Demokratyczna Republika Gruzji

Z Wikipedii

საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკა
Demokratyczna Republika Gruzji

1918-1921


Flaga Gruzji	Godło Gruzji

Ostatni szef rządu

Liczba ludności ()
• całkowita
• gęstość zaludnienia

b/d. na świecie
2,500,000
osób/km²

Jednostka monetarna

Maneti

Data powstania

26 maja 1918

Data likwidacji

25 lutego 1921

Demokratyczna Republika Gruzji (gruz. საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკა , Sakartvelos Demokratiuli Respublika) - państwo powstałe 26 maja 1918 w wyniku secesji od Zakaukaskiej DRF.

[edytuj] Podstawowe informacje

Demokratyczna Republika Gruzji z siedzibą w Tyflisie została proklamowana 26 maja 1918 roku, po tym jak politycy gruzińscy uznali, że wygodniej będzie im budować gruzińskie państwo narodowe niż wiązać się federacją z Ormianami i Azerami.

DRG obejmowała terytorium wielkości 107,6 tys. km kw (dziś Gruzja liczy 69,7 tys. km kw.), zamieszkiwało ją 2,5 miliona obywateli - w większości Gruzinów, jednak również Ormianie, Rosjanie, Azerowie, Turcy, Grecy i inne mniejszości narodowe.

W ciągu trzech lat istnienia rządząna była przez lokalną socjaldemokrację - mienszewików na czele z Noem Żordanią i Noem Ramiszwilim. Mimo uznania przez Ligę Narodów oraz bolszewickie władze w Moskwie została w lutym 1921 roku zaatakowana przez wojska sowieckie (wcześniej zainscenizowano powstanie lokalnej radykalnej lewicy), po czym narzucono jej władzę sowiecką i w grudniu 1922 roku wraz z Armenią i Azerbejdżanem wcielono w skład ZSRR.

[edytuj] Historia

Zobacz więcej w osobnym artykule: Historia Gruzji 1918-21.

[edytuj] Ustrój i prawo

W Akcie Niepodległości z 26 maja 1918 roku państwo gruzińskie gwarantowało każdemu obywatelowi prawa polityczne niezależnie od narodowości, wyznania społecznej pozycji czy płci.

Tego samego dnia powstał pierwszy rząd sformowany przez Noego Ramiszwilego. Jesienią 1918 roku Narodowa Rada Gruzji przekształciła się w parlament, do którego wybory odbyły się 14 lutego 1919 roku. W ciągu dwóch lat istnienia (1919–1921) przyjął on 126 ustaw, wśród nich prawo o obywatelstwie, ordynację wyborczą, prawo rolne, ustawę o obronie, kodeks prawny i karny, jak również specjalne gwarancje dla mniejszości religijnych i etnicznych.

21 lutego 1921 roku została uchwalona konstytucja Gruzji.

Premier republiki miał być wybierany każdorazowo na jeden rok przez parlament (maksymalnie na dwie następujące po sobie kadencje). Wyznaczał ministrów, był odpowiedzialny osobiście za pracę rządu oraz reprezentował kraj w stosunkach zewnętrznych.

[edytuj] Terytorium i granice

Ze względu na skomplikowaną sytuację etniczną w rejonie Kaukazu, granice Gruzji były głównie ustalane przez konflikty militarne i następujące po nich zawieszenia broni lub traktaty pokojowe.

Granica z Rosją sowiecką została uznana w traktacie moskiewskim z 1920 roku, choć przez pierwsze lata wojny domowej w Rosji (1918-19) Gruzja kontrolowała okręg Soczi.

Granica z imperium tureckim zmieniała się kilkakrotnie: początkowo przebiegała podobnie do obecnej, po klęsce państw centralnych w listopadzie 1918 roku Gruzja objęła kontrolę nad Artwinią, Ardahanem i południową częścią okręgu Batumi.

Traktat z Sèvres z 1920 roku szedł dalej, przyznając Gruzji prawo do wschodniego Lazystanu wraz z Ryzą i Hopą, którego jednak rząd gruziński się zrzekł, nie chcąc popadać w kolejny konflikt militarny z rządem w Konstantynopolu.

