Tojad mocny
Z Wikipedii
| Tojad mocny | |
 |
|
| Systematyka wg Reveala | |
| Domena | jądrowce |
| Królestwo | rośliny |
| Podkrólestwo | naczyniowe |
| Nadgromada | nasienne |
| Gromada | okrytonasienne |
| Klasa | Ranunculopsida |
| Rząd | jaskrowce |
| Rodzina | jaskrowate |
| Rodzaj | tojad |
| Gatunek | tojad mocny |
| Nazwa systematyczna | |
| Aconitum napellus L. | |
| Sp. Pl. 532, 1753 | |
| Synonimy | |
| A. callibotryon Rchb., A. firmum Rchb. | |
 Galeria zdjęć i grafik |
|
Tojad mocny (Aconitum napellus L.) – gatunek byliny należący do rodziny jaskrowatych. Występuje w strefie klimatu umiarkowanego Europy i Azji. W Polsce występuje w Sudetach i Karpatach, a zdziczała z uprawy (ergazjofigofit) również na niżu.
Spis treści |
[edytuj] Charakterystyka
- Pokrój
- Bylina osiągająca od 50 do 150 cm wysokości.
- Łodyga
- Naga, wzniesiona i zwykle nierozgałęziająca się. Jest gruba, sztywna, naga i pusta w środku.
- Liście
- Ulistnienie skrętoległe. Liście duże, dłoniaste, głęboko podzielone na kilka odcinków, 5-7 sieczne, głęboko ząbkowane.
- Kwiaty
- Kwiatostan znajdujący się na górnej części łodygi składa sie z grona lub kilku gron o fioletowo-granatowej barwie. Kwiaty grzbieciste, o opadającym okwiecie, do 5 cm dł. i do 2 cm szerokości. Górna część okwiatu hełmowata, zawiera wewnątrz dwa miodniki na długich trzonkach. Miodniki pochodzą z przekształconych płatków korony. Mieszczą się one w nieco tylko zgiętej ostrodze. Cały natomiast barwny kwiat, na który składają się 4 płatki i hełm, pochodzi z przekształconego kielicha. Charakterystyczną cechą gatunkową, po której najłatwiej rozróżnić go od innych bardzo podobnych gatunków tojadu jest jego hełm. U tojadu mocnego ma on taką samą wysokość, jak szerokość. W środku kwiatu od 3 do 5 słupków otoczonych licznymi pręcikami z ciemnymi pylnikami, na szerokich, czarno-białych nitkach. Kwitnie od czerwca do sierpnia, zależnie od wysokości stanowiska n.p.m. Zapylany jest wyłącznie przez trzmiele.
- Owoc
- Mieszek zwierający liczne drobne nasiona. Mają one gładkie ściany i oskrzydlone krawędzie. Dojrzewają od września i stopniowo rozsiewają się, również przez zimę.
- Korzeń
- Bulwiasty, o barwie czarnobrunatnej. Długie i silne korzenie umacniają w górach osypujące się zbocza.
- Biotop, wymagania
- Góry i podgórza, na wysypiskach skalnych i nad potokami, na brzegach lasów, na halach górskich, w ziołoroślach, do wysokości 3000 m n.p.m. W Tatrach jest rośliną pospolitą. Na świecie zasięg tojadu mocnego pokrywa się z zasięgiem trzmiela. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla All. Adenostylion alliariae i Ass. Aconitetum firmi [1].
- Roślina trująca
- Jedna z najsilniej trujących roślin krajowych. Bydło i owce instynktownie nie jedzą jej. Zawiera silnie trujący alkaloid akonitynę. W starożytności wykorzystywany jako zabójcza trucizna.
[edytuj] Systematyka
- Pozycja gatunku w systemie Reveala
Gromada okrytonasienne, podgromada Magnoliophytina, klasa Ranunculopsida, podklasa jaskrowe, nadrząd Ranunculanae, rząd jaskrowce, podrząd Ranunculineae Bessey in C.K. Adams, rodzina jaskrowate, podrodzina pełnikowe, plemię Delphinieae, rodzaj tojad[2]
[edytuj] Ochrona
W Polsce gatunek ten objęty jest całkowitą ochroną.
[edytuj] Zastosowanie
- Roślina lecznicza: tojad stosowany był w różnych stężeniach w homeopatii, przy infekcjach, grypie i bólach, jako środek przeciwpadaczkowy, antyneuralgiczny, w migrenach i spazmach. Ze względu na jego silne trujące własności nie należy na własną rękę próbować leczenia tojadem.
- Surowiec zielarski: bulwiasty korzeń. Zawiera m.in. alkaloidy – akonityna, benzoakonityna, neopelina, akonina, napelina, hypoakonityna, skrobia, cukry.
- Działanie: przeciwbólowe, przede wszystkim w artretyzmie i rwie kulszowej.
- Roślina ozdobna: można go spotkać w ogrodach jako roślinę ozdobną.
[edytuj] Ciekawostki
- Ludowa nazwa tojadu nawiązująca do jego trujących właściwości to "mordownik". Pliniusz Starszy nazywa go "arszenikiem roślinnym".
- Tojadem otruto podobno Arystotelesa. W Europie w okresie renesansu był najczęściej stosowaną trucizną.
- Według mitologii greckiej tojad powstał ze śliny strażnika Hadesu - psa Cerbera o trzech głowach.
- Według Dioskurydesa jad tojadu jest tak silny, że zabija skorpiony.
[edytuj] Bibliografia
- František Činčura, Viera Feráková, Jozef Májovský, Ladislav Šomšák, Ján Záborský: Pospolite rośliny środkowej Europy. Jindřich Krejča, Magdaléna Záborská (ilustracje). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo rolnicze i Leśne, 1990. ISBN 83-09-01473-2.
- Jan Mowszowicz: Przewodnik do oznaczania roślin trujących i szkodliwych. Warszawa: PWRiL, 1982. ISBN 83-200-2415-3.
- Zofia Radwańska-Paryska: Rośliny tatrzańskie. Warszawa: WSiP, 1988. ISBN 83-09-00256-4. </ref>*Radwańska-Paryska Zofia. Rośliny tatrzańskie. WSiP, Warszawa, 1988. ISBN 83-02-00872-9.
- Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953. </ref>
- Mordownik
Przypisy
- ↑ Matuszkiewicz Władysław. Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Wyd. Naukowe PWN, Warszawa, 2006. ISBN 83-01-14439-4.
- ↑ Reveal James L. System of Classification. PBIO 250 Lecture Notes: Plant Taxonomy. Department of Plant Biology, University of Maryland, 1999 Pozycja systematyczna gatunku tojad mocny wg Reveala. [dostęp 17 marca 2007].
