Bracia Witalijscy
Z Wikipedii
Bracia Witalijscy (sami siebie nazywali Likedeelers) – piraci działający na Morzu Bałtyckim na przełomie XIV i XV wieku. Początkowo prowadzili jedynie działalność kaperską działając w służbie europejskich władców (rejon Bałtyku). Z czasem zrezygnowali z tzw. listów kaperskich i zaczęli prowadzić regularną działalność piracką stając się postrachem Morza Bałtyckiego.
Likedeelers oznaczało dzielących po równo, dlatego też w XIV i XV wieku w rybackich wioskach, które udzielały im schronienia, Witalianie mieli sławę "dobrych rozbójników" podobną do tej Robin Hooda czy Janosika.
Spis treści |
[edytuj] Początki
W 1389 zostali wynajęci przez Albrechta Meklemburskiego. Mieli za zadanie dostarczać do obleganego przez Duńczyków Sztokholmu żywność (wiktuały) stąd ich nazwa: szw. fetaliebröder, vitaliebröder, niem. Vitalienbrüder, ang. Victual Brothers (lub Brotherhood), Vitalians [1].
Bracia zaczęli rosnąć w siłę. W 1393 po raz pierwszy splądrowali Bergen a w 1394 zdobyli Malmö. Napadali także na Åbo, Wyborg, Faxeholm, Styresholm i Korsholm oraz okupowali tereny we Fryzji i Szlezwiku.
W ramach kontrataku przeciwko królowej duńskiej Małgorzacie zajęli w 1394 roku wyspę Gotlandię i jej główne miasto Visby, która stała się ich główną siedzibą.
Wraz ze wzrostem swojej potęgi oraz coraz odważniejszymi poczynaniami stali się głównym przeciwnikiem floty handlowej Ligi Hanzeatyckiej. Ich działania doprowadziły do znacznego wzrostu cen i ogromnego spadku obrotu towarami. Wymiana handlowa na Bałtyku praktycznie upadła.
W sprawie pomocy w rozprawie z Witalianami królowa Małgorzata zwracała się nawet do angielskiego króla Ryszarda II.
[edytuj] Wygnanie z Gotlandii
W 1398 roku, w rok po zawarciu unii w Kalmarze, w końcowej fazie walk Małgorzaty o Szwecję, gdy popierający swego uwięzionego władcę Meklemburczycy udostępniali swoje porty korsarzom, Krzyżacy dowodzeni przez Konrada von Jungingena pod pretekstem działań policyjno-porządkowych zajęli Gotlandię i przepędzili Braci Witalijskich. Okręty wypłynęły w morze 17 marca 1398. Flota dotarła na Gotlandię po 4 dniach i wylądowała w pobliżu pirackiego zamku Västergarn. Atak wojsk zakonnych był zupełnym zaskoczeniem. Skapitulowały zamki Västergarn, Varvsholm-Landeskrone i Slite, a flota weszła do portu Visby w czasie gdy nastąpił atak na mury obronne z lądu. Piraci skapitulowali 5 kwietnia.
Oznaczało to właściwie kres tej organizacji na Bałtyku. Część piratów schroniła się w północnej Szwecji (Norrlandia), część udała się do zachodniej Finlandii oraz na wyspy Ertholm w pobliżu Bornholmu. Główna grupa pożeglowała przez cieśninę Kattegat i opływając północny cypel Danii, schronili się na wybrzeżu wschodniofryzyjskim w okolicach zatoki Schlei. Przywódcami Braci byli wówczas Godeke Michels i Klaus Störtebeker. Byli doświadczonymi żeglarzami i wcześniej napadali statki w Zatoce Helgolandzkiej i u wybrzeży Holandii.
[edytuj] Fryzja i Morze Północne
Tym razem Hanza postanowiła przejąć inicjatywę i rozprawić się ostatecznie z piratami. Najpierw rozprawiono się z Fryzyjczykami, którzy udostępnili Braciom Witalijskim kwater na zimę. W 1400 roku tzw. "kogi pokoju" przeczesały fryzyjskie zatoki i zabito 80 piratów. Kolejnych 25 zostało wydanych wojskom Hanzy i zostali oni straceni na rynku w Emden. Był to dopiero początek rozprawy z Bractwem, bo liczba piratów oceniana była nawet na 1500 ludzi.
W zimie 1401 roku nastąpiło kolejne uderzenie. Hanzeatycki Hamburg, w osobach rajców miejskich Hermanna Lange i Nikolausa Schocke, przygotował w tym celu statek "Kolorowa Krowa" (Bunte Kuh), który został okrętem flagowym flotylli wojennej zamaskowanej na handlową. Zasadzka, przygotowana w pobliżu wyspy Helgoland i dowodzona przez kapitana Simona van Utrecht, udała się – do niewoli dostało się 70 piratów a 40 zginęło w walce. Wśród ujętych był także jeden z przywódców, Klaus Störtebeker. Po procesie zostali straceni na położonej na Łabie wyspie Grasbrook poprzez ścięcie mieczem. Ich głowy zostały przybite do pali i umieszczone wzdłuż rzeki.
Przywódca pozostałych na wolności piratów, Godeke Michels, został ujęty latem 1402 roku i postąpiono z nim tak jak z ujętymi wcześniej piratami. Nie był to jednak koniec Braci Witalijskich. W 1429 splądrowali i spalili Bergen w Norwegii. Ścigano ich i zwalczano na Morzu Północnym aż do 1488 roku. Byli już wtedy na wpół legendarną organizacją piracką.
[edytuj] Ciekawostka
Ujęcie Klausa Störtebekera było dla Hanzy na tyle istotnym wydarzeniem, że imieniem kapitana Simona van Utrecht nazywano później mosty i ulice w miastach Ligi, a Lubeka nazwała jedną ze swych dzielnic "Kolorowa Krowa" (Bunte Kuh).
[edytuj] Literatura
- Miniatury Morskie, Seria: Pod korsarską banderą - Zeszyt nr 9, Bracia Witalijscy.
