27 Wołyńska Dywizja Piechoty

Z Wikipedii

27 Dywizja Piechoty

Odznaka dywizji
Historia
Państwo	Polskie Państwo Podziemne
Sformowanie	15 stycznia 1944
Rozformowanie	25 lipca 1944
Nazwa wyróżniająca	Wołyńska
Dowódcy
Pierwszy	płk Kazimierz Damian Bąbiński "Luboń"
Ostatni	płk Jan Kotowicz "Twardy"
Działania zbrojne
II wojna światowa (Akcja Burza na Wołyniu)
Organizacja
Skład	Zgrupowanie Gromada Zgrupowanie Osnowa

27 Wołyńska Dywizja Piechoty Armii Krajowej – polska jednostka wojskowa utworzona z sił Okręgu Wołyń Armii Krajowej w ramach Akcji "Burza". W marcu 1944 liczyła około 6000 żołnierzy.

[edytuj] Geneza

Polski rzad emigracyjny w Londynie zmuszony został do skierowania swoich ograniczonych sił do walki z UPA. 20 lipca 1943 roku Armia Krajowa wezwała polskie oddziały samoobrony na terenie województwa Wołyńskiego, by oddały się pod jej dowództwo. 30 lipca 1943 roku wezwała Ukraińców do położenia kresu mordowania cywilów. Nie powstrzymało to mordów i w istocie rzeczy być może potwierdziło przekonanie ukraińskich nacjonalistów, ze mordy etniczne sa jedyną drogą do zdobycia polskich ziem. W styczniu 1944 roku Armia Krajowa sformowała 27 (wołyńską) Dywizję Piechoty, w sile 6558 żołnierzy, której zadaniem było stanąć do walki z bandami UPA, a potem z Wehrmachtem. Dywizja Wołyńska, najwiekszy spośród oddziałów Armii Krajowej, czerpała rekrutów z polskich oddziałów samoobrony, uformowanych, by chronić cywilów przed bandami UPA, oraz sposród byłych polskich policjantów, którzy porzucili słuzbę . Gdyby nie dokonywane przez bandy UPA zbrodnie ludobójstwa, formacja ta zapewne by nie powstała.

[edytuj] Na Wołyniu

Mobilizacja

Mobilizacja alarmowa dywizji została przeprowadzona w styczniu 1944 z sił inspektoratów AK: Kowel, Równe i Łuck Okręgu Wołyń.

[edytuj] Na Polesiu

Reorganizacja

Reorganizacja dywizji została przeprowadzona

[edytuj] Na Lubelszczyźnie

Koncentracja

Koncentracja dywizji została przeprowadzona

Akcja "Burza"

20 lipca wojska radzieckie sforsowały Bug i zaczęły wyzwalać Lubelszczyznę. W zaistniałej sytuacji (wycofywanie się wojsk niemieckich) dowództwo Dywizji rozpoczęło przygotowywanie uderzenia na Lublin. 22 lipca mjr "Żegota" przywiózł z Komendy Okręgu zadania akcji "Burza" na Lubelszczyźnie jakie postawiono przed Dywizją. Batalion I/45 pp "Gzymsa" w zasadzce rozbił kolumnę Niemców pod Firlejem. Bataliony II/43 pp "Hrubego" i II/50 pp "Jastrzębia", współdziałając z miejscowym oddziałem AK, opanowały Lubartów. Nocą batalion "Jastrzębia" obsadził Michów, batalion I/43 pp "Korda" opanował Kock zaś batalion I/50 pp "Sokoła" zajął Koniaków i Kozłówkę. Zablokowano ruchy Niemców we wszystkich kierunkach. Około południa 23 lipca do Lubartowa wkroczyły jednostki 3 Korpusu Armii Czerwonej (1 Front Białoruski), a po południu przybyły oddziały AL ppłk. Korczyńskiego (uwolnione przez wojska radzieckie z okrążenia w lasach parczewskich). Na skutek jego żądań, dowództwo Dywizji usunęło swoje oddziały z Lubartowa, koncentrując je w rejonie Kaniówki, Kozłówki i Siedlisk. Z dowództwem korpusu radzieckiego ustalano zasady dalszej walki z Niemcami.

