Garnizon Szczecin

Z Wikipedii

Garnizon Szczecin - jeden z większych garnizonów w Polsce obejmujący swoim zasięgiem miasto Szczecin i gminy ościenne.

Spis treści 1 Garnizon Wojska Polskiego 1.1 Regularne oddziały i związki taktyczne WP 1.1.1 Oddziały podległe 12 DP (1945-1958) 1.1.2 Oddziały podległe 12 DZ (od 1958 do 1995) 1.1.3 Oddziały podporządkowania okręgowego 1.2 Oddziały OT 1.3 Administracja wojskowa 1.4 Instytucje garnizonowe 1.5 Oddziały KBW 1.6 Oddziały WOP 1.7 Inne instytucje wojskowe 2 Armia Radziecka w garnizonie 3 Garnizon Szczecin (Garnison Stettin) do 1945 3.1 Garnizon w dobie napoleońskiej 3.2 Garnizon w dobie pruskiej i niemieckiej 3.2.1 Cesarstwo Niemieckie 3.2.2 III Rzesza 4 Ciekawostki 5 Bibliografia 6 Zobacz też 7 Linki zewnętrzne

[edytuj] Garnizon Wojska Polskiego

Początków śladów polskiego garnizonu należy doszukiwać się wraz z wejściem do Szczecina pododdziałów 16 Brygady Pancernej. Nastąpiło to 14 lipca 1945.

Garnizon dysponował szeregiem obiektów koszarowych o dobrym poziomie technicznym. Do większych należy zaliczyć: kompleks koszarowy przy ul. Wojska Polskiego, kompleks przy ul. Żołnierskiej - przechodzący w ul. Mickiewicza i graniczący z ul. Łukasińskiego.

Początkowo nieuregulowany status prawny miasta po II wojnie światowej zmuszał władze wojskowe do dyslokowania oddziałów WP w garnizonach ościennych (12 DP).

[edytuj] Regularne oddziały i związki taktyczne WP

[edytuj] Oddziały podległe 12 DP (1945-1958)

od jesieni 1945

• Sztab 12 DP - ul. Zaleskiego
• 41 Pułk Piechoty - ul. Łukasińskiego (od jesieni 1945); formowanie sztabu 41 pz rozpoczęto w Poznaniu
• 34 pułk artylerii lekkiej- początkowo w budynku szpitalnym ul. Unii Lubelskiej a później ul. Wojska Polskiego - przy Głębokim.
• 15 dywizjon artylerii przeciwpancernej - róg Konopnickiej i Witkiewicza

od 1949

• 5 Kołobrzeski Pułk Piechoty - 1 brama kompleksu ul. Wojska Polskiego.
• 2 pułk artylerii lekkiej - koszary ul. Mickiewicza (wcześniej w Garnizonie Radom w składzie 2 Warszawskiej Dywizji Piechoty im. Henryka Dąbrowskiego)
• 2 dywizjon artylerii przeciwpancernej (wcześniej w Garnizonie Radom w składzie 2 Warszawskiej Dywizji Piechoty im. Henryka Dąbrowskiego)

od 1951

• 70 pułk piechoty (rozformowany w 1957)
• 138 pułk artylerii lekkiej (rozformowano w 1957)

od 1954

• 16 pułk czołgów i artylerii pancernej (przemianowany i włączony w skład dywizji 16 samodzielny pułk czołgów średnich)
• 124 pułk artylerii przeciwlotniczej (powstały na bazie 22 dywizjonu artylerii przeciwlotniczej)

od 1955

• 16 batalion rozpoznawczy (utworzony na bazie 16 kompanii zwiadu)
• 46 batalion transportowy (utworzony na bazie 70 kompanii samochodowej)

od 1958

• 22 dywizjon artylerii (faktycznie 22 dywizjon rakiet taktycznych) - sformowany na bazie 2dappanc
• 21 dywizjon artylerii rakietowej

[edytuj] Oddziały podległe 12 DZ (od 1958 do 1995)

