Epifaniusz z Salaminy
Z Wikipedii
| Epifaniusz z Salaminy | ||
|
||
Epifaniusz z Salaminy, także Epiphanius, Epiphaneios (ok. 315-403), pisarz kościelny, biskup Salaminy na Cyprze, święty i Ojciec Kościoła katolickiego.
Spis treści |
[edytuj] Życie i działalność
Urodził się w palestyńskiej miejscowości Besanduk w żydowskiej rodzinie, lecz przeszedł na chrześcijaństwo. Spędził wiele lat jako pustelnik i mnich. Znał bardzo dobrze wiele języków m.in. hebrajski, syriacki, egipski, grecki i łaciński. Od 333 roku kierował założonym przez siebie ośrodkiem monastycznym w judejskim Eleutheropolis. W 367 roku został biskupem cypryjskiej Salaminy (Constantii). Mimo to zachował zakonny ubiór i nadal prowadził monastyczny tryb życia, który wykształcił w nim surowość, skłonność do ascezy i bezkompromisowość w sprawach wiary.
Był uznawany za wielkiego erudytę. Nauczał o pierwszeństwie Piotra wśród apostołów. Zwalczał kult obrazów (m.in w kościele w Anblata rozdarł zasłonę z wizerunkiem Chrystusa, ponieważ jej umieszczenie było jego zdaniem sprzeczne z doktryną Pisma świętego). Przeciwstawiał się stanowczo Orygenesowi, którego uważał za heretyka. Za praktyki heretyckie uważał też szerzące się wtedy objawy kultu Maryi w sekcie kollyrdian, która oddawała jej nadludzką cześć. W Arabii powstał kult Maryi jako bogini, której kobiety składały w ofierze placuszki zwane kollyrydia, stąd nazwa kollyrydianki. Ich przeciwnikami byli antydikomarianici uważający Maryję za najzwyczajniejszą kobietę. W tym też czasie Helwidiusz i Bonosus przeczyli dziewictwu Maryi. Spotykała ich ostra odprawa ze strony św. Ambrożego i św. Hieronima. Były to jednak herezje pozostające na marginesie Kościoła.
[edytuj] Pisma
Prace Epifaniusza są źródłem wielu informacji o wczesnym chrześcijaństwie, szczególnie o herezjach. Najważniejsze to: Panarion (o herezji) oraz Agkyrotos (o Trójcy Świętej).
- Największe dzieło, Panarion („Apteczka”), napisane zostało między rokiem 374 a 376. Autor opisał w nim 80 herezji, z których 20 należało do okresu przedchrześcijańskiego. Św. Hieronim, który jako pierwszy zestawił w jednym dziele pisarzy chrześcijańskich, napisał o Epifaniuszu i jego głównym dziele w następujących słowach:
- Epifaniusz, biskup Salaminy, ułożył dzieło przeciw wszystkim herezjom i wiele innych, które wykształceni chętnie czytają dla treści, a prości dla piękna słów.
Sama nazwa dzieła określa jego cel: zapobieganie herezjom lub leczenie duszy ze skutków ich jadu. Określenie herezji autor zaczerpnął ze źródłowych dzieł heretyków, przytaczając obszerne ich fragmenty. Dzięki temu ocalało wiele tekstów skazanych na zniszczenie. Również uratowało się w ten sposób wiele fragmentów chrześcijańskich pisarzy, jak np. wypisy greckie z Ireneusza czy Hipolita.
- Ankyrotos („Zakotwiczony”), napisany w 374 r. Głównym tematem jest nauka o Trójcy Świętej, szczególnie o Duchu Świętym. Przedstawił prawowierną naukę Kościoła o Trójcy Świętej, wcieleniu i zmartwychwstaniu Chrystusa. Przeciwstawił się doktrynom Ariusza, Apolinarego z Laodycei, Orygenesa i Manesa, Marcjona i Sabeliusza. Zwalczał zwłaszcza alegoryczną egzegezę Orygenesa zastosowaną do pierwszych rozdziałów Księgi Rodzaju.
- Perl metron kai stathmon („Miary i ciężary”). Jest to rodzaj podręcznika do studiów biblijnych (słownik, geografia, symbolika). Autor wypowiada się na temat biblijnych miar i wag, różnych wersji Starego Testamentu oraz geografii Palestyny.
- Peri ton dodeka lithon („O dwunastu drogocennych kamieniach szaty Aarona”). Jest to apologetyczna interpretacja znaczenia kamieni szlachetnych oraz wykład o ich zastosowaniu w medycynie.
[edytuj] Spuścizna
Teologia Epifaniusza nie jest oryginalna, ale typowa dla wiary Kościoła IV w. Dla mariologów istotne jest jego przekonanie, że Matka Boska nie umarła, a dowodem tego jest brak jej grobu na terenach palestyńskich (Panarion).
Kościół wspomina Epifaniusza 12 maja jako jego dzień narodzin dla nieba. Szczególnie wpominany jest wtedy na Cyprze.