Rozwiązanie dywizji

Wieczorem 25 lipca w Skrobowie

[edytuj] Dalszy los żołnierzy:

Żołnierzy z tej Dywizji rozstrzeliwano m.in. w Kąkolówce w Uroczysku Baran, na Zamku w Lublinie. Po rozwiązaniu tej Dywizji, w listopadzie 1944, NKWD zorganizowało obóz w Skrobowie na Lubelszczyźnie. Internowano w nim żołnierzy Armii Krajowej, wyławianych z jednostek liniowych i innych. 27 marca 1945 roku 48 więźniów obozu dokonało brawurowej ucieczki. Ci, którzy zostali w Skrobowie, zostali wkrótce wywiezieni do łagrów.

[edytuj] Dowódcy

Jan Wojciech Kiwerski

Akcja "Burza"
- płk Kazimierz Damian Bąbiński "Luboń" – od 15 stycznia do 11 lutego
- ppłk dypl. Jan Wojciech Kiwerski "Oliwa" – od 11 lutego do 18 kwietnia
- mjr Jan Szatowski "Kowal" – od 18 kwietnia do 3 maja
- mjr dypl. Tadeusz Sztumberk-Rychter "Żegota" – od 3 maja do 16 lipca
- płk Jan Kotowicz "Twardy" – od 16 lipca do 25 lipca

Dowództwo i sztab w dniu 14 marca 1944
- dowódca – ppłk dypl. (gen. bryg.) Jan Wojciech Kiwerski "Oliwa"
- szef sztabu – mjr dypl. Tadeusz Sztumberk-Rychter "Żegota"
- dowódca zgrupowania "Gromada" – mjr Jan Szatowski "Kowal"
- dowódca zgrupowania "Osnowa" – kpt. Kazimierz Rzaniak "Garda"
- oficer operacyjny – kpt. Tadeusz Klimowski "Ostoja"

[edytuj] Skład w marcu 1944

Sztab – kryptonim "Pożoga"
Kwatermistrzostwo
Samodzielne pododdziały Dywizji
- kompania łączności – ppor. Józef Figórski "Szymon"
- kompania saperów (warszawska) – por. Zdzisław Zołociński "Piotr"
- kompania przeprawowa (na Bugu) – ppor. Stanisław Witamborski "Mały"
- pluton żandarmerii – ppor. Franciszek Krawczak "Żeliwo"
- I/45 pp – por. Franciszek Pukacki "Gzyms"
Zgrupowanie "Gromada" (kowelskie)
- Sztab
- Kwatermistrzostwo
- Samodzielne pododdziały Zgrupowania
  - pluton saperów
  - pluton rozpoznania
  - drużyna ppanc.
- 1/21 p.uł. (zwiad taktyczny) – ppor. Jerzy Neuman "Hińcza"
- I/50 pp – por. Michał Fijałka "Sokół"
- II/50 pp – por. Władysław Czermiński "Jastrząb"
- III/50 pp – por. Zbigniew Twardy "Trzask" (od 10.04. por. Marek Lachowicz "Bratek")
- I/43 pp – por. Kazimierz Filipowicz "Kord"
- II/43 pp – por. Marian Walery Krokay "Siwy" (od 21.04. Jan Józefczak "Hruby")
- oddziały wydzielone do obrony ludności cywilnej (samoobrona)
Zgrupowanie "Osnowa"
- Sztab
- Kwatermistrzostwo
- Samodzielne pododdziały Zgrupowania
  - pluton saperów
  - pluton łączności
  - pluton zwiadu
- 1/19 p.uł. "Krwawi Tatarzy" (zwiad taktyczny) – ppor. Longin Dąbek-Dębicki "Jarosław"
- I/23 pp – por. Sylwester Brokowski "Bogoria" (od 07.04. por. Zygmunt Górka-Grabowski "Zając")
- II/23 pp – ppor. Jerzy Krasowski "Lech"
- III/23 pp (szkieletowy)
  - 6 komp. – ppor. Jeremi Witkowski "Sokół II"
  - 7 komp. – pchor. Jerzy Ochman "Kozak"
- I/24 pp "Krwawa Łuna" – por. Zygmunt Kulczycki "Olgierd" (od 21.04. ppor. Józef Malinowski "Ćwik")
- oddziały wydzielone do obrony ludności cywilnej (samoobrona)