Z Azerbejdżanam Gruzja była skonfliktowana o region Zakatelo, jednak nie dochodziło do większych konfliktów militarnych. Z kolei napięcia graniczne z Armenią w rejonie Bortchalu doprowadziły w grudniu 1918 roku do krótkiej wojny, która została przerwana przez intwerwencję brytyjską. W jej wyniku powstał neutralny pas w rejonie Lori, zajęty przez Gruzję po upadku niepodległej Armenii w 1920 roku.

Konstytucja gruzińska z lutego 1921 roku przyznawała autonomię prowincjom Abchazji, Adżarii i Zakatelo.

W wyniku okupacji radzieckiej Gruzja straciła na rzecz sąsiadów prawie 1/3 swojego terytorium. Rejony Artwinu, Ardahanu i część okręgu Batumi zostały oddane Turcji, Armenia przejęła kontrolę nad Lori, a Azerbejdżan otrzymał region Zakatala. Niektóre gminy górskie na północy włączono w skład Rosji radzieckiej.

[edytuj] Wojsko

Obroną republiki zajmowała się założona we wrześniu 1917 roku Gwardia Ludowa (wcześniej: Robotnicza). Co ciekawe, bardziej podlegała ona parlamentowi w Tyflisie niż ministrowi obrony. Przez cały okres istnienia republiki gwardią dowodził Waliko Jugieli.

To jest tylko zalążek artykułu. Jeśli potrafisz, rozbuduj go.

[edytuj] Gospodarka

Gruzja lat 1918-21 była typowym krajem rolniczym, rozwojowi tej dziedziny sprzyjała przeprowadzona przez lewicowy rząd reforma rolna. Głowne źródła dochodu rolników to uprawa winorośli, owoców i herbaty.

Rozwinął się przemysł (szczególnie w regionie Chiatury): w 1921 roku Gruzja była dostarczycielką 70% mangianu do krajów europejskich. Duże znaczenie posiadały porty morskie republiki: w Batumi i Poti, przez które przechodziła znaczna część ładunków w regionie Morza Czarnego.

Mimo pewnego rozwoju w latach 1918-21 Gruzja nadal należała do biednych państw Europy, na co wpłynęła m.in. niepewna sytuacja polityczna.

[edytuj] Nauka, kultura i edukacja

W ciągu trzech lat istnienia wolnej Gruzji udało się stworzyć niezależny uniwersytet w Tyflisie (1918) oraz liczne szkoły gimnazjalne z wykładowym językiem gruzińskim w stolicy państwa, Batumi, Kutaisi, Ozurgeti, Poti i Gori. Utworzono ponadto Szkołę Wojskową w Tyflisie oraz Seminarium Nauczycielskie w Gori. Rozwinęło się szkolnictwo mniejszości narodowych i etnicznych.

W dziedzinie kultury i sztuki rozwinęły się Muzeum Narodowe Gruzji, teatry w Tyflisie i Kutaisi, Opera Narodowa w Tyflisie i Narodowa Akademia Sztuki.

Wychodziła gruzińskojęzyczna prasa: Sakartvelos Respublika (Republika Gruzji), Sakartvelo (Gruzja), Ertoba (Jedność), Samshoblo (Ojczyzna), Sakhalkho Sakme (Sprawy publiczne). Istniały też gazety wydawane w innych językach: rosyjskim i angielskim (The Georgian Messenger i The Georgian Mail).

[edytuj] Stosunki dyplomatyczne

Demokratyczna Republika Gruzji została uznana de facto przez Radę Najwyższą Ententy w początkach 1920 roku, a de iure tuż przed utratą niepodległości 26 stycznia 1921 roku.

Trzy dni później oficjalnie uznała Gruzję Rzeczpospolita Polska, jednak nieformalne stosunki zostały nawiązane już wcześniej. W marcu 1920 roku do Tbilisi przybyła misja specjalna RP na czele z Tytusem Filipowiczem, który 31 marca złożył listy uwierzytelniające ministrowi Gegeczkoriemu. Na początku 1921 roku polska nieoficjalna placówka stała się już konsulatem RP, którego szefostwo objął Wiktor Białobrzeski. Przedstawicielem dyplomatycznym Gruzji w Warszawie był od 1919 roku Waleri Sidamon-Eristavi.