Antoni Olechnowicz
Z Wikipedii
Antoni Olechnowicz (ur. 13 czerwca 1905 r. w Marguciszkach, pow. Święciany, zm. 8 lutego 1951 r. w komunistycznym więzieniu na Mokotowie w Warszawie) – oficer służby stałej Wojska Polskiego (kapitan dyplomowany), członek Komisariatu Rządu, SZP, ZWZ i AK, przywódca Ośrodka Mobilizacyjnego Wileńskiego Okręgu AK w okresie powojennym, ps. "Meteor", "Kurkowski", "Pohorecki", "Lawicz", "Krzysztof", "Roman Wrzeski", "Kurcewicz"
Był synem Ferdynanda Olechnowicza i Felicji z domu Piecewicz. Uczęszczał do Gimnazjum św. Kazimierza w Nowej Wilejce, które ukończył w 1926 r. W latach 1929-1930 służył w Szkole Podchorążych Piechoty w Komorowie-Ostrowi Mazowieckiej, z której wyszedł w stopniu podporucznika. Otrzymał przydział do 5. Pułku Piechoty Legionów w Wilnie. Jednocześnie ukończył szkołę nauk politycznych. W latach 1936-1937 odbył studia wojskowe w Wyższej Szkole Wojennej w Warszawie, po której otrzymał awans do stopnia kapitana dyplomowanego. Służył w sztabie 20. Dywizji Piechoty w Baranowiczach, a następnie w sztabie 33. Dywizji Piechoty (Rezerwowej) w Grodnie. Brał udział w wojnie obronnej 1939 r. jako kwatermistrz w sztabie 33. DP; walczył nad Narwią i Bugiem. Dostał się do niewoli sowieckiej, ale udało mu się z niej zbiec i powrócił do Wilna. W listopadzie 1939 r. wstąpił do konspiracyjnej organizacji Komisariat Rządu, która następnie weszła w skład Służby Zwycięstwu Polski. Wkrótce został szefem wydziału wojskowego w Związku Walki Zbrojnej. Jednocześnie pracował jako sanitariusz w szpitalu zakaźnym. Po zajęciu Wilna przez wojska niemieckie został mianowany komendantem konspiracyjnego garnizonu m. Wilna. Otrzymał wówczas awans do stopnia majora. Od 1943 r. pełnił funkcję inspektora Okręgu Wileńskiego AK. W kwietniu 1944 r. został dowódcą I Zgrupowania AK, na czele którego wziął udział w operacji "Ostra Brama". Przewidując wrogą postawę Sowietów, w lipcu 1944 r. uniknął aresztowania. Przedostał się do Wilna, gdzie został szefem Oddziału II odtworzonej komendy Okręgu Wileńskiego AK, a następnie zastępcą i ostatecznie komendantem Okręgu. W 1945 r. przeprowadził demobilizację Okręgu Wileńskiego i Okręgu Nowogródzkiego, przenosząc ich struktury do centralnej Polski. Sam się też ewakuował transportem repatriacyjnym. Podjął pracę na kolei w Leśnicy. Po spotkaniu 6 czerwca 1945 r. z płk. Janem Mazurkiewiczem ps. "Radosław", nie uznał zwierzchnictwa płk. Jana Rzepeckiego jako komendanta Delegatury Sił Zbrojnych. Postanowił prowadzić samodzielną działalność konspiracyjną. W sierpniu 1945 r. nawiązał bezpośrednią łączność z emigracyjnym sztabem Naczelnego Wodza. Zgodnie z otrzymanymi rozkazami nakazał swoim podkomendnym ścisłą konspirację, utrzymując jednak z nimi kontakty organizacyjne i prowadząc akcje pomocy materialnej. W tym celu utworzył Ośrodek Mobilizacyjny Okręgu Wileńskiego AK. Na pocz. 1946 r. podporządkował mu się mjr Zygmunt Szendzielarz ps. "Łupaszko"; dzięki temu mjr A. Olechnowicz zyskał zbrojne zaplecze dla swojego sztabu. Od końca 1947 r. w ramach Ośrodka Mobilizacyjnego prowadził działalność wywiadowczą na rzecz władz emigracyjnych. 26 czerwca 1948 r. został aresztowany we Wrocławiu przez UB. 2 listopada 1949 r. Wojskowy Sąd Rejonowy w Warszawie skazał go na karę śmierci. Został stracony 8 lutego 1951 r. w więzieniu mokotowskim.
Był odznaczony m.in. Orderem Virtuti Militari V klasy.
Jego imieniem nazwano jedną z ulic w Gdyni i w Lublinie.
