Ferdynand I Koburg

Z Wikipedii

Ferdynand I Koburg 1861-1948
Książę Bułgarii
Władca 1887-1908 poprzednik - następca jako car
Car Bułgarów
Władca 1908-1918 poprzednik jako książę następca Borys III
urodzony 26 lutego 1861 w Wiedniu zmarły 7 czerwca 1948 w Coburg koronowany 5 października 1908 w Sofii pochowany
Ojciec August Koburg Matka Klementyna Orleańska

Ferdynand I Koburg, właściwie: (niem. Ferdinand Maximilian Karl Leopold Maria von Sachsen-Coburg und Gotha, bułg. Фердинанд I (Ferdynand Maksymilian Karol Leopold Maria Sachsen-Coburg-Gotha) - ur. 26 lutego 1861 r. w Wiedniu, zm. 8 września 1948 r. w Coburgu - władca Bułgarii z dynastii Sachsen-Coburg-Gotha.

Był synem Augusta Koburga (1818-1881) i Klementyny Orleańskiej (1817-1907).

[edytuj] Książę Bułgarii

7 lipca 1887 roku bułgarski parlament ogłosił Ferdynanda nowym księciem panującym. Ferdynand, mający 26 lat w chwili wyjazdu do Bułgarii, nie był urodziwy - przede wszystkim ze względu na wydatny nos - zwracał jednak uwagę okazałą posturą i pięknymi jasnymi oczyma. Książę mógł poszczycić się rozległą wiedzą w wielu dziedzinach, takich jak zoologia czy botanika. Był też zapalonym melomanem i świetnym muzykiem, pięknie również malował i rysował. Zgromadził też imponujące zbiory filatelistyczne.

Wspierany przez tak dobrego mentora, jakim była jego matka, ten inteligentny, wykształcony esteta postanowił w pełni poświęcić się swej nowej funkcji i uczył się bułgarskiego, języka nieco już zapomnianego od czasów okupacji tureckiej i dominacji języka greckiego. Zyskał tym szybko serca Bułgarów. Młodego władcę łączyły więzy pokrewieństwa z największymi rodami arystokratycznymi Anglii, Belgii, Hiszpanii, Portugalii, Brazylii i Francji.

Ferdynand pozostawił władzę w rękach przewodniczącego parlamentu, Stambołowa, polityka kompetentnego, lecz nieprzejednanego, którego surowość łagodziła dobroć i życzliwość księżnej Klementyny, co wzmocniło jeszcze popularność monarchii.

Książę był bardzo pracowity, wstawał o świcie i kładł się spać bardzo późno, nie zwracając uwagi na zmęczenie współpracowników. Obdarzony licznymi zaletami, miał jednak bardzo złożoną osobowość, tworzył wokół siebie dziwny świat, w którym najistotniejszą rolę odgrywały wiara w przesądy i astrologię. W czasie każdej burzy przerywał swe zajęcia i ubrany w jedwabie - mające chronić przed piorunami - oddawał się kontemplacji nieba. Miał niemal mistyczne uwielbienie dla klejnotów, którymi lubił wypełniać sobie kieszenie. Nie ufał ludziom, którymi gardził. Swemu najbliższemu otoczeniu narzucał niezwykle ścisłą etykietę i żelazną dyscyplinę.

W kwietniu 1893 roku Ferdynand poślubił Marię Luizę Burbon-Parmeńską. Z tego związku urodziło się czworo dzieci:

• Borys III (1894-1943)
• Cyryl (1895-1945)
• Eudoksja (1898-1985)
• Nadeżda (1899-1958) - wyszła za księcia Albrechta Wirtemberskiego.

Do rozwiązania pozostała delikatna kwestia wyboru religii dla dzieci. W rzeczy samej, chrzest w obrządku prawosławnym byłby pożądany z politycznego punktu widzenia, gdyż silniej związałby nową dynastię z bułgarskim narodem, ale Ferdynand, katolik z urodzenia, ciągle się wahał, a jego żona, żarliwa katoliczka, stanowczo się sprzeciwiała. Racja stanu w końcu zwyciężyła i w lutym 1895 roku książę następca tronu staje się członkiem Kościoła prawosławnego, mając za ojca chrzestnego cara Mikołaja II, co pociąga za sobą ekskomunikę Ferdynanda przez papieża Leona XIII.

Żona Ferdynanda zmarła przy porodzie córki Nadeżdy 30 stycznia 1889 roku.

