Znaczenie biologiczne pierwiastków
Z Wikipedii
Życie, takie jakie istnieje na Ziemi, opiera się na związkach chemicznych, w skład w których wchodzi wiele pierwiastków. Pierwiastki niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmów żywych są w biologii nazywane biogenami.
Najważniejsze biogeny to węgiel, wodór, azot i tlen, wchodzące w skład białek, kwasów nukleinowych i wielu innych związków organicznych.
Kolejnymi kluczowymi pierwiastkami są fosfor w postaci utlenionej, którego związki tworzą system energetyczny komórki oraz wchodzą w skład kwasów nukleinowych i siarka, wchodząca w skład dwóch aminokwasów – cystyny i metioniny. Mostki dwusiarczkowe w białkach, powstające z połączenia pary cystyn wchodzących w ich skład, rozszerzają znacznie możliwości przestrzennej konfiguracji białek.
Pozostałe pierwiastki nie wchodzą w skład tak kluczowych związków, są jednak ważne dla wielu procesów życiowych. Ich ilość w organizmie człowieka jest niewielka ale mają istotny wpływ na jego prawidłowy rozwój i funkcjonowanie.
Spis treści |
[edytuj] Makroelementy
Mianem makroelementów (makrominerałów) określa się pierwiastki, których dobowe zapotrzebowanie w diecie człowieka przekracza 100 mg na dobę[1][2].
Zalicza się do nich: fosfor, wapń, magnez, chlor, potas, sód[1][2].
[edytuj] Mikroelementy
Mikroelementy, mikroskładniki, pierwiastki śladowe - pierwiastki chemiczne występujące w bardzo małych (śladowych) ilościach w organizmach roślinnych i zwierzęcych. U ludzi zapotrzebowanie na te pierwiastki wynosi poniżej 100 mg na dobę[1][2].
Niedobór lub nadmiar tych pierwiastków może prowadzić do zaburzeń fizjologicznych. Składniki mineralne są niezbędne w ustroju do celów budulcowych (szczególnie w tkance kostnej), wchodzą w skład: płynów ustrojowych, niektórych enzymów, związków wysokoenergetycznych itp. Wywierają również wpływ na regulację czynności narządowych i ogólnoustrojowych.
Do mikroelementów zalicza się: jod, żelazo, fluor, kobalt, miedź, chrom, cynk, mangan, molibden, selen[1][2].
[edytuj] Ultraelementy
Trzecią grupą pierwiastków są ultraelementy, są to pierwiastki występujące w ilościach kilku μg na gram masy ciała. Zaliczamy do nich: rad, srebro, złoto, platyna. Są to aktywatory enzymów procesów metabolicznych.
[edytuj] Ważniejsze mikro- i makroelementy u człowieka
|
Nazwa
|
Występowanie w produktach spożywczych
|
Funkcje
|
Ważniejsze skutki niedoboru
|
| Wapń, Ca Fosfor, P | Mleko i jego przetwory, żółtka jaj, ryby, fasola | Budulcowa kości i zębów oraz regulacyjna (bierze udział w procesie krzepnięcia krwi - tzw. IV czynnik - i przewodnictwie impulsów nerwowych) | Niedostateczna mineralizacja kośćca. |
| Chlor, Cl | Sól kuchenna | Wraz z jonami sodu i potasu odpowiedzialny jest za równowagę wodnomineralną. | |
| Magnez, Mg | Orzechy, fasola, groch, chleb razowy (ciemny), ryby, mleko, kakao | Głównie regulacyjna (przewodnictwo nerwowe i in.) | Wzmożona aktywność układu nerwowo-mięśniowego (drżenia mięśniowe, kurcze, drętwienie, drgawki), rzadziej: osłabienie mięśni, zaburzenia rytmu serca, apatia. |
| Żelazo, Fe | Wątroba, jaja, mięso, ryby, owoce, pełne ziarna zbóż, niektóre wody mineralne (Krynica, Żegiestów, Muszyna, Rabka, Kudowa, Polanica) | Składnik hemoglobiny i mioglobiny. | Niedokrwistość (Anemia) |
| Fluor, F | Herbata, ryby morskie, woda pitna | Wzmacnia zęby, występuje w kośćcu | Zwiększa podatność na próchnicę zębów |
| Jod, I | Ryby, wątroba, sól jodowana | Niezbędny do wytwarzania tyroksyny | Wole. U dzieci matołectwo. |
[edytuj] Zobacz też
Przypisy
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 Instytut Żywności i Żywienia : Normy żywienia
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 [Murray Robert, Granner Daryl, Mayes Peter, Rodwell Victor: Biochemia Harpera. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa, 1995 (wydanie III). ISBN 83-200-1798-X]
