niewłaściwie rozłożył uwagę i stracił orientację przestrzenną. Samolot przeszedł w stromą spiralę i zderzył się z ziemią. Pilot nie wykorzystał automatycznego pilota do wyprowadzenia maszyny ze skomplikowanego położenia, nie podjął też próby opuszczenia samolotu za pomocą fotela katapultowego. Informacje z książki "Pamięć lotników wojskowych 1945-2003".