Hala Upłaz
Z Wikipedii
Hala Upłaz – dawna hala pasterska w Tatrach Zachodnich, położona na północnym grzbiecie Ciemniaka, oddzielającym Dolinę Kościeliską od Doliny Miętusiej. Większa część tego grzbietu zbudowana jest ze skał wapiennych, tylko górna część przykryta jest granitowymi skałami. Do terenu hali należała Polana Upłaz, Wyżnia Rówień Upłaziańska, Rówień nad Piecem, Gładkie Upłaziańskie, Upłaziańska Kopa, Źródliska, Wolarnia. Do tej hali należały również szczyty Krzesanicy i Małołączniaka wraz z wiszącymi dolinkami: Litworową i Mułową. Na Wyżniej Równi Upłaziańskiej znajduje się charakterystyczna wapienna Skała Piec, gdzie często odpoczywają turyści. Powyżej zarośla kosówki, a dalej, aż pod szczyty Ciemniaka ciągną się trawiaste obszary hali. Rosną na nich m.in. takie tatrzańskie gatunki roślin, jak: lepnica bezłodygowa, omieg kozłowiec, pierwiosnka maleńka i inne.
Hala wymieniana jest w dokumentach pochodzących z 1709 r. Wypasali na niej mieszkańcy wsi Ciche, Ratułów i in. Szopy i szałasy pasterskie znajdowały się na Polanie Upłaz. Hala zajmowała powierzchnię ok. 172 ha, z tego pastwiska stanowiły tylko 4,5 ha, ogromna większość to nieużytki (132,45 ha), resztę stanowiła kosodrzewina (20 ha) i las (14,87 ha). Przynależna hali powierzchnia serwitutów wynosiła 38,55 ha. Hala była dawniej bardzo intensywnie wypasana, przed 1960 r. wypasano tu 438 owiec (tzw. przeliczeniowych). Nadmierny wypas doprowadził do znacznej erozji zboczy i niszczenia roślinności alpejskiej.
Po zaprzestaniu wypasu zerodowane stoki zregenerowały się już znacznie. Z prowadzącej nimi ścieżki turystycznej rozległe widoki. Po lewej stronie Czerwonego Grzbietu wybitny szczyt Giewontu, a w Dolinie Miętusiej kotły lodowcowe Wielkiej Świstówki, Dolina Mułowa i Litworowa. Po drodze na szczyt Ciemniaka trzy razy mijamy źródełka, z których woda spływa do Doliny Miętusiej. Często spotkać można tu kozice. Powyżej trzeciego źródełka, w odległości 2.50 godz. od Kir znajduje się Chuda Turnia, a zaraz powyżej niej niewielka przełęcz zwana Chudą Przełączką. Tutaj od zachodniej strony dołącza się zielony szlak turystyczny z Doliny Kościeliskiej przez Dolinę Tomanową i Czerwone Żlebki.
[edytuj] Szlak turystyczny
– czerwony szlak z Doliny Kościeliskiej przez Adamicę, Polanę Upłaz, Chudą Przełączkę i Twardy Grzbiet na Ciemniak.
[edytuj] Zobacz też
[edytuj] Bibliografia
- Zofia Radwańska-Paryska, Witold Henryk Paryski: Wielka Encyklopedia Tatrzańska. Wyd. Górskie, 2004. ISBN 83-7104-009-1.
- Władysław Szafer: Tatrzański Park Narodowy. Zakład Ochrony Przyrody PAN, 1962.
- Józef Nyka: Tatry polskie. Przewodnik. Wyd. XIII. Latchorzew: Wyd. Trawers, 2003. ISBN 83-915859-1-3.
- Tatry Zachodnie słowackie i polskie. Mapa turystyczna 1: 25 000. Warszawa: Wyd. Kartograficzne Polkart Anna Siwicka, 2005/06. ISBN 83-87873-36-5.
Chochołowska • Filipka • Gąsienicowa • Goryczkowa • Giewont • Huty • Iwanówka • Jarząbcza • Jarząbka • Jaworzyna pod Furkaską • Jaworzyna Rusinowa • Jaworzynka • Kalatówki • Kasprowa • Kondratowa • Kominy Dudowe • Kominy Tylkowe • Kopieniec • Kopka • Kopy Sołtysie • Królowa • Kryta • Lejowa • Mała Łąka • Miętusia • Morskie Oko • Olczysko • Ornak • Pańszczyca • Pisana • Pięć Stawów • Pyszna • Roztoka • Skupniowa • Smreczyny • Smytnia • Stara Robota • Stoły • Tomanowa • Toporowa • Trzydniówka • Upłaz • Waksmundzka • Wołoszyńska • Za Mnichem
