Powstanie Cristero
Z Wikipedii
Powstanie Cristero - okres kilkuletnich walk w Meksyku pomiędzy powstańczym ruchem o podłożu katolickim nazywanym Cristero a antyklerykalnym rządem meksykańskim w latach 1926-1929.
Spis treści |
[edytuj] Przyczyny powstania
Powstanie było skierowane przeciwko antykościelnym postanowieniom konstytucji meksykańskiej z 1917 r. Zabraniała ona na przykład publicznych nabożeństw, ograniczała możliwość posiadania przez kościoły nieruchomości, księżom zabraniała nosić sutann i zawierała wiele innych podobnych zakazów.
Początkowo opór Cristero miał charakter pokojowy (np. zawieszenie odprawiania nabożeństw w całym Meksyku), później przerodził się w drobne potyczki. Natomiast od stycznia 1927 r. toczyły się już regularne walki. Rebelianci nazywali się Cristeros ponieważ uważali, że walczą w imieniu i o sprawę Chrystusa. Konflikt zakończył się dopiero po podjęciu mediacji przez amerykańskiego ambasadora Dwighta Whitneya Morrowa.
Za wybuch starć obwiniany jest Plutarco Elías Calles (wybrany na prezydenta kraju w 1924 r.), który wprowadzeniem antykościelnych ustaw (tzw. Prawa Callesa) bez przeprowadzenia konsultacji spowodował zaognienie sytuacji ze środowiskami katolickimi.
[edytuj] Przebieg powstania
Pierwsze walki miały miejsce 3 sierpnia 1926 r., kiedy około 400 osób zabarykadowało się w kościele Matki Boskiej z Guadalupe w Guadalajarze (stan Jalisco). Wywiązała się wówczas strzelanina z wojskami federalnymi, w której zginęło 18 osób, a 40 zostało rannych. Powstańcy poddali się dopiero gdy skończyła im się amunicja.
Formalne ogłoszenie rozpoczęcia powstania nastąpiło w momencie ogłoszenia manifestu pod tytułem "Do narodu" (A la Nación). Wówczas to zbrojne grupy rebeliantów zaczęły zajmować siłą miejscowości na północ od Guadalajary. Ich zawołaniem bitewnym był okrzyk "Niech żyje Chrystus Król, niech żyje Niepokalna Matka Boska z Guadalupe!" (Viva Cristo Rey! ¡Viva la Virgen de Guadalupe!).
Calles początkowo zlekceważył te zajścia i nie docenił powstańców, z których wielu miało już wcześniejsze wojskowe doświadczenie. Jeżeli chodzi o zdolności prowadzenia walki partyzanckiej wsławili się dwaj duchowni: ks. Aristeo Pedroza i ks. José Reyes Vega, którzy chwycili za broń i okazali się zręcznymi dowódcami (oprócz nich w szeregach powstańców znalazło się jeszcze 3 księży).
Wydaje się, że początkowe motywy religijne zrywu zostały później zastąpione przez przyczyny polityczne i społeczne. Wielu powstańców było rolnikami, którzy zostali poszkodowani przez reformę rolną przeprowadzoną w 1920 r. Kontrowersyjna pozostaje sprawa poparcia ruchu Cristero przez meksykański episkopat i papieża. Oficjalnie takiego poparcia nie udzielono, jednak istnieje wiele źródeł, które wskazują na to że najwyżsi duchowni uznawali walkę za słuszną.
Powstańcy odnieśli swoje pierwsze zwycięstwo 23 lutego 1927 r. pod San Francisco del Rincón (stan Guanajuato). Jednak od tego czasu powstanie zostało niemal spacyfikowane. 19 kwietnia 1927 r. Ojciec Vega poprowadził zbrojny napad na pociąg, który miał przewozić pieniądze. W strzelaninie, która się wywiązała, zginął brat Vegi. Powstańcy oblali pociąg benzyną i podpalili, w wyniku czego zginęło 51 niewinnych ludzi. Wywołało to szeroką falę oburzenia przeciwko rebeliantom. Cristeros zostali następnie pozbawieni posiłków i zaopatrzenia w wyniku przemieszczenia przez armię dużej części ludności cywilnej do większych skupisk tak, aby nie mogła udzielać pomocy powstańcom. Wydawało się, że Calles jest górą a stłumienie rozruchów jest kwestią czasu.
Dopiero po pojawieniu się nowych dowódców, Aristeo Pedrozy i José Reyesa Vegi (nazywanych "czternastką" - "El Catorce"), w ruch powstańczy wstąpił nowy duch. Mimo, że obydwaj byli duchownymi, przejawiali talent do walki podjazdowej. Tymczasem siły rebeliantów rosły. Utworzono nawet brygadę kobiecą, która liczyła 135 osób.
W obozie rządowym zaczęły się pojawiać pierwsze pęknięcia. Powstał spisek wśród kilku oficerów, który został jednak szybko wykryty. W okolicach czerwca 1929 r. Cristeros mieli już pod bronią ok. 50 tys. ludzi i już sam ten fakt sprawił, że szanse armii federalnej na ich szybkie pokonanie były niewielkie.
Po zakończeniu kadencji prezydenckiej Callesa prezydentem został wybrany Álvaro Obregón. Został on zamordowany przed objęciem urzędu przez katolickiego fanatyka.
Gdy zdawało się, że pokojowe zakończenie walk jest trudne do osiągnięcia, z pomocą przyszła dyplomacja amerykańska. Dzięki pójściu na ustępstwa przez obydwie strony została zawarta specjalna umowa gwarantująca katolikom pewne prawa, które zostały im zabrane przez konstytucję z 1917 r.
27 czerwca 1929 r. zabrzmiały po raz pierwszy od trzech lat dzwony kościelne. Wojna kosztowała życie około 90 tys. ludzi (56 tys. po stronie rządowej i 30 tys. Cristeros) ponadto zginęła duża liczba ludności cywilnej.
Kościół katolicki uznał kilku poległych w wojnie Cristero za świętych. Beatyfikowany został m.in. Miguel Pro - jezuicki ksiądz, który został rozstrzelany 23 listopada 1927 bez procesu, z powodu oskarżenia o działania wrogie rządowi.