• 5 Pułk Zmechanizowany (1958-1995) przeformowany na 12 Brygadę Zmechanizowaną
• 41 Pułk Zmechanizowany - w 1995 przeformowany na 29 Brygadę Zmechanizowaną
• 25 Drezdeński Pułk Czołgów (przemianowany w 1972 z 16 pcz) - kompleks przy ul. Ku Słońcu - zlikwidowany 31 grudnia 1990
• 2 Pułk Artylerii - kompleks przy ul. Mickiewicza - przeformowany w 1995 na 2 pam
• 124 Pułk Artylerii Przeciwlotniczej - 2 brama kompleks przy ul. Wojska Polskiego - przeformowany na 3 pplpt
• 99 dywizjon artylerii przeciwpancernej - od 1972
• 12 Batalion Rozpoznawczy (od 1989)
• 14 Batalion Zaopatrznia - kompleks przy ul. Narutowicza - przeformowany w 1995 na 12 bzaop i przeniesiony nad Miedwie
• 16 Batalion Remontowy - kompleks przy ul. Mickiewicza - przeformowany w 1995 w RWT
• 33 batalion łączności - kompleks przy ul. Wojska Polskiego - przeformowany w 1995 na 12 bdow

po 1995

• 12 Brygada Zmechanizowana
• 29 Brygada Zmechanizowana
• 2 Pułk Artylerii Mieszanej
• 3 Pułk Przeciwlotniczy
• 12 batalion dowodzenia - kompleks przy ul. Ku Słońcu

[edytuj] Oddziały podporządkowania okręgowego

• 16 Dnowsko-Łużycka Brygada Pancerna
• 16 samodzielny pułk czołgów
• 5 pułk saperów - (przybył jesienią 1946) koszary przy ul. Mickiewicza, później przy ul. Metalowej
• 5 Brygada Saperów - utworzona na bazie 5 pułku saperów
• 55 Pułk Artylerii Przeciwlotniczej - (przybył jesienią 1974 z Rogowa) koszary przy ul. Metalowej
• Ruchome Warsztaty Techniczne - (od 1995) koszary przy ul. Mickiewicza
• Garnizonowy Ośrodek Mobilizacyjny ul. Narutowicza (róg Potulickiej)

[edytuj] Oddziały OT

W 1968 z garnizonu Koszalin przedyslokowano batalion pontonowy OT (o rodowodzie z KBW). Jednostkę rozwinięto do pułku. Był to 12 pułk pontonowy. Miejscem stacjonowania pułku były dawne koszary KBW przy al. Piastów.

[edytuj] Administracja wojskowa

• Regionalny Sztab Wojskowy - (1993- 1997) ul. Kopernika
• Wojewódzki Sztab Wojskowy - Wały Chrobrego (budynek Urzędu Wojewódzkiego)- do lipca 1991, następnie przy ul. Kopernika, od 1 stycznia 1999 ul. Potulicka 1a
• Wojskowa Komenda Uzupełnień Szczecin - ul. Kopernika 17 a
• Wojskowa Komenda Uzupełnień Szczecin Podjuchy (od 2005)- ul.Metalowa 42

[edytuj] Instytucje garnizonowe

• Komenda Garnizonu do 1998 - ul. Zaleskiego, potem ul. Sienkiewicza, a następnie ul. Potulicka (dzisiaj areszt garnizonowy)
• Garnizonowa Agencja Mieszkaniowa
• Garnizonowy Węzeł Łączności

[edytuj] Oddziały KBW

• 12 pułk KBW (1948-1961), potem jako 12 pułk WOW (1961-1968)

W czerwcu na bazie 11 pułku piechoty 4 DP w Stargardzie sformowano 13 specjalny pułk bezpieczeństwa (krótko potem przeniesiony do Szczecina). Jesienią 1945 rozformowano pułk, a na jego bazie powstały: batalion operacyjny, batalion ochrony, kompania konwojowa i pluton łączności bezpośrednio podległy dowództwu Wojsk Bezpieczeństwa Wewnętrznego województwa pomorskiego. W 1948 odtworzono pułk KBW nadając mu numer 12. W takiej formie pułk przetrwał do 1961. Po podporządkowaniu jednostek KBW Ministrowi ON pułk przemianowano na 12 pułk Wojsk Obrony Wewnętrznej. W 1968 całkowicie rozformowano jednostkę. Jednostka stacjonowała u zbiegu al. Piastów i ul. Sowińskiego (dzisiejsze obiekty Wydziału Filologicznego oraz Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Szczecińskiego).

