Bitwa pod Cajamarca
Z Wikipedii
| Bitwa pod Cajamarca Hiszpański podbój Peru |
|||||||||||||||||
 Bitwa Inków z Hiszpanami |
|||||||||||||||||
| Data | 16 listopada 1532 roku | ||||||||||||||||
| Miejsce | Cajamarca | ||||||||||||||||
| Wynik | zwycięstwo Hiszpanów | ||||||||||||||||
| Terytorium | Peru | ||||||||||||||||
|
|||||||||||||||||
Bitwa pod Cajamarca, stoczona 16 listopada 1532 r., to decydujące starcie pomiędzy siłami hiszpańskimi dowodzonymi przez Francisco Pizarro a wojownikami Inków dowodzonymi przez Atahualpę. Bitwa, która trwała niecałe pół godziny, kosztowała życie 4000 nieuzbrojonych Indian i zakończyła się aresztowaniem wodza Inków, którego uduszono 29 sierpnia 1533 r.
Spis treści |
[edytuj] Przed bitwą
W roku 1531 hiszpański zdobywca Francisco Pizarro wyprawił się w sile kilkuset ludzi na wyprawę morską wzdłuż południowych wybrzeży Ameryki Południowej. Rok później założył on osadę Piura, pierwsze hiszpańskie miasto na terenie dzisiejszego Peru. We wrześniu tego samego roku Pizarro i jego ludzie rozpoczęli wędrówkę w głąb kraju. Po uciążliwej przeprawie przez tropikalną dżunglę, która kosztowała życie wielu ludzi, Hiszpanie dotarli w końcu na położone kilka tysięcy metrów nad poziomem morza terytorium Inków. Obserwowani bacznie przez wysłanników Atahualpy, którzy donieśli swojemu wodzowi o zamiarach Hiszpanów dotarcia w pobliże jego siedziby, parli dalej. Atahualpa poinformował Hiszpanów o pokojowych zamiarach, na co otrzymał od Pizarra takie same zapewnienie.
[edytuj] Położenie Hiszpanów przed walką
Wydawałoby się, iż Francisco Pizarro znajdował się w beznadziejnej sytuacji. Dysponował zaledwie 106 żołnierzami piechoty, 62 kawalerzystami i 3 działami. Liczba jego ludzi zresztą waha się według różnych źródeł pomiędzy 150-280 żołnierzy. Według historyka Williama Hicklinga Prescotta, byli oni jednak w stanie odeprzeć każdy atak Indian na swoją bazę w mieście Plaza. Hiszpanie uchodzący za bogów nie mogli sobie pozwolić na odwrót, gdyż każda oznaka słabości z ich strony wyraźnie nadwątliłaby ich status. Dla Pizarra jasne było, że doprowadziłoby to do nieuchronnego pościgu i odcięcia drogi odwrotu przez Indian. Jedna z większych twierdz Inków leżała bowiem na tyłach Hiszpanów i służyła Indianom jako garnizon. Bezczynność i przedłużające się rozmowy z Inkami, które mogły zaszkodzić domniemanej boskości Hiszpanów, nie leżały w interesie Pizarra, który wyruszył w końcu w kierunku Cajamarca (miasto)Cajamarki, leżacej 1000 km w linii prostej od stolicy Inków Cuzco. Hiszpanie dotarli do celu w dniu 15 listopada 1532 r.
[edytuj] Położenie Inków przed walką
Atahualpa miał świadomość swojej olbrzymiej przewagi nad najeźdźcami. Wzdłuż łańcucha górskiego wokół Cajamarki stacjonowały całe oddziały jego doświadczonych w walkach wojowników, wracające właśnie z zakończonej zwycięstwem walki w wojnie domowej przeciwko bratu Atahualpy Huascarowi. Inkowie obawiali się jednak trochę nielicznej, ale za to ekstrawaganckiej armii Hiszpanów, ubranej w zbroje, uzbrojonej w nieznaną im broń i dosiadającej koni. Inkowie zapewniając Hiszpanów o życzliwym nastawieniu wciągali ich w głąb górskiego kraju, gdzie byli w stanie odeprzeć każde ich zagrożenie wykorzystując znakomitą znajomość terenu. Według hiszpańskich źródeł Atahualpa zamierzał rekrutować niektórych kawalerzystów do swojej armii, innych natomiast zamierzał zgładzić.
