Rusini

Z Wikipedii

Rusini albo Rusnacy - termin odnoszący się do kilku wschodniosłowiańskich narodów bądź grup etnicznych:

• Rosjan (Wielkorusinów, Wielkorosjan)
• Ukraińców (Małorusinów^[1], Małorosjan)
• Białorusinów
• Rusinów karpackich ^[2], ^[3]:
  • Łemków, Wenchrinów, Zamieszańców i Rusinów Szlachtowskich
  • Wierchowińców
  • Rusinów Panońskich
• Poleszuków

[edytuj] Nazwa i znaczenie

[edytuj] Pochodzenie nazwy

Słowa "Rusini", "Ruś" oraz "ruski" pochodzą najprawdopodobniej od ugrofińskiego wyrazu Ruotsi, które znaczy "wojownik, mieszkaniec pobrzeża". Finowie do dzisiaj nazywają tak również Szwedów ^[4].

Inne teorie

• Nazwa ta pochodzi od nazwy rzeki Roś przepływającej nie opodal Kijowa.
• Nazwa ta pochodzi od nazwy hipotetycznego skandynawskiego plemienia - Rusów
• Nazwa ta pochodzi od nazwy starożytnego plemienia sarmackiego - Roksolanów. Hipoteza ta została wypracowana przez Szymona Zimorowica w XVII wieku.
• Nazwa ta pochodzi od wschodniosłowiańskiego wyrazu rossieje, co oznacza "po ziemi, daleko"; stąd też miałby pochodzić wyraz Rossija (Rosja). Hipoteza ta była stworzona przez Macieja Stryjkowskiego w XVI wieku.

[edytuj] Znaczenie

• Termin Rusini używany jest także na określenie mieszkańców księstw ruskich, ziem ruskich w Wielkim Księstwie Litewskim oraz ziem ruskich włączonych do Korony po zajęciu Rusi Czerwonej i po unii lubelskiej. Obszary te należały także częściowo w XVI-XVIII wieku do Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Obecnie ziemie ruskie znajdują się na terenach Rosji, Ukrainy, Białorusi, Mołdawii, Polski, Rumunii, Słowacji oraz państw nadbałtyckich: Litwy, Łotwy, Estonii i Finlandii.
• Rusinami nazywano także w Rzeczypospolitej wyznawców prawosławia i obrządku greckokatolickiego, niezależnie od ich pochodzenia i używanego języka.
• Rosjanie to zhellenizowana nazwa Rusinów. Stąd w niektórych źródłach pojawiają się nazwy takie jak: "Wielkorosjanie", "Małorosjanie" (o Ukraińcach), itp.
• Rusini (lub Rusowie) to także nazwa hipotetycznego plemienia o skandynawskim pochodzeniu.
• Wołocho-Rusinami nazywano w przeszłości Mołdawian.

[edytuj] Stroje ruskie - galeria

Ruscy bojarzy z XVI-XVII wieku.	Typy mieszkańców Polski - Rusini galicyjscy, karpacki i podolscy. Litografia z 1836 r.	Typy mieszkańców Polski - Rusini z okolic Gorlic, Beskid Niski. Litografia z 1860 r.	Typy mieszkańców Polski - Rusini z okolic Chełma. Litografia z 1861 r.
Ruska grupa folklorystyczna z Marmaroszu.	Łemkowska grupa folklorystyczna z Preszowa (po lewej stronie) oraz rusińska grupa z Przemyśla (w środku).	Łemkowska grupa folklorystyczna z Mokrego (powiat sanocki).	Rusińska grupa folklorystyczna z Przemyśla.

[edytuj] Zobacz też

• język rusiński
• Ruś
• Ruski Krstur
• Ruś Zakarpacka

[edytuj] Przypisy

1. ↑ Określenie "Małorusini" występuje w polskiej literaturze, m.in. patrz: Jerzy Hawryluk, "Pisali jak chcieli" - spisy ludności w II Rzeczypospolitej, Ukraińskie Pismo Podlasia "Nad Buhom i Narwoju", nr 2 (60), 2002 r., dostępne w Internecie, dostęp 2008-03-03, 18:12; Grzegorz Rąkowski, Polska egzotyczna - przewodnik, Oficyna Wydawnicza "Rewasz", Pruszków 1994, str. 352-356, dostępne w Internecie, dostęp 2008-03-03, 18:12; Aleksander Wysocki, Zarys problemu świadomości narodowej rdzennych mieszkańców województwa poleskiego w świetle dokumentów Centralnego Archiwum Wojskowego, Biuletyn Wojskowej Służby Archiwalnej, nr 27, 2005 r., dostęp 2008-03-03, 18:12
2. ↑ Obecnie na Ukrainie toczy się dyskusja czy mieszkających w obwodzie zakarpackim Rusinów należy uznać do narodowości ukraińskiej czy rusińskiej. W referendum z 1 grudnia 1991 roku 78% procent mieszkańców tego obwodu opowiedziało się za większą autonomią wobec Ukrainy. Wyniki tego referendum nie zostały jednak uznane przez władze ukraińskie. Utworzony w maju 1993 rząd tymczasowy Rusinów z premierem prof. Iwanem Turjanicą w Użhorodzie został następnie zdelegalizowany w roku 1994. Nowa ukraińska ustawa o partiach i stowarzyszeniach obowiązująca na Ukrainie od roku 1995 utrudnia obecnie wpisywanie do statutów takich postulatów politycznych, które kontestują integralność terytorialną Ukrainy. Ustawa nakłada również obowiązek rejestracji list wyborczych we wszystkich obwodach.
3. ↑ W marcu 2008 rada obwodu zakarpackiego uznała istnienie narodowości rusińskiej. Zgodnie z postanowieniem władz obwodowych Rusini będą oficjalnie uznawani za mniejszością narodową. Poza obwodem zakarpackim Rusini jako mniejszość narodowa uznawani są w 22 krajach świata. (w:) Judyta Jewchak, Piotr Kościński, Tatiana Serwetnyk - Rzeczpospolita 13 marca 2008. W Stanach Zjednoczonych, działa m.in. Rusińska Bizantyjska Metropolia Katolicka. Ruś Zakarpacka była częścią składową Austro-Węgier do końca I wojny światowej, od 1918 należała do Czechosłowacji. W marcu 1939 przy pomocy Niemiec Ruś Zakarpacka ogłosiła niepodległość jako Karpato-Ukraina, następnie po kilku dniach została zaanektowana przez Węgry. Po II wojnie została zajęta przez Związek Radziecki i włączona do Ukraińskiej SRR.
4. ↑ Brückner, Aleksander: Słownik etymologiczny języka polskiego, hasło "Ruś" (Kraków: Nakładem Krakowskiej Spółki Wydawniczej, 1927).

[edytuj] Linki zewnętrzne

• Osadnictwo rusińskie