Żębocin

Z Wikipedii

Współrzędne: 50°10' N 20°19' E50.1666667 20.3166667 (Żębocin)


Żębocin
Województwo	małopolskie
Powiat	proszowicki
Gmina	Proszowice
Położenie	50° 10' N 20° 19' E
Strefa numeracyjna (do 2005)	12
Tablice rejestracyjne	KPR
Położenie na mapie Polski Żębocin
Kościół pw. św. Małgorzaty i św. Stanisława z XIII-XVIII wieku, dzwonnica z 1776 roku, mur XIII-XVIII wieku.
Galeria zdjęć w Wikimedia Commons

Żębocin – wieś w Polsce położona w województwie małopolskim, w powiecie proszowickim, w gminie Proszowice.

W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa krakowskiego.

[edytuj] Historia

1050 – według tradycji w tym roku powstaje kościół. Plebanem Stanisław Szczepanowski, późniejszy biskup krakowski. Miał on sadzić lipy wokoło kościoła.
Pocz. XII wiek – legenda o błogosławionej Małgorzacie, żonie dziedzica Żębocina Mikołaja. Miała on mieszkać w wieży kościelnej, odcięta od świata, aby nie narażać czci niewieściej w czasie wojennej wyprawy męża na Ruś. Pożywienie podawano jej na sznurze. Jeszcze w XVIII wieku pokazywano izdebkę bogobojnej Małgorzaty a w niej pień lipy sadzonej przez św. Stanisław.
Poł. XIII wiek – budowa obecnego gotyckiego kościoła.
1326 – parafia należy do dekanatu pleszewskiego.
1475 – Jan Długosz – wymienia "Zamboczin" z kościołem i parafią, która pobiera dziesięcinę z folwarku w pobliskiej Kowali.
1595 – Żębocin w dekanacie Proszowickim. Wizytacja biskupia odnotowuje murowany kościół parafialny pw. św. Stanisława i św. Małgorzaty. Plebanem Stanisław z Proszowic. Wikary ma osobny dom z ogrodem. Jest też szkoła której rektor tagże ma dom z ogrodem. Wymieniono pola plebańskie i czynsze z pól m. in. w Żerkowicach, Więckowicach i Żębocinie. Do parafii należą Żębocin, Kowala, Więckowice, Żerkowice, Grębocin i Dobranowice. Opisano wyposażenie kościoła m. in. księgi i srebrne naczynia liturgiczne.
XVII wiek – Żębocin w rękach Szembeków. W sąsiedniej Kowali pałac biskupi.
1614 – 14 grudnia ponowna konsekracja kościoła, dokonana przez Waleriana Lubienieckiego z upoważnienia Piotra Tylickiego, biskupa krakowskiego.
1728 – kościół posiada drewniane wyposażenie i organy, z zewnątrz spękany (być może po trzęsieniu ziemi). Dzwonnica drewniana, mieści trzy dzwony. Plebania z sadem i ogrodem, szpital i szkoła. Parafia liczy 500 dusz.
1757-1783 – przebudowa kościoła i wprowadzenie barokowego wystroju wnętrza. Z 1783 roku zachował się obszerny opis kościoła i otoczenia w języku polskim.
1776 – powstaje nowa dzwonnica barokowa.
1827 – było tu 193 mieszkańców i 43 domy.
1925 – budowa nowej plebani.

[edytuj] Zabytki

[edytuj] Zespół kościelno-plebański w Żebocinie

Kościół parafialny pw. św. Małgorzaty i św. Stanisława

nr rej. A-287 z 05.IX.1961

Czas powstania: XIII wiek, XVIII wiek.

Styl: gotyk, barok.

Parafia w Żębocinie należy do najstarszych na Ziemi Krakowskiej. Według tradycji kościół istniał tu już w 1050 roku, a jego plebanem miał być Stanisław ze Szczepanowa późniejszy biskup krakowski – męczennik (nie wiadomo czy w tym czasie stał tu kościół murowany, obronny romański czy tylko, mały kościółek drewniany). W połowie XIII wieku wybudowany został istniejący do dnia dzisiejszego murowany gotycki kościół. Orientowany, jednonawowy o kwadratowym prezbiterium i szerszej prostokątnej nawie. Mur otaczający kościół (pierwotnie i cmentarz przykościelny, zlikwidowany w II poł. XIX wieku) o charakterze obronnym z XIII wieku, przebudowany w XVIII wieku, później częściowo rozebrany dla udostępnienia budowli. Świątynie remontowano i przebudowano pomiędzy 1757 a 1783 rokiem, z tego okresu pochodzi obecna fasada, barokowy hełm wieży oraz wystrój wnętrza kościoła. Ołtarz główny, dwa boczne i ambona późnobarokowe z II poł. XVIII wieku. Wyposażenie kościoła jest bardzo bogate m. in. gotycka figura św. Anny Samotrzeciej z około 1380 roku, drzwi gotyckie w kruchcie XV wiek (?), krucyfiks gotycki z końca XV wieku, chrzcielnica z XVI wieku, obrazy z wizerunkami świętych z XVI-XVIII wieku, monstrancje i kielichy barokowe, ornaty z XVII-XVIII wieku. Kościół otoczony starymi lipami, niektóre przypuszczalnie posadzono w końcu XVIII wieku, tradycja sadzenia lip w wokoło kościoła jest bardzo stara, pierwsze lipy sadził pierwszy pleban Stanisław – późniejszy biskup krakowski. Od końca XVI wieku zapisywane są teksty wizytacji biskupich w parafii, w nich znajdują się szczegółowe opisy kościoła i poprzednich plebani.

Liczba wiernych w parafii ok. 1300. Do parafii należą: Żębocin, Grębocin, Kowala, Więckowice, Żerkowice.

Dzwonnica

Zbudowana w stylu barokowym w 1776 roku, murowana, na miejscu wcześniejszej drewnianej, mieści trzy dzwony.

Plebania

nr rej. A-701 z 26.X.1995

Wzniesiona została w latach 1925-1930 z inicjatywy ówczesnego proboszcza ks. Jana Wójcika w tzw. "stylu dworskim". Od samego początku istnienia parafii przy kościele istniał zespół plebański z bogato uposażonym folwarkiem, ogrodem, stawem, i gruntami rolnymi. Od końca XVI wieku zapisywane są teksty wizytacji biskupich w parafii żebocińskiej. W wizytacjach tych można znaleźć szczegółowe opisy kościoła i poprzednich plebani, które usytuowane były kilkanaście metrów na południe od obecnie istniejącej. Obecnie przy plebani znajduje się kilka budynków gospodarczych, stodoła, budynki inwentarskie i obiekt gospodarczy.

Cmentarz parafialny

Położony ok. 100 m od kościoła pw. św. Małgorzaty i św. Stanisława. Powstał w II poł. XIX wieku po zlikwidowaniu przykościelnego cmentarza. Otoczony zabytkowym ceglanym ogrodzeniem z bramą główną z II poł. XIX wieku. Liczne zabytkowe nagrobki z końca XIX i pocz. XX wieku. Na cmentarzu rosną stare lipy.