Bitwa na płyciźnie Downs
Z Wikipedii
| Bitwa na płyciźnie Downs Wojna osiemdziesięcioletnia - ostatnia faza 1621-1648 w ramach wojny trzydziestoletniej |
|||||||||||||||||
 Przed bitwą na płyciźnie Downs (Reinier Nooms) |
|||||||||||||||||
| Data | 31 października 1639 | ||||||||||||||||
| Miejsce | płycizna Downs - południowo-wschodnie wybrzeże Anglii | ||||||||||||||||
| Wynik | zwycięstwo Holendrów | ||||||||||||||||
| Przyczyna | próba wysadzenia desantu w Szwecji | ||||||||||||||||
| Terytorium | Morze Północne | ||||||||||||||||
|
|||||||||||||||||
Bitwa na płyciźnie Downs miała miejsce 31 października 1639 roku podczas ostatniej fazy wojny osiemdziesięcioletniej, trwającej w latach 1621 - 1648 w ramach wojny trzydziestoletniej.
Spis treści |
[edytuj] Przyczyny
W 1584 roku powstańcy holenderscy na wyzwolonych spod panowania Hiszpanów ziemiach ogłosili powstanie Republiki Zjednoczonych Prowincji, a w 1609 roku podpisano rozejm pomiędzy tą republiką a Hiszpanią. Rozejm ten był jednak kruchy, gdyż obowiązywał w Europie, a flota holenderska atakowała zamorskie kolonie Hiszpanii.
Około 1630 roku cesarz niemiecki Ferdynand II w związku z tworzeniem koalicji przeciwko Szwecji zwrócił się do króla Hiszpanii Filipa IV o pomoc w zorganizowaniu wielkiej wyprawy morskiej na Bałtyk, gdzie flota ta przy wsparciu floty duńskiej miała zaatakować Sztokholm.
Król Danii Chrystian IV liczył na to, że Hiszpania pomoże mu ujarzmić Szwecję i wznowić unię kalmarską pod duńską hegemonią.
Na początku września 1639 roku z portów hiszpańskich wyruszyła flota składająca się z 77 okrętów wojennych i 50 statków transportowych oraz 24 000 żołnierzy na pokładach. Flotą tą dowodził adm. Antonio de Oquendo. Flota ta skierowała się w stronę kanału La Manche.
Wyjście w morze tak dużej floty zostało zauważone przez Holendrów, którzy jednak nie znali celu tej wyprawy i obawiali się, że zaatakuje ona Holandię. W związku z tym Holendrzy skierowali na wody kanału La Manche eskadrę adm. Maartena van Trompa, składającą się z 13 okrętów wojennych i drugą adm. Witte de With, składającą się z 5 okrętów wojennych. Trzecia eskadra holenderska pod wodzą adm. A. Banckerta w sile 12 okrętów wojennych pilnowała Dunkierki.
[edytuj] Bitwa
Do pierwszych potyczek doszło gdy 25 września eskadra adm. Trompa nawiązała kontakt z flotą hiszpańską. Doszło wtedy do kilkudniowej walki, w czasie której dołączyły pozostałe eskadry holenderskie. Walki te trwały, lecz Holendrzy unikali walnej bitwy z uwagi na znaczną przewagę Hiszpanów. Flota hiszpańska w końcu przepłynęła kanał La Manche, nie ponosząc większych strat.
Flota hiszpańska po przepłynięciu kanału La Manche, z niezrozumiałych przyczyn zakotwiczyła na leżącej na południowo-wschodnim wybrzeżu Anglii płyciźnie Downs. Płycizna ta ma około 8 mil długości, 5,5 mili szerokości i głębokość 7,5 – 21 m. Przed nią znajduje się mielizna Goodwin Sands, która tworzy naturalny falochron. Leży ona jednak na przybrzeżnych wodach Wielkiej Brytanii. Jakiekolwiek manewrowanie na niej było bardzo utrudnione, szczególnie, że w związku z wypłynięciem tan floty hiszpańskiej w morze wyszła również flota angielska pod dowództwem adm. Jamesa Penningtona. Flota angielska zakotwiczyła między wybrzeżem angielskim a flotą hiszpańską. W tym czasie flota holenderska krążyła na otwartym morzu.
Adm. Tromp nie chciał rozpocząć walki bez zgody swojego rządu, a także był znacznie słabszy od floty hiszpańskiej. W połowie października 1639 roku otrzymał rozkaz atakowania floty hiszpańskiej, a także posiłki w postaci 20 okrętów wojennych, 50 uzbrojonych statków i 12 branderów. W tym momencie siły holenderskie liczyły 50 okrętów wojennych, 50 uzbrojonych statków, 12 branderów i 7 800 marynarzy.
Adm. Tromp zdecydował się czekać na pomyślne wiatry, a gdy takie nadeszły 31 października, z sił wydzielono 30 okrętów pod wodzą adm. Witte de Witha, które obserwowały flotę angielską, natomiast pozostałe siły pod dowództwem adm. Trompa zaatakowały flotę hiszpańską. Atak ten spowodował ogromne zamieszanie w flocie hiszpańskiej. Kapitanowie statków obcinali kotwice, aby uzyskać zdolność do manewrów, ale okręty hiszpańskie już nie zdążyły uszykować się do bitwy.
Atak floty holenderskiej spowodował pogrom floty hiszpańskiej, która utraciła 40 okrętów, z czego 14 – nieuszkodzone – zagarnęli Holendrzy. Poległo około 5,5 tys. Hiszpanów, a 1800 dostało się do niewoli. Pozostałe okręty hiszpańskie przedarły się do Dunkierki. Straty Holendrów wyniosły zaledwie 1 okręt zatopiony i około 100 marynarzy.
Bitwa ta spowodowała, że flota hiszpańska na długo utraciła swoją zdolność bojową. Po tej bitwie flota hiszpańska nie atakowała już okrętów holenderskich na otwartym morzu, co sprawiło, że Holandia stała się potęgą morską ówczesnego świata.
[edytuj] Zobacz też
[edytuj] Literatura
- Mała Encyklopedia Wojskowa, wyd. MON 1967, Wydanie I
