Bazylika katedralna św. Michała Archanioła w Łomży

Z Wikipedii

Bazylika katedralna św. Michała Archanioła w Łomży
Katedra w Łomży
Data budowy	1504-1525
Data poświęcenia	po 1531
Data zniszczenia	1656, 1939-1945
Wyznanie	katolicyzm
Rodzaj	bazylika mniejsza, katedra
Wezwanie	św. Michała Archanioła
Budulec	cegła
Obecnie	diecezja łomżyńska

Matka Boska Łomżyńska

Katedra od frontu

Bazylika katedralna św. Michała Archanioła w Łomży - późnogotycki kościół św. Michała Archanioła wzniesiony ok. 1526.

[edytuj] Historia

Obecna katedra wzniesiona w latach 1504-1525 z fundacji księżnej mazowieckiej Anny i jej synów Janusza III i Stanisława, jako kościół św. Michała Archanioła i św. Jana Chrzciciela. Konsekracji kościoła odbyła sie po 1531 przez biskupa płockiego Andrzeja Krzyckiego.

W wyniku zniszczeń w czasie potopu szwedzkiego w latach 1691-1693 odbył się remont, w wyniku którego wystrój kościoła zmienił się z gotyckiego na barokowy projektu Józefa Szymona Bellottiego. Ponowna konsekracja świątyni w 1783, lecz w 1819 została czasowo zamknięta z uwagi na zły stan techniczny. W czasie remontów w XIX w kościół pokryto polichromią, a od 1921 znajduje się w rejestrze zabytków. 28 października 1925 podniesiony do rangi katedry w wyniku utworzenia diecezji łomżyńskiej.

W czasie II wojny światowej uległ częściowemu zniszczeniu i dzięki zabiegom biskupa Stanisława Łukomskiego nie został wysadzony. Po wojnie w czasie remontów dokonano regotyzacji świątyni i jest przykładem tzw. gotyku mazowieckiego.

[edytuj] Wnętrze

W nawie głównej ma sklepienia gwiaździste i sieciowe, natomiast w nawach bocznych, kryształowe, spotykane na Mazowszu dość rzadko. Wewnątrz wiele cennych dzieł sztuki, gotyckich i późniejszych. Na pierwszym filarze po prawej jest późnogotycki nagrobek zmarłego w 1549 ks. Jana Wojsławskiego. Z wielu innych nagrobków zwraca uwagę na południowej ścianie prawej nawy podwójny, renesansowy pomnik Elżbiety i Andrzeja Modliszewskich z 1589 wykonany w warsztacie Santi Gucciego. W kaplicy południowej znajduje się w późnorenesansowym ołtarzu cudowny obraz Matki Boskiej Łomżyńskiej z XVI w., koronowany 4 czerwca 1991 przez Jana Pawła II. W prawej nawie umieszczony jest duży obraz Matki Boskiej Nieustającej Pomocy namalowany w 1900 przez Wojciecha Gersona.

W zewnętrznym murze wieży katedry wmurowany jest kamień przypominający maskę, być może przedmiot kultu pogańskiego. Tego typu maski znajdują się jeszcze w murach kościoła w Pralnicy koło Lubawy na Mazurach i kolegiaty w Pułtusku.

Podczas prac remontowych, które odbyły się w prezbiterium katedry w II poł. 2005 natrafiono pod posadzką na kryptę. Po rozpoczęciu prac wykopaliskowych prowadzonych przez profesora Macieja Czarneckiego odnaleziono w sumie dziesięć krypt, z co najmniej dwoma pochówkami duchownych (w tym budowniczego katedry z XV w.). Było także wiele innych pochówków – także poza kryptami (przysypane tylko ziemią). Do poł. grudnia 2005 odkopana ok. 70 pochowanych pod prezbiterium ciał.

[edytuj] Ciekawostki

Wiele z pochowanych w krypcie pod prezbiterium osób nie miało na sobie ubrań – specjaliści wiążą się to z tradycją franciszkańską, która zalecała zmarłych chować nago.
Od listopada do końca 2005 w Muzeum Północnego Mazowsza w Łomży wystawione były znalezione przedmioty i zdjęcia łomżyńskiego fotografika i "dokumentatora" muzeum Bolesława Deptuły przedstawiające prace wykopaliskowe.
W zewnętrzne ściany świątyni wmurowane są kule armatnie - pochodzące z okresu wojen szwedzkich.