Ferdynand, przebiegły i makiaweliczny polityk, bywał nazywany "lisem Bałkanów". Jako pierwszy przekonał się o tym Stambołow, którego autorytaryzm i ultraradykalny nacjonalizm zagrażały bezpieczeństwu kraju. Wspierany przez Rosję, książę usunął Stambołowa (który rok później ginie wskutek zamachu dokonanego na zlecenie agentów dworu) i zastąpił go przez rusofila Zankowa, który w zamian uznaje Ferdynanda za władcę Bułgarii.

Książę niezbyt interesował się polityką wewnętrzną, wolał poświęcać się dyplomacji, bardziej odpowiadającej jemu temperamentowi. Starał się wygrywać wzajemne animozje między Austro-Węgrami, Rosją i Turcją, w której skład wchodziła nadal Bułgaria.

W roku 1908 książę ożenił się powtórnie z Eleonorą Reuss-Köstritz, czterdziestoośmioletnią Niemką, która nie dała mu potomstwa.

[edytuj] Car Bułgarii

W tym samym roku Ferdynand został królem niezawisłego królestwa Bułgarii, uwalniając się od tureckiej kurateli dzięki wpłaceniu kontrybucji. 5 października ogłosił się carem Bułgarów - jest to tytuł, jakim w średniowieczu obdarzano jego poprzedników - ale otoczenie ograniczało się do nazywania go królem. Odbył triumfalny wjazd do Sofii, a następnie udał się uroczyście do Tyrnowa, gdzie znajdują sie ruiny pałacu władców średniowiecznej Bułgarii.

Ferdynand bardzo szybko zdał sobie sprawę z tego, że musi na nowo zyskać sympatię dawnego sojusznika - Rosji, która mogłaby mu zgotować podobny los, jakiego doświadczył panujący przed nim Aleksander Battemberg. Na szczęście dla Fernanda w roku 1909 umiera stryj Mikołaja II, Wielki Książę Włodzimierz. Car Bułgarów tak dobrze odegrał nieukojony ból, że car Rosji, mający miękkie serce, zapomniał o przeszłej zdradzie.

Po tej kolejnej politycznej wolcie Ferdynanda Rosja odzyskała dominującą rolę na Bałkanach. Rosyjski minister spraw zagranicznych Sergiusz Sazonow robił sobie nadzieję na stworzenie koalicji bałkańskiej początkowo przeciwko Turcji, a następnie - gdy nadejdzie sprzyjający moment - przeciwko Austrii.

W roku 1912 wojska bułgarskie, serbskie, greckie i czarnogórskie zaatakowały Turcję. Pierwsza wojna bałkańska przyniosła wielki sukces armii bułgarskiej, która podeszła pod Stambuł i zmusiła Turków do zawarcia pokoju w 1913 roku. Przysporzyło to w Europie wielkiej popularności Ferdynandowi, ale po zwycięstwie zaczął się czas niezgody miedzy sojusznikami: każdy chciał uzyskać jak największą część terytorium zdobytego od imperium otomańskiego. Ferdynand postanowił działać jako pierwszy, nie zważając na rosyjskie ostrzeżenia. Pod koniec czerwca 1913 roku jego armia zaatakowała Grecję i Serbię. Bułgarska operacja nie dała spodziewanych rezultatów: Grecy i Serbowie kontratakowali z wielką siłą, wspierani przez Turków i Rumunów. Już w lipcu Bułgaria musiała skapitulować, a w konsekwencji zrzec się części północnych terytoriów na rzecz Rumunii.

Ferdynand zachował koronę, gdyż udało mu się zrzucić odpowiedzialność za klęskę na bułgarski sztab generalny i zdradę Rumunii. W rok później dołączył do państw Trójprzymierza, dążąc przede wszystkim do odwetu na tych, którzy pokonali go w roku 1913, ale też mając nieco szalony zamysł restauracji cesarstwa bizantyjskiego, nastawionego wrogo wobec "rosyjskich barbarzyńców".

[edytuj] I wojna światowa

Ta kolejna radykalna zmiana frontu wywołuje skandal w zachodniej Europie, gdyż dwa lata wcześniej ententa zaopatrzyła Bułgarię w broń. Otrzymawszy przydomek "Oszust", Ferdynand zyskał na Bałkanach wielu wrogów, udało mu się jednak pokonać dwóch zwycięzców z roku 1913, Serbię i Rumunię, choć zwycięstwo to zawdzięczał przede wszystkim skuteczności armii austriacko-niemieckiej. W roku 1918 wojska francuskie i serbskie odniosły miażdżące zwycięstwo nad armią bułgarską. Ferdynand musiał wycofać się i abdykować - 3 października 1918 roku - na rzecz syna Borysa.

Mający dopiero 57 siedem lat, król udał się na długoletnie wygnanie, które spędził w małym bawarskim miasteczku Coburg, swojej rodowej siedzibie. W 1948 roku umarł na atak serca.