Pułtusk

Z Wikipedii

Współrzędne: 52°42' N 21°05' E52.7 21.0833333 (Pułtusk)

Pułtusk

Herb Pułtuska

Gmina
- rodzaj

Pułtusk
miejsko-wiejska

Założono

XI-XII wiek

22,83 km²

Położenie

52° 42' N
21° 05' E

Wysokość

80 m n.p.m.

Liczba mieszkańców (2006)
- liczba ludności
- gęstość

19 229
842,2 os./km²

Strefa numeracyjna
(do 2005)

Kod pocztowy

06-100

Tablice rejestracyjne

WPU

Położenie na mapie Polski

Pułtusk

TERC10
(TERYT)

1141924044

Miasta partnerskie

New Britain

Senica

Urząd miejski³

Rynek 41
06-100 Pułtusk
tel. 23 692-03-91; faks 23 692-42-96

Strona internetowa miasta

Ratusz

Kolegiata pułtuska

Zniszczenia po II wojnie światowej

Zamek

Zamek i kaplica pw. Świętej Marii Magdaleny

Pułtusk - miasto w województwie mazowieckim, w powiecie pułtuskim (siedziba starostwa), siedziba władz gminy miejsko-wiejskiej Pułtusk. Położone w północnej części Mazowsza, na skraju Puszczy Białej, nad Narwią. W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do województwa ciechanowskiego.

[edytuj] Demografia

[edytuj] Historia

Powstało w IX-X wieku na miejscu dawnego grodu. Według przekazów na wzgórzu, które obecnie nosi nazwę Św. Krzyża, stała niegdyś pogańska świątynia - wówczas centrum osady.

Prawa miejskie: I lokacja: 1257 przez Siemowita I, II lokacja (na prawie chełmińskim): 1339 przez biskupa płockiego Klemensa Pierzchałę, potwierdzone w latach 1380 i 1405. Pułtusk był trzecim, po Warszawie i Płocku, miastem na Mazowszu z murowanymi fortyfikacjami.

W okresie XIII-XVIII wieku Pułtusk był własnością biskupów płockich, którzy rezydowali na pułtuskim zamku. Rozwój Pułtuska miał miejsce w XIV-XVI wieku, co było związane głównie z handlem zbożem, potem miasto podupadło w wyniku pożarów, powodzi i zniszczeń w wojnach szwedzkich. W poł. XV wieku w mieście wybudowano kolegiatę, w XVI w.: trzy kościoły, szpital, łaźnię miejską, apteki i przytułki dla ubogich.

W 1566 r. jezuici powołali słynące w całej I Rzeczypospolitej kolegium. Od poł. XVI w. przy jezuickiej szkole działał pierwszy w Polsce teatr publiczny. W sierpniu 1568 roku przedstawienie w Pułtusku oklaskiwał poeta Jan Kochanowski. Jeszcze wcześniej, bo w 1530 roku Pułtusku powstała pierwsza na Mazowszu drukarnia. Szkołę jezuicką kształtowali sławni nauczyciele m. in. ks. Piotr Skarga, Andrzej Bobola i Jakub Wujek, a także Wojciech Slaski, jak i uczniowie m. in. kanclerz wielki koronny Jerzy Ossoliński, biskup warmiński Andrzej Batory, poeta Maciej Kazimierz Sarbiewski. W 1590 roku na pułtuskim zamku gościł król Zygmunt III Waza. Podczas wielkiej wojny północnej król Szwecji Karol XII stoczył w roku 1703 pod Pułtuskiem kawaleryjską bitwę, w której rozbił dwukrotnie silniejszy korpus saski.

W 1806 roku rozegrała się tutaj niezwykle krwawa bitwa pod Pułtuskiem pomiędzy wojskami cesarza Napoleona a Rosjanami, co zostało upamiętnione na Łuku Triumfalnym w Paryżu. Napoleon Bonaparte gościł w Pułtusku dwukrotnie w 1806 r. i 1812 r.