• 12 Batalion Pontonowo-Mostowy KBW (1961 -1968)

[edytuj] Oddziały WOP

• 3 Oddział WOP (od 1948 pod nazwą: 8 Brygada WOP)

Na mocy decyzji Naczelnego Dowództwa WP z 13 września 1945 rozpoczęto formowanie wyspecjalizowanych jednostek ochrony pogranicza. Sformowany w Stargardzie 3 Oddział WOP obejmował odcinek granicy od Kostrzyna do Dziwnowa. Sztab wkrótce po sformowaniu przeniesiono do Szczecina na ul. Żołnierską. Na mocy rozkazu MON z 20 marca 1948 3 Szczeciński Oddział WOP przemianowano na 8 Brygadę Wojsk Ochrony Pogranicza.

[edytuj] Inne instytucje wojskowe

• Oddział Żandarmerii Wojskowej - ul. Piotra Skargi, przy Jasnych Błoniach
• Wojskowy Sąd Garnizonowu - ul. Piotra Skargi, przy Jasnych Błoniach
• Wojskowa Prokuratura Garnizonowa - ul. Piotra Skargi, przy Jasnych Błoniach
• WZRKB
• Rejonowy Zakład Infrastruktury
• oddział Agencji Mienia Wojskowego
• oddział Wojskowej Agencji Mieszkaniowej
• 109 Szpital Wojskowy z Przychodnią - ul. Piotra Skargi
• Wielonarodowy Korpus Północ-Wschód - ul. Łukasińskiego

[edytuj] Armia Radziecka w garnizonie

• szpital wojskowy - ul. Mickiewicza (róg Wawrzyniaka) - obecnie obiekty Wyższej Szkoły Integracji Europejskiej
• 100 batalion saperów - ul. Żołnierska (aktualnie wydziały szczecińskich uczelni)
• batalion łączności - ul Żołnierska

[edytuj] Garnizon Szczecin (Garnison Stettin) do 1945

[edytuj] Garnizon w dobie napoleońskiej

W latach 1806 - 1813, w dobie wojen napoleońskich, Szczecin znajdował się pod okupacją francuską. W końcu 1806 z Magdeburga do Szczecina przybyła licząca ok. 5000 żołnierzy 1 Legia Północna pod dowództwem gen. Józefa Zajączka. Pod koniec lutego 1807 Legia dołączyła do dywizji gen. Dąbrowskiego biorąc udział w walkach na Pomorzu.

[edytuj] Garnizon w dobie pruskiej i niemieckiej

[edytuj] Cesarstwo Niemieckie

• II Korpus Armijny Cesarstwa Niemieckiego, Szczecin; poniżej tylko te jednostki II Korpusu, które stacjonowały w Szczecinie
  • 3 Dywizja Cesarstwa Niemieckiego - (3. Division (Deutsches Kaiserreich)), Szczecin
    • 5 Brygada Piechoty - (5. Infanterie-Brigade), Szczecin
      • 2 Pułk Grenadierów im. Króla Fryderyka Wilhelma IV (1 Pomorski) - (Königlich-Preußisches Grenadier-Regiment König Friedrich Wilhelm IV. (1. Pommersches) Nr. 2), sformowany 20 lutego 1679, Szczecin
    • 6 Brygada Piechoty - (6. Infanterie-Brigade), Szczecin
      • 34 Pułk Fizylierów im. Królowej Szwecji Wiktorii (1 Pomorski) - (Füsilier-Regiment Königin Viktoria von Schweden (1. Pommersches) Nr. 34), sformowany 12 października 1720, Szczecin
    • 3 Brygada Artylerii Polowej - (3. Feldartillerie-Brigade), Szczecin
      • 38 Pułk Artylerii Polowej (Pomorza Przedniego) - (Königlich-Preußisches Vorpommersches Feldartillerie Regiment Nr. 38) sformowany 25 marca 1899
  • 2 Pomorski Batalion Saperów - (Pommersches Pionier-Bataillon Nr. 2), Szczecin
  • 2 Pomorski Batalion Taborowy - (Pommersches Train-Bataillon Nr. 2) (Altdamm, Dąbie), sformowany 21 kwietnia 1853, w 1914 przemianowany na Abteilung, wchodził w skład II Korpusu Armii Niemieckiej

