Arthur Rhode

Z Wikipedii

Arthur Carl Theodor Rhode (ur. 13 grudnia 1868 w Podzamczu, ob. Wieruszów - zm. 23 czerwca 1967 w Woltorf w Dolnej Saksonii) - ksiądz ewangelicki, niemiecki historyk kościoła ewangelicko-augsburskiego, działacz społeczny.

Ojciec historyka niemieckiego, znawcy dziejów Polski, Gottholda Rhode.

[edytuj] Rys biograficzny

W młodości doskonale opanował język polski. Ukończył progimnazjum w Kępnie oraz Królewskie Gimnazjum w Ostrowie (matura 1886).

Od 1886 studiował teologię na Uniwersytecie Wrocławskim. W 1890 zdał egzamin teologiczny I stopnia (odpowiednik niższych święceń kapłanskich w kościele rzymskokatolickim). W latach 1890-1892 pracował w Sycowie oraz w Klingenbergu (Westfalia) jako prywatny nauczyciel religii. W 1892 roku zdał egzamin teologiczny II stopnia, a w 1893 został wyświęcony na kapłana. W latach 1983-1895 pełnił posługę duchową kolejno w Ostrowie u pastora Bertholda Harhausena i w Odolanowie. W latach 1895-1920 był pastorem w Ostrzeszowie. Podczas pobytu w południowej Wielkopolsce udzielał się społecznie. Zakładał wraz z pastorem Harhausenem w 1905 roku Ostrowski Komitet Pomocy dla Niemców Powracających z Ziem Polskich Zaboru Rosyjskiego, który wspomagał niemieckich osadników porzucająych gospodarki na terenie d. Królestwa Polskiego i wracających do Niemiec. Współpracował z czasopismem Posener Heimatgrüße, w którym publikował artykuły poświęcone historii protestantyzmu w południowej Wielkopolsce. W 1916 został wybrany superintendentem (zwierzchnikiem) diecezji ostrzeszowskiej Kościoła Ewangelicko-Unijnego w Poznańskiem.

Po I wojnie światowej był przejściowo internowany ze względu na swoją współpracę z Ostmarkverein (Towarzystwo dla Wspierania Niemczyzny na Wschodzie). Po uwolnieniu pozostał w Polsce. W 1920 roku został obrany pastorem parafii pw. Chrystusa w Poznaniu oraz superintendentem diecezji poznanskiej Kościoła Ewangelicko-Unijnego. W 1921 roku obrał docenturę w Ewangelickim Seminarium Duchownym w Poznaniu. Wykładał język hebrajski, dzieje starotestamentowe oraz historię kościoła ewangelickiego w Wielkopolsce. W 1922 był współzałożycielem (z wydawcą Richardem Kammelem i pastorem Adolfem Schneiderem) miesięcznika Posener Evangelische Kirchenblatt (Poznańskie Czasopismo Ewangelickie). W tamtym okresie trzykrotnie zdobywał mistrzostwo Poznańskiego Klubu Szachowego. W latach 1929-1933 zasiadał w Radzie Miasta Poznania jako reprezentant mniejszości niemieckiej. W latach 1930-1939 współpracował z wydawanym w Lipsku Theologisches Literaturblatt (Czasopismo Teologiczno-Literackie) publikując artykuły dotyczące ewangelików w Polsce. Był też wówczas Wiceprezesem Krajowego Synodu Kościoła Ewangelicko-Unijnego w Polsce z/s w Poznaniu oraz przewodniczącym Ewangelickiego Związku Prasowego. W 1931 roku otrzymał doktorat honoris causa ewangelickiego fakultetu teologicznego Uniwersytetu Eberharda-Karola w Tybindze.

Po wybuchu II wojny światowej, we wrześniu 1939, jako czołowy przedstawiciel mniejszości niemieckiej został internowany przez władze polskie. Jego synowie walczyli w tym czasie na frontach, jeden w armii niemieckiej, drugi w polskiej. Wojnę spędza w większości w Poznaniu, gdzie w 1942 przechodzi na emeryturę i poświęca się pracy pisarskiej oraz studiowaniu archiwów.

W 1945 roku ucieka z Poznania na teren Niemiec. Początkowo przebywa w Dungelbeck w Dolnej Saksonii, w latach 1949-1953 mieszka w Osnabrück, następnie do 1961 w Berlinie Zachodnim oraz od 1961 w Woltorf w Dolnej Saksonii. Po wojnie kontynuował badania nad historią protestantyzmu.

W 1958 wydano książkę Gestalten und Wege der Kirche im Osten (Oblicza i drogi Kościoła na Wschodzie). Autorami artykułów w niej zawartych byli przyjaciele, współpracownicy i uczniowe Arthura Rhode, którzy (z okazji 90 rocznicy jego urodzin) zadedykowali publikację pastorowi.

Po śmierci pochowany na cmentarzu w Peine.

[edytuj] Wybrane publikacje

• Geschichte ser evangelischen Kirche im Posener Lande
• Die Evangelische Kirche in Posen und Pommerellen. Erfahrungen und Ergebnisse in drei Jahrzehnten 1914-1945
• Geschichte der evangelischen Kirchengemeinde Schildberg (historia gminy ewangelickiej w Ostrzeszowie)
• Die Religion in Geschichte und Gegenwart

[edytuj] Bibliografia

• Jarosław Biernaczyk, Arthur Rhode, w: Alma Mater Ostroviensis - Księga Pamięci - Non Omnis Moriar, Ostrów Wielkopolski, 2003