Ciemiężyca czarna

Ciemiężyca czarna, ciemierzyca czarna (Veratrum nigrum L.) – gatunek byliny należący do rodziny melantkowatych. W Polsce występuje na Roztoczu. Status gatunku we florze Polski: gatunek rodzimy.

Spis treści

Kwiaty

Dojrzewające owoce

Łodyga: Mocna, stosunkowo gruba, wzniesiona i górą owłosiona. Wysokość 0,6 - 1, 3 m.
Kłącze: Grube i krótkie
Liście: Dolne szerokoeliptyczne i krótko zaostrzone, zwężające się u nasady i całobrzegie, górne równowąskolancetowate. Wszystkie liście nagie.
Kwiaty: Kwiatostan w kształcie wiechy, owłosiony. Boczne gałązki o długości 3 – 5 cm. Czerwonobrunatne kwiaty składają się z podłużnie eliptycznych, tępo zakończonych działek okwiatu o długości ok. 5 mm. Słupki zawierają po 8 – 16 zalążków. Kwitnie od czerwca do sierpnia.
Owoc: Naga, jajowata trójkanciasta torebka.
Biotop, wymagania: Suche i widne lasy.
Roślina trująca: Cała roślina zawiera liczne toksyczne alkaloidy, takie, jak: jerwina, germina, germitryna, pseudojerwina, rubijerwina, weratralbina, protoweryna, protoweratryna, cerwina, germeryna, weratryna, weratrydyna, oraz gorzki glikozyd – kwas chelidonowy. Powodują one podrażnienie błony śluzowej żołądka i układu oddechowego, silne kichanie, kaszel, ślinotok, łzawienie, nudności, wymioty, biegunkę. Większe dawki powodują skutki podobne jak tojad mocny – skurcze mięśni brzucha i krtani, zaburzenia koordynacji ruchów i uszkodzenie mięśnia sercowego. Nektar i pyłek jest trujący dla pszczół. Zwierzęta unikają tej rośliny z powodu jej gorzkiego smaku, zdarzają się jednak zatrucia sianem i wczesną wiosną na pastwiskach.^[3]

Roślina objęta ochroną gatunkową. Gwałtownie spada liczba jej stanowisk, obecnie znane jest tylko kilkanaście jej stanowisk.

Roślina lecznicza:
- Surowiec zielarski: ziele wszystkich krajowych gatunków ciemiężycy zawiera podobne składniki.
- Działanie: weratryna zawarta w ciemiężycy pobudza trawienie, układ nerwowy,stosowana jest w stanach wyczerpania i przewlekłej chorobie reumatycznej. W weterynarii używa się jej przy leczeniu nosacizny psów, bezwładzie żwacza i wzdęciach.

↑ Rutkowski Lucjan. Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8
↑ Szafer Władysław, Kulczyński Stanisław, Pawłowski Bogumił. Rośliny polskie. PWN, Warszawa, 1953.
↑ Mowszowicz Jan. Przewodnik do oznaczania krajowych roślin trujących i szkodliwych. Wyd. 2. PWRiL, Warszawa, 1982.