Cerkiew św. Paraskewy w Czyrnej

Z Wikipedii

Cerkiew św. Paraskewy Męczennicy w Czyrnej - zbudowana w 1893 według projektu austriackiego architekta Delavo, z pochodzenia Francuza, o czym informuje tablica pamiątkowa wewnątrz cerkwi. W budowie uczestniczyła cała wieś pod przewodnictwem parocha Antoniego Konstantynowicza. Odnawiana i przebudowana w 1933 r.

Cerkiew łemkowska, typ epigonalny, orientowana, drewniana, konstrukcji zrębowej. Trójdzielna: wydłużone prezbiterium zamknięte trójbocznie, szeroka nawa, sprawiająca wrażenie transeptu i prostokątny babiniec. Nawa i wsch. część babińca optycznie tej samej wysokości co prezbiterium. Przy prezbiterium od pn. zakrystia. Ściany szalowane pionowym deskowaniem, dachy kryte blachą. Wieża konstrukcji słupowo-ramowej, lekko pochyła, ze słupami wbudowanymi w zachodnią część wydłużonego babińca, z pseudoizbicą i gzymsem zegarowym bez zegarów.

W bocznych ścianach nawy duże, potrójne okna. Nad oknami ozdobne, zadaszone półkola z okrągłymi okienkami, nawiązujące do gzymsu zegarowego na wieży. Nad nawą spłaszczona kopuła z pseudolatarnią i cebulastym hełmem. Nad wieżą hełm z cebulastą kopułą i latarnią. Nad wschodnią częścią babińca dach dwuspadowy. Nad prezbiterium dach kalenicowy z małą latarnią pozorną. Hełmy nad nawą i wieżą zwieńczone żelaznymi krzyżami.

Nad nawą sklepienie kolebkowe (beczkowe). Ikonostas z XX w., wykonany prawdopodobnie podczas remontu ok. 1933 r. umieszczony jest w prezbiterium i dzieli je na dwie części. Za ikonostasem ołtarzyk M.B. z Dzieciątkiem. Obok na ścianie ikona rokokowa św. Paraskewy z II poł. XVIII w. Ubrana dostatnio święta trzyma w rękach szablę i palmę męczeństwa. Ikonę znalazł na strychu plebanii ks. Mieczysław Czekaj. Mogła być ufundowana przez konfederatów barskich i namalowana na podobieństwo św. Barbary. W północno-wschodnim narożniku nawy ołtarz barokowy z obrazem Złożenia do Grobu z II poł. XVII w. Obok ołtarza ikona Opieki Bogurodzicy z pocz. XVIII w.; na jej ramie przymocowana korona, jedna z dwóch, jakie przytrzymywano nad głowami nowożeńców podczas zaślubin. Najstarsza ikona, XVII-wieczna Ostatnia Wieczerza w owalnej ramie, pochodząca z poprzedniej cerkwi przechowywana jest w zakrystii.

Przy cerkwi kamienna dzwonnica parawanowa z przełomu XIX i XX. W pobliżu cerkwi znajduje się plebania i spichlerz z XIX w. Ok. 200 m. na północ od cerkwi dawny cmentarz, na którym zachowało się kilka kamiennych nagrobków. Od 1951 r. budynek służy jako kościół rzymskokatatolicki pw. Niepokalanego Serca NMP.

Wykorzystane materiały:

• Losy cerkwi w Polsce po 1944 roku - praca zbiorowa, wyd. Reg. Ośr. Studiów i Ochr. Środowiska Kulturowego w Rzeszowie, 1977
• Ryszard Brykowski - Łemkowska drewniana architektura cerkiewna, Ossolineum, Wrocław, 1986
• M.A. Michniewscy, Marta Duda - Cerkwie drewniane Karpat, Rewasz, Pruszków, 2003