Cmentarz Górczyński w Poznaniu

Z Wikipedii

Cmentarz Górczyński w Poznaniu - cmentarz przy ul. Piotra Ściegiennego w dzielnicy Górczyn w Poznaniu.

Spis treści 1 Historia 2 Zmarli 3 Nagrobki 4 Bibliografia

[edytuj] Historia

Nekropolia założona została w 1910 r. na gruntach należących do parafii św. Marcina, a od 1913 r. znajduje się pod administracją powstałej wówczas parafii Matki Boskiej Bolesnej, zaspokajając przede wszystkim potrzeby mieszkańców dzielnic Łazarz i Górczyn. Zajmuje powierzchnię 5,1 ha (wg innych danych 8 ha). Projektantem cmentarza był Bolesław Ziółkowski, modernistyczną kaplicę o reminiscencjach neogotyckich zaprojektował Kazimierz Ruciński w 1914 r., a ażurową żeliwną bramę wejściową wykonał zakład S. Żuromskiego. Cmentarz porośnięty jest starodrzewiem o zróżnicowanym składzie. Założenie na rzucie zbliżonym do prostokąta cechuje daleko posunięta symetria z regularnym układem kwater i ze środkową podłużną aleją, przeciętą 4 alejami poprzecznymi. W jej ciągu ustawiono kaplicę, poprzedzoną placem przewidzianym na groby duchowieństwa, a dalej w połowie długości zlokalizowano okrągły placyk z krzyżem i dalszymi grobami księży. Liczba pochówków w całym okresie istnienie nekropolii przekracza 50 tysięcy, co spowodowało konieczność znacznego zagęszczenia mogił w stosunku do stanu pierwotnego.

[edytuj] Zmarli

W miejscu spoczynku powstańców wielkopolskich, m. in. Franciszka Ratajczaka, wzniesiono w 1924 r. pomnik dłuta Stanisława Jagmina, zburzony przez hitlerowców w 1939 r., obecny pochodzi z roku 1968 (Ryszard Skupin). Obok znajduje się skromny pomnik ku czci ofiar II wojny światowej. Na cmentarzu złożono bezimienne prochy więźniów pomordowanych przez hitlerowców, których ciała poddano kremacji w miejskiej spalarni śmieci (m. in. ofiar Fortu VII, więźniów niedalekiego obozu przejściowego i jeńców radzieckich).

Spoczywają tu liczni księża, głównie proboszczowie parafii poznańskich i członkowie kapituły, m. in.:

• Stefan Hain (1903-1979) - historyk, dyrektor Archiwum i Muzeum Archidiecezjalnego
• Józef Jany (1907-1975) - infułat, prepozyt Kapituły Kolegiackiej, proboszcz parafii farnej, promotor kultu Matki Boskiej Nieustającej Pomocy
• Kazimierz Maliński (1872-1928) - pierwszy proboszcz parafii Matki Boskiej Bolesnej
• Józef Nowacki (1893-1964) - archiwista i historyk
• Czesław Piotrowski
• Ryszard Walkowiak (1924-1985) - redaktor naczelny "Przewodnika Katolickiego")
• siostry zakonne ze zgromadzeń karmelitanek bosych, Sióstr Miłosierdzia i zmartwychwstanek

Ponadto zostali tu pochowani m. in.:

