Abraham Suckewer
Z Wikipedii
Abraham Suckewer lub Awrom Suckewer; jid. אַבֿרהם סוצקעווער (ur. 15 lipca 1913 w Smorgoniach jid. סמאָרגאָן na Litwie) – poeta żydowski i polski, tworzący w języku jidysz.
Ukończył polskie gimnazjum, był słuchaczem Uniwersytetu Wileńskiego. Debiutował w latach 30. XX wieku na łamach warszawskiego tygodnika jidysz "Wochnszrift far literatur". Związany z wileńską grupą literacką Jung Wilne. W młodości członek żydowskiego harcerstwa Bin. W 1937 r. ukazał się pierwszy jego tomik Lider.
W czasie okupacji niemieckiej w Wilnie, zatrudniony do katalogowania zrabowanych dzieł. Od 1942 r., działa wZjednoczonej Żydowskiej Organizacji Partyzanckiej. Po likwidacji getta wileńskiego, był ukrywany przez Polkę. Dzięki wstawiennictwu żydowskich literatów w ZSRR umożliwiono mu wyjazd do Moskwy, gdzie współpracował z "Prawdą" i "Izwiestiami". Dzięki fałszywemu paszportowi wyjechał przez Warszawę i Paryż do Izraela.
Po zakończeniu działań wojennych zeznawał jako jedyny Żyd–oskarżyciel w procesach Norymberskich. Mieszka na stałe w Tel-Awiwie. W Izraelu walczył o przetrwanie języka jidysz publikując pismo "Di Goldene Kejt", które zyskało sobie miano najlepszego pisma literackiego i literaturoznawczego w jidysz. Wiersze Sutzkevera tłumaczone były między innymi na angielski, francuski, japoński i polski.
W 1993 r., ukazał się w Polsce zbiór Zielone akwarium w przekładzie Michała Friedmana, a w 2003 r., biografia, pt. Wilno Jerozolimą było – rzecz o Abrahamie Sutzkeverze autorstwa niewidomego publicysty Daniela Kaca.
Na pisarstwo Suckewera, szczególnie w pierwszych etapach jego twórczości duży wpływ miała literatura polska, dzieła Adama Mickiewicza, Juliusza Słowackiego, Bolesława Leśmiana, Juliana Tuwima i Cypriana Kamila Norwida.
[edytuj] Ważniejsze dzieła
- 1937 לידער (Lider)
- 1940 וואַלדיקס (Waldiks)
- 1945 די פֿעסטונג (Di festung)
- 1946 לידער פֿון געטאָ (Lider fun geto)
- 1946 1941-1944 ווילנער געטאָ (Wilner geto 1941-1944)
- 1948 געהיימשטאָט (Gehejmsztot)
- 1952 אין פֿײַער־וואָגן (In fajer-wogn)
- 1955 אָדער צו דער טויב (Ode cu der tojb)
- 1957 אין מידבר סיני (In midber Sinaj)
- 1960 אָאַזיס (Oazis)
- 1961 גײַסטיקע ערד (Gajstike erd)
- 1963 פּאָעטישע ווערק (באַנד 2-1) (Poetisze werk (tom 1-2))
- 1968 לידער פֿון ים־המוות (Lider fun jam-hamowes)
- 1968 פֿירקאַנטיקע אותיות און מופֿתים (Firkantike ojsjes un mofsim)
- 1970 צײַטיקע פּנימער (Cajtike penimer)
- 1974 די פֿידלרויז (Di fidlrojz)
- 1975 גרינער אַקוואַריום (Griner akwarium – polski przekład: "Zielone akwarium")
