Dziobak

Z Wikipedii

Dziobak
Systematyka
Domena	eukarioty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	ssaki jajorodne
Rząd	stekowce
Rodzina	dziobakowate
Gatunek	dziobak
Nazwa systematyczna
Ornithorhynchus anatinus
Shaw, 1799
Status ochronny
Kategoria zagrożenia (CzKGZ) EX EW CR EN VU NT LC Kategoria: niższego ryzyka
Systematyka w Wikispecies
Galeria zdjęć w Wikimedia Commons

Dziobak (Ornithorhynchus anatinus) – ziemnowodny stekowiec z rodziny dziobakowatych. Występuje w Australii i Tasmanii. Prowadzi samotniczy tryb życia. Jest znakomicie przystosowany do pływania – ma płaski, szeroki ogon, oraz błonę pływną pomiędzy palcami wszystkich kończyn.

Długość ciała bez ogona 

40-70 cm.

Długość ogona 

8,5-15 cm.

Masa ciała 

0,8-2,5 kg, samce o ok. 1/3 cięższe od samic; przeciętne rozmiary osobników z poszczególnych regionów znacznie się różnią, jednak różnice te zdają się nie mieć związku z odmianami klimatu poszczególnych obszarów

Ubarwienie 

Brązowe, szarobrązowe, brązowoczarne.

Pożywienie 

Poszukuje on pożywienia głównie w mule dennym. Dziennie zjada on prawie tyle samo ile sam waży. Żywi się: bezkręgowcami wodnymi, skorupiakami, żabami, rybami, mięczakami, dżdżownicami i kijankami.

Rozród 

Dojrzałość płciowa ok. 2 roku życia, dł. ciąży - 15-27 dni; po tym czasie samica składa 2-3 jaj do gniazda, po 7-14 dniach wykluwają się maleńkie (1,25 cm długości) dziobaki, zupełnie bezradne.

Występowanie 

Jeziora, rozlewiska, wolno płynące rzeki.

Inne uwagi 

Dziobaki nie mają sutków, ani nawet "niby-sutków", które pod wpływem ssania powstają u kolczatek. Mleko u dziobaków wydziela się wprost z nasady włosa, a młode dziobaki nie ssą tylko zlizują je z matczynej sierści.

Charakterystyczną cechą ogólnego pokroju dziobaka, poza wyjątkowym w świecie ssaków skórzastym dziobem, jest umieszczenie kończyn z boku ciała, a nie pod nim, co odbija się w "gadzim" sposobie chodzenia.

Młode dziobaki mają, na podobieństwo innych ssaków, zęby mleczne. Jednak gdy dorastając tracą je, nie wyrastają im zęby stałe – dorosłe dziobaki są bezzębne.

Samce jako jedyne ssaki mają kolec jadowy umieszczony na obu kostkach, wykorzystywany zapewne w walkach o terytorium i o samice. Ukłucie nie jest groźne dla życia człowieka, lecz powoduje silny ból i opuchliznę, która może się utrzymywać przez kilka miesięcy. Dla mniejszych zwierząt (np. psów) jad dziobaka jest śmiertelny.

Dziobaki kopią nory w brzegach rzek i strumieni. Komora ma dwa korytarze: wejściowy, zaczynający się ok. 1 m pod wodą, i wentylacyjny, wychodzący 1,5 m ponad lustrem wody. W razie wahań poziomu wody, zakłócających ten plan, dziobak opuszcza norę i kopie nową. (J. Żabiński) Dziobaki zamieszkują krótkie, proste nory o owalnym przekroju, niemal zawsze w brzegu rzeki, nisko nad wodą, często pod osłoną korzeni drzew. Przed składaniem jaj samica kopie norę znacznie dłuższą i bardziej skomplikowaną, do 20 metrów. Gniazdo buduje z wodnej roślinności w głębi nory.

Dziobak jest doskonałym pływakiem i w wodzie spędza wiele czasu. Choć błony pływne ma na wszystkich czterech stopach, wiosłuje tylko przednimi; tylne wraz z ogonem służą mu do sterowania. Pływa ze ściśle zamkniętymi powiekami, nadrabiając brak wzroku czułością innych zmysłów. Dziobak należy do nielicznej grupy ssaków mających zmysł elektryczny – i u niego zmysł ten jest najczulszy. Wyczuwa oddziaływanie elektryczne innych zwierząt, co wykorzystuje przy znajdowaniu i chwytaniu ofiary. Także dziób dziobaka jest bardzo czuły – wyposażony jest w wielką liczbę zakończeń nerwów czuciowych, co ułatwia dziobakowi wyszukiwanie pokarmu w mule i pośród roślinności dennej. Jak wykazały badania DNA przeprowadzone przez międzynarodowy zespół, część materiału genetycznego dziobaka jest typowa dla ssaków, ale reszta - dla ptaków i gadów.

[edytuj] Zobacz też

• fauna Australii
• przegląd zagadnień z zakresu biologii