Henryk Ostrowski
Z Wikipedii
 |
Ten artykuł wymaga uzupełnienia źródeł podanych informacji. Aby uczynić go weryfikowalnym, należy podać przypisy do materiałów opublikowanych w wiarygodnych źródłach. |
Henryk Ostrowski ps. "Henryk", "Heniek", "Kos", "Burłaj" (ur. 11 lipca 1919 - zm. 28 czerwca 1995) - harcmistrz, komendant Grup Szturmowych Szarych Szeregów hufca "Praga", aresztowany przez gestapo 18 marca 1943 r., uwolniony w akcji pod Arsenałem. Po wojnie na emigracji w Australii.
Spis treści |
[edytuj] Dom rodzinny
Urodzony w Warszawie, jako drugi (po Zygmuncie Bolesławie) syn Eugeniusza i Kazimiery. Pochodził z domu, w którym pielęgnowano tradycje patriotyczne.
Jego ojciec Eugeniusz Ostrowski w 1914 roku powołany do armii rosyjskiej, zbiegł z niej, następnie zaciągnął się do POW w Kijowie. Brał udział w wojnie 1920 roku, a w latach 1930-1933 był przewodniczącym Koła Przyjaciół Harcerstwa przy 22 WDH, której członkami byli obaj jego synowie.
[edytuj] Edukacja
Henryk Ostrowski od 1926 roku uczęszczał do Szkoły Powszechnej nr 60 w Warszawie przy ul. Swidrzańskiej 10 i ul. Krypskiej, a od września 1933 roku do Gimnazjum i Liceum im. Króla Władysława IV przy ul. Zygmuntowskiej na Pradze. Małą maturę zdał w maju 1938 roku, naukę, na poziomie licealnym kontynuował na tajnych kompletach tegoż liceum (wraz z harcerzami Szarych Szeregów: Jerzym Trzopkiem, Zbigniewem Klimasem i Zygmuntem Wieczorkiem) i egzamin maturalny (tzw. dużą maturę) złożył konspiracyjnie w czerwcu 1940 roku. Przed 1 września 1939 r. ukończył także gimnazjalny kurs przysposobienia wojskowego I stopnia (wyszkolenie rekruckie).
[edytuj] Harcerstwo
W 1929 roku wstąpił do zastępu "Węży" 22 Warszawskiej Drużyny Harcerzy im. Króla Władysława Łokietka. Z tą drużyną związał się na wiele lat i przeszedł w niej wszystkie funkcje do drużynowego włącznie. Jesienią 1932 roku, po lekturze artykułów Aleksandra Kamińskiego o zuchach w piśmie "Na Tropie", zorganizował (mając zaledwie 13 lat) wspólnie z kolegą z ławy szkolnej - harcerzem Stanisławem Ciszewskim - 22 Warszawską Gromadę Zuchów. Henryk został wodzem gromady, a Stanisław przybocznym.
Uczestniczył we wszystkich obozach letnich drużyny, począwszy od 1930 roku aż do 1939 roku. Jako komendant prowadził obozy w 1938 roku w Pulemcu k. Włodawy i w 1939 roku w Partęczynach k. Brodnicy. Brał też udział w obozach narciarskich w Krynicy i Zakopane. Podczas Jubileuszowego Zlotu ZHP w Spale poznał i zaprzyjaźnił się z phm. Ryszardem Białousem. Przyjaźń tę, umacniały wspólne wyjazdy phm. Ryszarda Białousa z "Orkami" i warszawskim Harcerskim Klubem Narciarskim na zimowe i wielkanocne wyprawy na narty do Doliny Kościeliskiej.
Wiosną 1939 roku wraz ze wszystkimi instruktorami 22 WDH podpisał list protestujący przeciwko ostrym decyzjom personalnym Naczelnika Harcerzy Zbigniewa Trylskiego, skutkiem czego we wrześniu 1939 roku miał zostać usunięty z ZHP, ale "siłą rozpędu" poprowadził jeszcze ostatni obóz harcerski drużyny nad jez. Partęczyny, nad granicą niemiecką. Po powrocie do Warszawy kierował służbami harcerskimi 22 WDH w ramach Pogotowia Harcerzy Hufca ZHP Warszawa-Praga.