• Kazimierz Bogucki (zm. 1992) - prezes Zarządu Głównego Światowego Związku Żołnierzy AK
• Stefan Brzeziński (1902-1963) - działacz polityczny
• Dezyderiusz Danczowski (1891-1950) - wiolonczelista, profesor PWSM
• Bronisław Dembiński
• rodzina Cichowiczów - Ludwik (1857-1940) - adwokat, kolekcjoner, organizator władz polskich w Poznaniu po I wojnie światowej - grób symboliczny; Helena (1860-1929) - muzyk i etnograf - grób symboliczny; Wiesława (1886-1975) - etnograf, kolekcjonerka
• Henryk Wojciech Duczmal (zm. 1977) - dyrektor Opery Poznańskiej
• Izabela i Witold Gądzikiewiczowie (profesorowie Akademii Medycznej)
• Leonard Glabisz (1871-1951) - ekonomista, organizator Wyższej Szkoły Handlowej w Poznaniu
• Eugeniusz Iwanoyko (1924-1988) - historyk sztuki gdańskiej, kolekcjoner dzieł sztuki
• Kazimierz Jasnoch (1886-1966) - artysta malarz
• Zbigniew Kaja (1924-1983) - artysta grafik
• Franciszek Klause (1900-1958) - bankowiec, działacz polityczny, wiceprezydent Poznania
• Roch Knapowski (1892-1971) - ekonomista, prawnik i historyk
• Andrzej Lewicki (1910-1972), psycholog, asystent UJK i pedagog lwowskich gimnazjów, profesor UAM i UMK w Toruniu
• Witalis Ludwiczak
• Franciszek Łukasiewicz (1890-1950) - pianista, redaktor muzyczny Polskiego Radia
• Kazimierz Nowak (1897-1937) - podróżnik, jako pierwszy człowiek samotnie przemierzył Afrykę
• Antoni Peretiatkowicz (1888-1956) - prawnik, rektor Uniwersytetu Poznańskiego)
• Eugeniusz Piasecki
• Stefan Piechocki (1883-1968) - prawnik, działacz polityczny, minister sprawiedliwości II RP
• Jerzy Piotrowicz (1943-1999) - artysta malarz i grafik
• Kazimierz Raszewski
• Teresa Ruszczyńska (1918-1985) - wojewódzki konserwator zabytków i kustosz Muzeum Historii Miasta Poznania
• Jan Rutkowski (1886-1949) - historyk gospodarki
• Karol Rzepecki
• Adam Skałkowski
• Bożena Stelmachowska (1889-1956) - etnograf, pracownik Instytutu Bałtyckiego w Toruniu, kierownik Muzeum Miejskiego w Poznaniu, profesor UMK w Toruniu
• Zdzisław Stolzmann (1906-1997) - profesor, biochemik
• Stanisław Strugarek (1911-1965) - pisarz, redaktor i aktor radiowy
• Stanisław Szczotka (1912-1954) - historyk
• Wiesław Szczerbiński (1900-1972) - profesor leśnictwa i łowiectwa
• Maria Trąmpczyńska (1875-1967), śpiewaczka (jako Maria d'Otto), profesor PWSM w Poznaniu
• Teodor Tyc
• Stefan Vrtel-Wierczyński
• Stanisław Waszak (1906-1974) - statystyk i demograf
• Antoni Wierusz (1883-1945) - lekarz, działacz społeczno-polityczny
• Zygmunt Wojciechowski (1888-1968) - dyrygent, pedagog, dyrektor Opery
• Jan Jerzy Wroniecki (1890-1948) - grafik i malarz, założyciel Poznańskiej Szkoły Sztuk Zdobniczych)
• Tadeusz Wróbel (1894-1947) - lekarz, działacz polityczny
• Jan Żniniewicz
• Janina Żniniewicz
• Jan Żok (1903-1969) - artysta rzeźbiarz

[edytuj] Nagrobki

Z najstarszych nagrobków formą wyróżnia się pomnik powstańca styczniowego Damazego Pobóg-Trzcińskiego (zm. 1907) (zapewne przeniesiony wraz z prochami zmarłego ze Szwajcarii w 1929 r.) i mauzoleum rodziny Suwalskich - właścicieli nieruchomości w Poznaniu i cegielni w Żabikowie - (ok. 1916, proj. Stefan Suwalski), zachował się szereg pomników z okresu międzywojennego.

[edytuj] Bibliografia

• Wielkopolski słownik biograficzny, red. Antoni Gąsiorowski, JerzyTopolski, wyd. 2, Warszawa; Poznań, PWN, 1983, ISBN 83-01-02722-3
• Poznań od A do Z. Leksykon krajoznawczy, pod red. Włodzimierza Łęckiego i Piotra Maluśkiewicza, Poznań, Wydaw. Kurpisz, 1998, ISBN 83-87621-39-0
• Irena Barełkowska, Janusz Karwat, Górczyńska nekropolia, "Kronika Miasta Poznania", ISSN 0137-3552, 2002, nr 1
• Poznań. Przewodnik po zabytkach i historii, red. i oprac. Janusz Pazder, Poznań, Wydaw. Miejskie, 2003, ISBN 83-87848-92-5