Front Zachodni (radziecki)

Z Wikipedii

Front Zachodni – jeden z głównych frontów radzieckich. Po raz pierwszy pojawił się w okresie wojny domowej z lat 1918-1921 jako osłona Rosji Radzieckiej od zachodu. Powstał 12.02.1919 w wyniku przemianowania dowództwa Frontu Północnego.

Początkowo w składzie: 7 Armia, Armia Łotwy Radzieckiej (późniejsza 15 Armia), Armia Zachodnia (późniejsza 16 Armia). W latach 1919-1920 brał udział w walkach z maszerującym przez Białoruś i Litwę wojskiem polskim. W maju 1920 roku przeszedł do ofensywy uderzając czterema armiami (16 Armia, 15 Armia, 4 Armia, 3 Armia) i zmuszając Polaków do głębokiego odwrotu. Następnie został rozbity w bitwach pod Warszawą (sierpień 1920) i nad Niemnem (wrzesień 1920).

Ponownie odtworzony w grudniu 1920 roku przetrwał na pozycjach obronnych na granicy z Polską do kwietnia 1924 roku kiedy został przemianowany w Zachodni Okręg Wojskowy.

W II wojnie światowej (Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej) jeden z frontów w walce z wojskami niemieckimi.

Utworzony 22 czerwca 1941 na głównym kierunku niemieckiej ofensywy. Powstał w wyniku przemianowania Specjalnego Zachodniego Okręgu Wojskowego w składzie: 3, 10, 4 i 13 Armie. Dowódcy Frontu: gen. armii D. Pawłow - do 30 czerwca 1941, gen. lejtnant A. Jeriomienko - do 2 lipca 1941 i 19 lipca - 29 lipca 1941, marszałek S. Timoszenko od 2 - 19 lipca i 30 lipca - 12 września 1941, gen. płk I. Koniew - do 12 października 1941 i 26 sierpnia 1942 - 27 lutego 1943, gen. armii G. Żukow od 13 października 1941 - 26 sierpnia 1942, gen. płk (od 28 sierpnia gen. armii) W. Sokołowski od 28 lutego 1943 - 15 kwietnia 1944, gen. płk I. Czerniachowski - do 24 kwietnia 1944. Rozwinął sie na linii: Augustów, Ostrołęka, Brześć n/Bugiem, Włodawa przeciw niemieckim Grupom Armii "Środek" i "Północ". 25 czerwca zagrożony okrążeniem, rozpoczął na rozkaz Kwatery Głównej odwrót z Białorusi, tocząc walki obronne. Praktycznie rozbity w ciągu 2 tygodni, został ponownie odbudowany w oparciu o armie tzw. II rzutu strategicznego (skład na początku lipca: 22 Armia, 19 Armia, 20 Armia, 13 Armia, 21 Armia, 16 Armia). 24 lipca ze składu Frontu wydzielono Front Centralny. Ponownie pobity, zmuszony został do odwrotu na wschód od Smoleńska, gdzie od sierpnia wraz z Frontem Odwodowym powstrzymywał wojska niemieckiej Grupy Armii "Środek".

Na początku października 1941 w trakcie niemieckiej operacji „Tajfun” połowa jego wojsk uległa likwidacji w rejonie Wiaźmy (16 armia, 19 armia, 20 armia), a druga połowa (22 Armia, 29 Armia, 30 Armia) została odrzucona na północny wschód i od 19.10.41 przejęta przez nowo powstały Front Kaliniński. W okresie 30 września - 13 listopada wraz z Frontem Odwodowym, Północno-Zachodnim i Briańskim toczył walki obronne na dalekich przedpolach Moskwy. Od końca października do grudnia 1941 roku w skład frontu weszły całkowicie nowe armie z rezerwy Naczelnego Dowództwa. 10 października w skład Frontu włączono Front Odwodowy, a prawe skrzydło Frontu przeszło do Frontu Kalinińskiego. Od 9 grudnia 1941 wraz z Frontem Kalinińskin i Południowo-Zachodnim wykonał udaną kontrofensywę pod Moskwą (skład Frontu: 1 Armia Uderzeniowa, 5 Armia, 10 Armia, 16 Armia, 20 Armia, 33 Armia, 43 Armia, 49 Armia, 50 Armia). Od stycznia do kwietnia 1942 prowadził działania zaczepne w celu rozbicia Grupy Armii "Środek". Próba rozwinięcia tej ofensywy w tzw. operacji rżewsko-wiaźmińskiej zakończyła się jednak niepowodzeniem i Front przeszedł do obrony (por: Kontrofensywy sowieckie 1941/1942). W lipcu przeprowadził operację w kierunku Briańska, a w lipcu - sierpniu 1942 w kierunku Soczewki. Nie powiodła się również ofensywa z zimy 1942/1943, mimo zaangażowania dużych wojsk (Armie: 5, 10, 16, 20, 29, 30, 31, 33, 49, 50, 61 oraz 1 Armia Lotnicza.) Od końca listopada do końca grudnia 1942 Front Zachodni stracił wielką liczbę żołnierzy nie uzyskując powodzenia (operacja „Mars”). Dopiero w marcu 1943 wraz z Frontem Kalinińskim wykonał operację rżewsko-wiaziemską przeciw niemieckiej 9 Armia. Lewe skrzydło Frontu w lipcu - sierpniu wzięło udział wraz z Frontem Briańskim i Centralnym w operacji orłowskiej operacja "Kutuzow" prowadzonej przez te fronty w ramach bitwy pod Kurskiem. Między sierpniem a październikiem 1943 roku wykonał z powodzeniem kilka uderzeń w ramach operacji smoleńskiej mającej za cel odzyskania Smoleńska, który odbił z rąk niemieckich w końcu września. W operacji smoleńskiej w składzie Frontu walczyła 1 Warszawska Dywizja Piechoty tocząc 12 - 13 października bitwę pod Lenino. Próby opanowania Witebska i Orszy nie powiodły się, a front przeszedł do defensywy. Po koniec października 1943 prowadził walki obronne na linii: Newel, Witebsk, Gorki. Trwał w niej do 24 kwietnia 1944 kiedy został zreorganizowany i przemianowany na 3 Front Białoruski. W tym czasie składał się z: 5 Armii, 31 Armii, 33 Armia, 39 Armia, 49 Armii, 1 Armii Lotniczej.

Bibliografia:

• Путеводитель в двух томах, том I, red. Л.В.Двойных, Т.Ф.Каряева, М.В.Стеганцев, 1991
• Военная история Государства Российского, Великая Отечественная Действующая армия 1941-1945 гг., red. В. А. Золотарева,
• Bolszaja Sowietskaja Encykłopedija Moskwa 1978,
• Encyklopedia II wojny światowej MON 1975
• Mała Encyklopedia Wojskowa MON 1971.