Helena Moskiewska

Z Wikipedii

Helena Iwanowna - (ur. 19 maja 1476 na Kremlu - zm. 20 stycznia 1513 w Wilnie) żona Aleksandra Jagiellończyka, wielka księżna litewska i tytularna królowa Polski.

Była córką Iwana III wielkiego księcia moskiewskiego i katoliczki Zofii (Zoe) Paleolog o bizantyjskich korzeniach. Jej małżeństwo z wielkim księciem litewskim Aleksandrem Jagiellończykiem miało cementować rozejm litewsko-moskiewski. Poślubiona per procura przez poselstwo litewskie w 1494, została jego żoną 18 lutego 1495 w Wilnie, w czasie ceremonii małżeńskiej zachowano dla niej ryt prawosławny, przy którym to wyznaniu wytrwała aż do śmierci (było to jednym z warunków jakie postawił car). Hojnie uposażona przez ojca i męża, posiadała majątek 400 000 florenów, podczas gdy roczne dochody króla wynosiły zaledwie 40 000 florenów. Szybko się polonizowała, otaczając się na swoim dworze humanistami polskimi. W czasie wojny z Moskwą wielokrotnie pomagała Aleksandrowi w negocjacjach ze swoim ojcem, odmawiając nawet szpiegostwa na rzecz Rosji. W mężu widziała największe wsparcie i zrozumienie. Po śmierci Aleksandra w 1506 r. Helena nadal pomagała w polepszeniu napiętych stosunków z Moskwą. Nakazywała budowy cerkwi i hojnie je obdarowywała. W 1512 nawiązała tajną korespondencje z bratem Wasylem III, rozpoczynając spisek przeciwko Litwie, podjęła nawet nieudaną próbę powrotu do Moskwy. Jej domniemane prześladowanie na litewskim dworze, zostało wytoczone przez Wasyla III jako casus belli i posłużyło do usprawiedliwienia rosyjskiej agresji, rozpoczynającej wojnę polsko-rosyjską w 1512. Zmarła w wieku 37 lat i została pochowana w Soborze Przeczystej Bogurodzicy w Wilnie. Mało prawdopodobna plotka głosiła, że została otruta z polecenia kanclerza wielkiego litewskiego Mikołaja Radziwiłła.

Helena Moskiewska dwukrotnie poroniła (1497 i 1499). Po drugim poronieniu ciężko zachorowała, co pozbawiło ją szansy na potomstwo.