[edytuj] Bitwa
Inkowie oczekiwali na oddział konkwistadorów pod Cajamarką. Atahualpa obawiał się splądrowania jego magazynów broni przez Hiszpanów. Dlatego po rozmowach z przedstawicielem Hiszpanów Hernando de Soto właśnie do Cajamarki zaprosił wojska Pizarra. Wieczorem 15 listopada Pizarro zwołał swoich oficerów, zarysowując im ogólny plan działań, przypominający konkwistę Corteza w Meksyku. Pizarro zamierzał pojmać władcę Inków. Ponieważ nie było to możliwe w otwartym polu, Pizarro zaprosił Atahualpę do Cajamarki. Władca Inków zaproszenie przyjął. Następnego dnia na czele procesji liczącej 8000 ludzi Inka ruszył w kierunku miasta. Tu nakazał on części swojego wojska rozbicie obozu poza murami miejskimi. Dla siebie i swojej świty (4000-5000 Indian) zażądał kwater, które Hiszpanie zgodzili się przygotować w zamian za oddanie broni na znak zaufania i przyjaznych zamiarów. Rozbrojonych Inków Hiszpanie wpuścili do miasta. Oni sami jednak starannie ukryli własną broń. W mieście Indianie wpadli w zastawioną przez Pizarra pułapkę. Dominikanin Vicente de Valverde podszedł z biblią i krucyfiksem w ręku do Atahualpy i przemówił "Słuchaj słowa Bożego". Gdy Atahualpa przerwał mu i zapytał, gdzie usłyszy to słowo, Valverde wręczył mu biblię. Ponieważ Atahualpa nie znał języka pisanego Hiszpanów, przyłożył księgę do ucha. Nie usłyszawszy zapowiedzianego słowa cisnął on nią w twarz dominikanina. Pizarro, który obserwował to wydarzenie z oddali, uznał tą profanację za sygnał do ataku. Hiszpanie rozpoczęli ostrzał z dział i arkebuzów, po czym ruszyli do ataku na białą broń, masakrując 4000 Indian. W trakcie ataku do niewoli dostał się Atahualpa. Hiszpanie mieli tylko dwóch rannych żołnierzy. Tymczasem powracająca armia główna Inków (według różnych źródeł 20 000 do 80 000 wojowników) pozbawiona wodza nie była wstanie pomóc swojemu władcy.
Zwycięstwo Hiszpanów było wynikiem przecenienia ich sił przez Inków, mimo kilkutygodniowych obserwacji. Przyczyniły się do niego także przepowiednie Inków, mówiące o białych, brodatych mężczyznach mających przynieść zgubę państwu Inków. Przerażenie siały także widziane po raz pierwszy konie (w liczbie 37-65), które dla wielu Indian były istotami z innego świata. Inkowie nie znali także taktyki przygotowywania zasadzek. Przeciwko broni ze stali ich skórzane odzienie nie stanowiło zadnej ochrony.
[edytuj] Los Atahualpy
Mając nadzieję na rychłe uwolnienie, Atahualpa zaproponował Pizarrowi okup. Pomieszczenie w którym się znajdował miało być wypełnienione złotymi przedmiotami na wysokość jego wyciągniętej ręki. Gdy Pizarro nie odpowiedział na prośbę wodza, ten ponowił ją obiecując wypełnienie sąsiedniego pomieszczenia srebrem. Pizarro zwlekał nadal, twierdząc, że pokój jest mniejszy, na co Inka zaproponował dwukrotne wypełnienie pomieszczenia srebrem. Dla Hiszpanów jasne było, iż po wypuszczeniu wodza zostaną zaatakowani i rozbici przez Indian. Dlatego po odebraniu okupu wydali na Atahualpę wyrok śmierci przez spalenie na stosie, za wywołanie domniemanego powstania przeciwko Hiszpanom. Gdy dodatkowo zapewniono wodza że w przypadku przyjęcia chrztu poniesie śmierć przez uduszenie, a jego ciało nie będzie spalone, zgodził się on na to, gdyż według wierzeń Inków tylko nienaruszone ciało mogło trwać w życiu pośmiertnym. Dnia 29 sierpnia 1533 r. Atahualpa został stracony w Cajamarce.
[edytuj] Podboje Pizarra
Po straceniu wodza Pizarro kontynuował swoje podboje. Rok później zdobył bez oporu starą stolicę Inków Cuzco, którą doszczętnie splądrował. Na swoją stronę udało mu się także przeciągnąć większość urzędników z najwyższych kast Inków. Po wybraniu wodzem Inków Manco Capaca II, liczne plemiona nadal walczyły jednak po stronie Hiszpanów o swoją niepodległość. W roku 1535 Hiszpanie założyli nową stalicę Ciudad de los Reyes, przemianowaną później na Limę.
[edytuj] Źródło
- John Hemming: The Conquest of the Incas, Pan: London 2004
