Bitwa pod Falklandami
Z Wikipedii
| Bitwa pod Falklandami I wojna światowa |
|||||||||||||||||
 HMS "Inflexible" ratuje marynarzy z zatopionego krążownika SMS "Gneisenau" |
|||||||||||||||||
| Data | 8 grudnia 1914 | ||||||||||||||||
| Miejsce | okolice Falklandów, południowy Atlantyk | ||||||||||||||||
| Wynik | całkowite zwycięstwo brytyjskie | ||||||||||||||||
|
|||||||||||||||||
| Bitwy i operacje morskie I wojny światowej (1914-1918) |
|---|
| Pierwsza Bitwa o Atlantyk
1914
Pościg za Goeben i Breslau • Bar • Odensholm • Helgoland • Żywa przynęta • Penang • Coronel • Wyspy Kokosowe • Przylądek Sarycz • Falklandy • Scarborough, Hartlepool i Whitby
1915
Ławica Dogger • Dardanele • Gotlandia • Kefken • Zatoka Ryska • Tanganika • Durazzo
1916
Yarmouth i Lowestoft • Jutlandia
1917
Cieśnina Kaletańska • Operacja Albion • Cieśnina Muhu • Helgoland II
1918
Zeebrugge • Ostenda I • Ostenda II |
Bitwa pod Falklandami - bitwa morska podczas I wojny światowej, stoczona 8 grudnia 1914 pomiędzy okrętami brytyjskimi a niemieckimi.
Spis treści |
[edytuj] Tło bitwy
Po zwycięstwie w bitwie pod Coronelem u wybrzeży Chile, niemiecka Wschodnioazjatycka Eskadra Krążowników admirała grafa Maximiliana von Spee, której pierwszoplanowym celem było zwalczanie marynarki handlowej i transportów żołnierzy na południowym Atlantyku, podążała w kierunku Stanley na Falklandach. Jej celem było zniszczenie brytyjskiej radiostacji i magazynów węgla dla okrętów w Stanley.[potrzebne źródło]
Spee nie wiedział jednak, że w tym czasie w Stanley uzupełniała zapasy brytyjska eskadra z dwoma krążownikami liniowymi: HMS "Invincible" i HMS "Inflexible", wysłana przez Pierwszego Lorda Admiralicji Johna Fishera w celu wyrównania przegranej pod Coronelem.[potrzebne źródło]
[edytuj] Siły
Brytyjskie krążowniki liniowe były potężniejsze od niemieckich okrętów - uzbrojone w 8 dział kalibru 305 mm każdy, podczas gdy niemieckie krążowniki pancerne admirała Spee: SMS "Scharnhorst" i SMS "Gneisenau" miały 8 dział 210 mm. Angielskie okręty były ponadto szybsze. Poza dwoma krążownikami liniowymi, brytyjska eskadra składała się z 3 krążowników pancernych HMS "Carnarvon", HMS "Cornwall" i HMS "Kent" i dwóch krążowników lekkich HMS "Bristol" i HMS "Glasgow". Eskadrą dowodził wiceadmirał Doveton Sturdee. Ponadto, w Stanley znajdował się stary pancernik - przeddrednot HMS "Canopus", służący w roli pływającej baterii.[potrzebne źródło]
[edytuj] Przebieg bitwy
Spee zaatakował rano 8 grudnia 1914, zamierzając następnie uzupełnić paliwo na północ od ujścia rzeki La Plata[potrzebne źródło]. Będąc świadom obecności okrętów w tym rejonie, wziął je jednak omyłkowo za okręty japońskie[potrzebne źródło].
Po ostrzelaniu podchodzących okrętów przez HMS "Canopus", Spee dostrzegł niebezpieczeństwo i zawrócił ze swoją eskadrą, uchodząc w kierunku otwartego morza.[potrzebne źródło]
Uchodząc bez walki, adm. Spee naraził się na pościg sił brytyjskich. Stracił przy tym jedyną szansę zablokowania floty brytyjskiej znajdującej się w porcie poprzez zatopienie jakiegoś okrętu w torze wodnym. Okręty brytyjskie miały bardzo ograniczone warunki manewrowania i nie mogły wykorzystać w pełni swojego uzbrojenia[1].
Po podniesieniu pary, za niemieckimi okrętami wyszła z portu w pościg eskadra brytyjskich krążowników. Obie eskadry płynęły z maksymalną prędkością, lecz Brytyjczycy stopniowo skracali dystans.[potrzebne źródło]
W południe okręty brytyjskie oddały pierwsze, niecelne strzały. Widząc, że nie zdoła uciec, Spee wydał lekkim krążownikom rozkaz oderwania się od przeciwnika, a sam z "Scharnhorstem" i "Gneisenau" postanowił przyjąć walkę[1] o godz. 13.20[potrzebne źródło].
