Gładyszów

Z Wikipedii

Współrzędne: 49°32' N 21°16' E49.5333333 21.2666667 (Gładyszów)


Gładyszów
Województwo	małopolskie
Powiat	gorlicki
Gmina	Uście Gorlickie
Położenie	49° 32' N 21° 16' E
Liczba mieszkańców (2006) • liczba ludności	430
Strefa numeracyjna (do 2005)	18
Tablice rejestracyjne	KGR
Położenie na mapie Polski Gładyszów

Gładyszów (łemkow. Гладишів (Hladysziv)) – duża wieś położona na południe od Magury Małastowskiej. Znajduje się tu bar, poczta, apteka, stadnina koni huculskich, kursują autobusy do Gorlic i do Koniecznej.

W latach 1973-1976 miejscowość była siedzibą gminy Gładyszów. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa nowosądeckiego.

W Gładyszowie, w pobliżu drogi do Banicy, znajduje się drewniana cerkiew greckokatolicka p.w. św. Michała Archanioła z 1857 r. (drewniana cerkiew spalona w 1914 r.), natomiast po przeciwnej stronie drogi znaleźć można drewnianą kaplicę p.w. św. Jana Chrzciciela z 1856 r., niegdyś unicką, obecnie jest parafialną cerkwią prawosławną.

W okolicy Gładyszowa znajdują sie dwa ciekawe cmentarze wojenne z czasów I wojny światowej. Jeden z nich, cmentarz nr 55, znajduje się około 200 m od drogi prowadzącej na Magurę Małastowską. Drugi znajduje sie na zboczu Popowych Wierchów, na wschód od przysiółka Wirchne.

[edytuj] Historia

Początkowo wieś nazywała się Kwoczeń (wielu mieszkańców nazywało się Kwoczka). Obecna nazwa pochodzi od nazwiska właścicieli całej górnej doliny rzeki Ropy - Gładyszów z Szymbarku.

Pierwsze wzmianki pisane pochodzą z 1629 roku (wymienione są 3 gospodarstwa oraz właściciel wsi, Wielopolski) jednak szacuje się, że wieś została założona pod koniec XVI wieku. W latach 1778 - 79 wybudowano bitą drogę z Gorlic przez Gładyszów do Koniecznej. W 1890 r. wieś liczyła 720 mieszkańców.

Według Gemeindelexikon der im Reichsrate vertretenen Königreiche und Länder około roku 1900 wieś liczyła 123 domy. Spis wymienia 311 meżczyzn i 301 kobiet; 14 osób wyznania rzyskokatolickiego, 576 osób wyznania greckokatolickiego oraz 22 Żydów. Przynależność etniczna to Rusini (Łemkowie) - 598 osób oraz Polacy - 14 osób.

Podczas I wojny światowej Gładyszów był ziemią niczyją, na Magurze Małastowskiej swe pozycje mieli Austriacy, Rosjanie natomaist zajęli Rotundę i Popowe Wierchy. Wieś, będąca stale pod obstrzałem, uległa niemal całkowitemu zniszczeniu. 27 listopada 1918 r. w Gładyszowie odbył się duży wiec Łemków, gdzie powołano Ruską Radę, która podporządkowała się tzw. Ruskiej Narodowej Republice z władzami we Florynce. W 1921. r. w Gładyszowie zanotowano 11 rzymskich katolików, 491 grekokatolików i 5 Żydów.

Przed II wojną światową wieś liczyła około 220 domów. W 1945 r. utworzono tu posterunek MO. 6 lipca 1946 r. wieś została przejęta przez oddział UPA, wszyscy milicjanci zginęli. W 1947 r. łemkowscy mieszkańcy Gładyszowa zostali wysiedleni na Ziemie Zachodnie w ramach Akcji "Wisła", pozostało tylko 6 rodzin mieszanych. Po 1956 r. wielu wysiedleńców powróciło do rodzinnej wioski. Obecnie we wsi jest 100 domów.

[edytuj] Mieszkańcy

Austriacki spis katastralny z 1787 wymienia następujące rodziny łemkowskie z Gładyszowa:

  1. Bemia / Bem'ja (4 rodziny)
  2. Bodyn / Bodyn'
  3. Wanczak / Van'chak (4 rodziny)
  4. Haluszczak / Halusczak / Haluszak / Halushchak
  5. Gbur (3 rodziny)
  6. Hrabskyj / Grabski / Chrabski / Hrabs'kyj
  7. Danczyszyn / Danchyshyn
  8. Dziubiniak / Dzjubynjak ( 4 rodziny)
  9. Dziamba / Dzjamba
 10. Karlik / Karlyk
 11. Kwoczka / Kvochka
 12. Kit / Kot ( 4 rodziny)
 13. Lopatowski / Lopatovs'kyj
 14. Madzulak / Madzuljak ( 3 rodziny)
 15. Marczak / Marchak ( 3 rodziny)
 16. Mikulak / Mykuljak
 17. Paluszczak / Palushchak ( 4 rodziny)
 18. Powanda / Povanda
 19. Procz / Proch
 20. Salayda / Salajda
 21. Seczok / Sechok ( 2 rodziny)
 22. Sierota / Syrota
 23. Skrzypak / Skrypak ( 3 rodziny)
 24. Stanczak / Stanchak ( 2 rodziny)
 25. Telepa
 26. Fedorko / Fedurko ( 2 rodziny)
 27. Fil / Fill / Fil' ( 2 rodziny)
 28. Car / Tsar ( 2 rodziny)
 29. Ciema / Tsema
 30. Ceraniak / Tseranjak
 31. Szmayda / Shmajda ( 4 rodziny)
 32. Szpak / Szpiak / Shpak ( 2 rodziny)
 33. Szpinko / Shpinko (2 rodziny)
 34. Jacewicz / Jatsevych ( 4 rodziny)

W 1785 r. wieś miała 13,2 km kw. i mieszkało tu 508 grekokatolików, 2 rzymskich katolików i 0 Żydów.
1840 - 742 grekokatolików
1859 - 677 grekokatolików
1879 - 586 grekokatolików
1899 - 698 grekokatolików
1926 - 614 grekokatolików
1936 - 547 grekokatolików, 30 rzymskich katolików i 5 Żydów.

Mikrofilm nr 0766009 w zbiorach Kościoła Jezusa Chrystusa Świętych w Dniach Ostatnich zawiera dane o narodzinach w latach 1776-1842 i zgonach 1776-1854.