30 stycznia 1868 roku ludność miasta i okolic była świadkiem niecodziennego zjawiska przyrodniczego – upadku meteorytu, zwanego później "pułtuskim". Jego największe okazy, o masie ok. 8–9 kg znajdują się w londyńskim British Museum i Muzeum Ziemi w Warszawie. Siedem lat później mieszkańców Pułtuska dotknęła wielka klęska pożaru, który strawił większość zabudowy miejskiej. Spłonęły cenne pułtuskie księgozbiory. Pożar opisał w prasie warszawskiej Henryk Sienkiewicz, który przybył na miejsce tragedii. To wydarzenie posłużyło pisarzowi do opisu pożaru Rzymu w powieści Quo vadis.

W latach II Rzeczypospolitej Pułtusk był miastem garnizonowym. Stacjonował tu 13 Pułk Piechoty. W czasie II wojny światowej Pułtusk został zniszczony w ok. 85%. Miasto szczyci się najdłuższym w Europie (380 m) rynkiem.

W 1985 miasto zostało odznaczone Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski. Miasto jest siedzibą Akademii Humanistycznej im. Aleksandra Gieysztora (dawniej Wyższa Szkoła Humanistyczna im. A. Gieysztora) utworzonej w 1994 r.

[edytuj] Zabytki

gotycka Bazylika kolegiacka Zwiastowania NMP z XV wieku, z renesansową przebudową z XVI wieku (kolebkowe sklepienie wykonane w latach 1554-1561). W 1975 roku papież Paweł VI nadał kolegiacie tytuł bazyliki mniejszej
zamek biskupi usytuowany na brzegu Narwi z XIV-XVI wieku, obecnie Dom Polonii. Właścicielem Domu Polonii jest Stowarzyszenie "Wspólnota Polska". W murach zamku przebywali m.in: król Zygmunt Waza, król szwedzki Karol XII, carowie rosyjscy Aleksander I i Aleksander II.
Kaplica pw. Świętej Marii Magdaleny przy rynku. Pierwotnie pełniła rolę kościoła parafialnego do czasu zbudowania kolegiaty. W 1944r. została całkowicie zniszczona, zrekonstruowana w latach 1946-1951
ratusz z wieżą ratuszową z XVI w (gotycko - renesansowa).
Kościół św. Krzyża z XVI w, późnogotycki z elementami barokowo - klasycznymi. Wokół świątyni rozciąga się najstarszy pułtuski cmentarz katolicki, z grobowcami z XIX w.
Kościół św. Józefa z XVII w., poreformacki. Do budynku przylegają budynki dawnego klasztoru Benedyktynów, w których w okresie PRL znajdowało się więzienie.

[edytuj] Edukacja

Szkoły podstawowe i gimnazja:

Publiczne Gimnazjum nr 1 im. Klaudyny Potockiej
Zespół Szkół nr 2 z oddziałami integracyjnymi(Publiczna Szkoła Podstawowa im. Henryka Sucharskiego i Publiczne Gimnazjum im. Jana Pawła II)
Publiczna Szkoła Podstawowa nr 3 im. Tadeusza Kościuszki
Zespół Szkół nr 4 (Publiczna Szkoła Podstawowa im. Ireny Szewińskiej i Publiczne Gimnazjum im. Andrzeja Noskowskiego)
Zespół Szkół Niepublicznych STO

Szkoły ponadgimnazjalne:

Liceum Ogólnokształcące im. Piotra Skargi
Zespół Szkół Zawodowych im. Jana Ruszkowskiego
Zespół Szkół im. Bolesława Prusa

Szkoły wyższe:

Akademia Humanistyczna im. Aleksandra Gieysztora

[edytuj] Ciekawostki

30 stycznia 1868 w okolicy miasta spadł duży rój meteorytowy. Okazy z tego spadku znane są w nauce pod nazwą meteoryt Pułtusk i należą do najliczniejszych polskich meteorytów. Kawałki tego meteorytu można znależć w okolicach Ponikwi - wsi leżącej niedaleko Pułtuska.