Krążowniki lekkie natychmiast odłączyły się od eskadry, ale adm. Sturdee wysłał w ślad za nimi swoje lekkie krążowniki[2]. Bitwa przekształciła się w trzy niezależne starcia.[2]
[edytuj] Starcie sił głównych
Brytyjskie krążowniki liniowe starły się z niemieckimi krążownikami pancernymi. Po kilku salwach okręty obu stron odniosły pierwsze trafienia.[2]
Pomimo początkowego sukcesu "Scharnhorsta" i "Gneisenau" w postaci trafienia HMS "Invincible", skutkującego jego pośpieszną ucieczką, Sturdee zdołał wyjść z zasięgu ognia niemieckiego, a samemu utrzymać swoje okręty w najdalszym zasięgu ich artylerii.[potrzebne źródło]
Bez rezultatów pozostały próby oderwania się niemieckich okrętów od przeciwnika poprzez wykonywania szybkich zwrotów i Brytyjczycy stopniowo uzyskiwali przewagę. Spee rozkazał "Gneisenau" oderwać się od przeciwnika, a sam na uszkodzonym "Scharnhorście" zachował się tak samo jak adm. Cradock w bitwie pod Coronelem i skierował sie w kierunku brytyjskich krążowników liniowych, by ściągnąć na siebie ich ogień[2]. Zaraz po wykonaniu zwrotu "Scharnhorsta" trafiło kilka pocisków, które przesądziły jego los. W wyniku uszkodzeń przechylił się na burtę i zatonął w ciągu 7 minut wraz z całą załogą.[3]
"Gneisenau" toczył dalej walkę z brytyjskimi krążownikami liniowymi, do których wkrótce dołączył krążownik pancerny "Carnarvon". Nie mając wiekszych szans na zwycięstwo, "Gneisenau" został zatopiony w godzinach wieczornych. Z 850 członków załogi uratowano jedynie 187 marynarzy [3].
[edytuj] Pojedynek lekkich krążowników
W czasie starcia sił głównych, lekkie krążowniki brytyjskie ścigały uciekające krążowniki niemieckie. "Cornwall" i "Glasgow" ścigały "Leipzig", a "Kent" ścigał "Nürnberga"[3].
"Leipzig" ostrzeliwany z dwóch stron walczył do wieczora i wystrzelał cały zapas amunicji. W wyniku szalejących na jego pokładzie pożarów załoga otworzyła zawory denne i zatopiła okręt. Uratowano jedynie 6 oficerów i 14 marynarzy[3].
"Nürnberg" stoczył pojedynek z krążownikiem "Kent" i poważnie go uszkodził. Jego oderwanie się od przeciwnika było prawie przesądzone, ale nagle wybuchły na nim dwa kotły. Po dalszych trzech godzinach pojedynku "Nürnberg" zatonął. Z załogi uratowano 10 marynarzy[3].
"Dresden" zdołał umknąć pogoni [3].
[edytuj] Zatopienie okrętów zaopatrzeniowych
Eskadrze niemieckiej towarzyszyły dwa statki zaopatrzeniowe, które zostały zatopione przez krążowniki "Bristol" i "Macedonia".
[edytuj] Podsumowanie
Brytyjczycy nie stracili w bitwie ani jednego okrętu. Uszkodzenia jednak były poważne - "Incincible" został trafiony 22 razy, "Inflexible" 3 razy, "Cornwall" 18 razy, a "Kent" aż 40 razy. Z eskadry niemieckiej ocalał jedynie lekki krążownik "Dresden"[3]. Podczas bitwy zginęło 10 marynarzy brytyjskich. Po drugiej stronie zginęło 2200 niemieckich marynarzy, łącznie z admirałem Spee i jego dwoma synami.[potrzebne źródło]
W wyniku bitwy ustała działalność niemieckich rajderów przeciwko liniom komunikacyjnym na oceanach.[potrzebne źródło]
SMS "Dresden" przez kolejne trzy miesiące kluczył w pobliżu wybrzeży chilijskich, ukrywając się przed brytyjskimi okrętami. 14 marca 1915 został dopadnięty przez brytyjskie krążowniki przy wyspach Juan Fernandez. Po krótkim pojedynku załoga wywiesiła białą flagę, otworzyła zawory denne i zatopiła okręt.[3]
Przypisy
[edytuj] Bibliografia
[edytuj] Źródła
- Edmund Kosiarz: Bitwy Morskie. Wyd. 4 poprawione. Warszawa: Wydawnictwo Lampart, 1994, ss. 291-293. ISBN 839012730X. (pl)
- Stanisław Strumph Wojtkiewicz: Korsarze Wilhelma II. Wyd. 1. Warszawa: Wydawnictwo MON, 1965, ss. 84-121, seria: Sensacje XX wieku. (pl)
- Paul G. Halpern: A Naval History of World War I. Routledge, 1995, ss. 97-100. ISBN 1857284984. (en)
- Hans Pochhammer: Graf Spees letzte Fahrt. Hase & Koehler, 1924. (de)
