Gustaw Manitius
Z Wikipedii
Gustaw Manitius (ur. 7 lutego 1880 r. w Konstantynowie Łódzkim - zm. ok. 28 stycznia 1940 r. w Poznaniu), duchowny ewangelicko-augsburski, organizator polskiego życia ewangelickiego w Wielkopolsce i na Pomorzu, senior diecezji wielkopolskiej, męczennik II wojny światowej.
Był synem pastora ks. Zygmunta Ottona Manitiusa i Zofii z d. Ehlert oraz wnukiem ks. Karola Gustawa Manitiusa, generalnego superintendenta Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w Warszawie. Po ukończeniu gimnazjum w Łodzi, w latach 1901-1906 studiował teologię na uniwersytecie w Dorpacie, gdzie był współzałożycielem Koła Teologów Polskich. Ordynowany na duchownego 10 lutego 1907 r. w Warszawie. Był kolejno wikariuszem w parafii Świętej Trójcy w Łodzi (1907-1909), w Lipnie, Osówce (w 1909 r.) i następnie w parafii ewangelicko-augsburskiej w Zduńskiej Woli, gdzie w 1910 r. został mianowany administratorem, a w 1911 r. został wybrany proboszczem. Podlegał mu filialny zbór w Łasku, zaś w latach 1920-1922 dodatkowo zarządzał parafią w Wieluniu. Podczas I wojny światowej organizował pomoc dla społeczeństwa miasta i współdziałał w procesie polonizacji szkolnictwa, wykładając religię ewangelicką i historię w gimnazjum im. Kazimierza Wielkiego. Zaangażowany w życie lokalne, jako radny miejski należał do inicjatorów niezrealizowanego projektu budowy linii tramwajowej do Łodzi. W 1923 r. został poświęcony parafialny dom starców. Został wybrany proboszczem polskiego zboru ewangelicko-augsburskiego (od 1937 r. - parafii) w Poznaniu, który objął 31 października 1924 r. W 1925 r. współdziałał w organizowaniu filialnego zboru w Lesznie. W latach 1924-1929 wchodzil w skład komitetu redakcyjnego tygodnika "Głos Ewangelicki" wydawanego w Warszawie. Od końca lat 20. był seniorem diecezji poznańsko-pomorskiej - zwierzchnikiem polskich parafii ewangelickich w województwach poznańskim i pomorskim, w 1931 r. był współzałożycielem zboru w Gdyni. Okresowo pełnił funkcje administratora polskich zborów w Bydgoszczy i w Toruniu, a w 1939 r. zboru Ostrzeszów-Pawłów. W 1937 r. został seniorem nowopowstałej diecezji wielkopolskiej i członkiem synodu. Podczas II wojny światowej 9 października 1939 r. został aresztowany przez gestapo wraz z innymi działaczami Polskiego Związku Zachodniego w Poznaniu i osadzony w więzieniu przy ul. Młyńskiej, a od grudnia w Forcie VII, gdzie został zamordowany przez pijanych strażników prawdopodobnie w nocy 28/29 stycznia 1940 r. Miejsce pochówku pozostaje nieznane - może to być mogiła zbiorowa na Cmentarzu Górczyńskim w Poznaniu, gdzie grzebano bezimienne ofiary tego miejsca kaźni. Był żonaty z Marią z d. Kleindienst (zm. 1966 w Gdańsku), córką pastora w Płocku. Mieli synów: Jana (1911-1996 ; profesor AGH w Krakowie), Leona (ur. 1914) i Zdzisława (1922-1986; docent Politechniki Gdańskiej). W Poznaniu został uczczony w 1953 r. poprzez umieszczenie tablicy pamiątkowej w kaplicy ewangelicko-augsburskiej (obecnie w nowym kościele Łaski Bożej przy ul. Obozowej) oraz w 2000 r. poprzez nadanie jego imienia parkowi przy ul. Grunwaldzkiej, gdzie ponadto w 2002 r. został odsłonięty głaz pamiątkowy zaprojektowany przez prof. Władysława Wróblewskiego.
[edytuj] Bibliografia
- Woldemar Gastpary, Manitius Gustaw, [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. 19, Wrocław, Ossolineum, 1974
- Jerzy Domasłowski, Kościół Ewangelicko-Augsburski w Poznaniu i w Zachodniej Wielkopolsce w latach 1919-2005, Poznań, Parafia Ewangelicko-Augsburska w Poznaniu, 2005, ISBN 83-922889-0-4
- Jerzy Domasłowski, Manitius Gustaw, [w:] Encyklopedia Gdyni, red. nacz. Małgorzata Sokołowska, Gdynia, Oficyna Verbi Causa, 2006, ISBN 83-921571-8-4