[edytuj] III Rzesza

• 12 Dywizja Pancerna (niemiecka) - (12. Panzerdivision) (1940), sformowana 5 października 1940
  • 29 Pułk Pancerny (Panzer Regiment 29)
  • 12 Brygada Strzelców (Schützen Brigade 12)
    • 5 Pułk Strzelców (Schützen Regiment 5)
    • 25 Pułk Strzelców (Schützen Regiment 25)
    • 22 batalion motocyklowy (Kradschützen Bataillon 22)
  • 2 Pułk Artylerii (Artillerie Regiment 2)
  • 2 batalion rozpoznawczy (Aufklärungs Abteilung 2)
  • 2 dywizjon przeciwpancerny (Panzerjäger Abteilung 2)
  • 32 batalion pionierów (Pionier Bataillon 32)
  • 2 batalion łączności (Nachrichten Abteilung 2)

• Dywizja Forteczna Stettin - (Festungs-Division Stettin) (marzec-kwiecień 1945)
  • 1 Pułk Forteczny Szczecin
  • 2 Pułk Forteczny Szczecin
  • 3 Pułk Forteczny Szczecin
  • 4 Pułk Forteczny Szczecin
  • 5 Pułk Forteczny Szczecin
  • 58 Forteczny Batalion Karabinów Maszynowych
  • Batalion Karabinów Maszynowych Szczecin A
  • 3132 Pułk Artylerii Fortecznej
  • VIII Forteczny Oddział Artylerii Przeciwpancernej
  • sztab 555 Pułku Pionierów Budowlanych

[edytuj] Ciekawostki

17 kwietnia 1784 w Szczecinie urodził się wybitny feldmarszałek pruski Friedrich von Wrangel. Brał udział w wojnach napoleońskich. W 1848 został komendantem oddziałów w Szlezwiku-Holsztynie oraz naczelnym dowódcą sił pruskich podczas wojny szlezwicko-holsztyńskiej (1848-1851). Niedługo potem został honorowym obywatelem miasta Szczecina. Zmarł 1 listopada 1877 w Berlinie.

[edytuj] Bibliografia

• Faszcza Dariusz, Z Dziejów 12 Szczecińskiej Dywizji Zmechanizowanej. Dom Wydawniczy Bellona. Warszawa 2005

[edytuj] Zobacz też

• 12 Batalion Rozpoznawczy
• 12 Brygada Zmechanizowana
• 12 Dywizja Pancerna (niemiecka)
• 12 Dywizja Piechoty
• 12 Dywizja Zmechanizowana
• 16 Dnowsko-Łużycka Brygada Pancerna
• 2 Pułk Artylerii Legionów im. Króla Władysława IV
• 3 Dywizja Cesarstwa Niemieckiego
• 3 Pułk Przeciwlotniczy
• 41 Pułk Zmechanizowany
• 5 Pułk Zmechanizowany
• 55 Pułk Przeciwlotniczy
• Dywizja Forteczna Szczecin
• Szczecin
• Wielonarodowy Korpus Północ-Wschód
• przegląd zagadnień z zakresu wojskowości

[edytuj] Linki zewnętrzne

• strona orkiestry Garnizonu Szczecin