[edytuj] Czas wojny
Na rozkaz mobilizacji warszawskich starszych harcerzy i skautów, wyruszył 6 września 1939 roku na czele blisko 20-osobowej grupy harcerzy 22 WDH w składzie praskiej kompanii Warszawskiego Batalionu Harcerskiego. Po powrocie z Chełma Lubelskiego w pierwszych dniach października zorganizował wraz z phm. Jerzym Przyjemskim i HR Franciszkiem Kuczewskim konspiracyjne środowisko na Grochowie wywodzące się, z 22 Szczepu Harcerzy, a z hm. Kazimierzem Skorupką nawiązywał nici harcerskiej konspiracji na Pradze i Bródnie. Spotykał się, także z hm. Lechosławem Domańskim, ówcześnie p.o. Naczelnika Harcerzy, oraz hm. Władysławem Dehnelem, komendantem chorągwi. Od jesieni 1939 roku był członkiem komendy Okręgu Praga (PR), od przełomu 1940/1941 roku hufcowym Grochowa (GR), od 1 marca 1942 roku komendantem Okręgu PR (po Jerzym Jaczewskim).
Jesienią 1939 roku podjął prace, w Stołecznym Komitecie Samopomocy Społecznej będącym oficjalną formą opiekuńczej i wychowawczej działalności tajnego harcerstwa, a także oparciem dla jego struktur organizacyjnych) i kierował zespołami młodzieżowymi na Pradze i Grochowie. Oprócz tego Henryk zaangażował się, w działalność harcerskiej spółdzielni pod nazwą "Samopomoc Koleżeńska" ("SK"), utworzonej przez harcerzy 22 WDH, a zajmującej się, zarobkowaniem, m.in. handlem i usługami (szklarskimi, budowlanymi, rozbiórkowymi). Z czasem "SK" prowadziła stragan warzywny na placu Szembeka, z którego Henryk kierował akcją wywiadowczą podczas niemieckiej koncentracji wojsk przed wojną z Rosją Sowiecką na wiosnę, 1941 roku.
3 listopada 1942 roku objął dowodzenie jednym z czterech utworzonych w Warszawie hufcem (plutonem) Grup Szturmowych Praga, skupiających pełnoletnich, najstarszych harcerzy z prawobrzeżnej Warszawy. Na niwie warszawskich GS tworzących Oddział Szturmowy "Jerzy" Kedywu Komendy Głównej AK spotyka się ze swym przyjacielem phm. por. Ryszardem Białousem "Jerzym".
W noc z 31 grudnia 1942 roku na 1 stycznia 1943 roku wraz z phm. kpr. pchor. Janem Kopałką "Tadkiem" (pod okiem por. Kajusa Jana Andrzejewskiego) dokonał udanego wysadzenia przepustu kolejowego pod Radomiem i bez strat wycofał się do Warszawy. Akcja ta była chrztem bojowym "Heńka", kończącym kursu "Wielkiej Dywersji". Następnie z harcerzami Drużyny GS-PR-200 (starszej 51 WDH) Henryk Ostrowski dokonał rozpracowania mostu kolejowego na Kanale Żerańskim oraz na rzece Wolborce pod Czarnocinem w celu przygotowania jego wysadzenia, a także mostów na linii kolejowej Przemyśl - Przeworsk.
14 lutego 1943 roku wstąpił w związek małżeński z Walentyną Hornowną, drużynową konspiracyjnej 54 WZDH (a przedwojenną zastępową, wodzem gromady zuchowej, przyboczną i drużynową tej drużyny), jego wieloletnią sympatią. Zamieszkał wraz z żoną na zapleczu sklepu kontyngentowego spółdzielni "SK" przy ul. Osieckiej 31, który to lokal był wygodną przykrywką pracy konspiracyjnej.
[edytuj] Aresztowanie
 |
Ten artykuł wymaga dopracowania zgodnie z zaleceniami edycyjnymi. Należy w nim poprawić: język, styl, to jest encyklopedia, a nie esej. Po naprawieniu wszystkich błędów można usunąć tę wiadomość. |
W nocy z 17 na 18 marca 1943 roku został aresztowany przez gestapo wraz z żoną Walentyną oraz Stanisławem Ciszewskim "Cichym" i poddany brutalnemu śledztwu. W drodze do siedziby gestapo w al. Szucha udało się Henrykowi uzgodnić zeznania z żoną i "Cichym", co spowodowało odsunięcie ich od śledztwa. Po upływie pięciu dni od aresztowania "Heńka", 23 marca 1943 roku gestapo aresztowało kolejnego komendant Hufca Południe ("SAD") phm. kpr. pchor. Jana Bytnara "Rudego". Obaj uwolnieni zostali 26 marca 1943 roku podczas akcji pod Arsenałem (o kryptonimie "Meksyk II").
Tragedia "Heńka" polegała na tym, że gestapowcy przesłuchujący wówczas na Alei Szucha przedstawili "Rudemu" Ostrowskiego jako zdrajcę, aby wymusić na nim jakiekolwiek zeznania. Ta nieprawdziwa wersja wydarzeń została przekazana przez "Rudego" Tadeuszowi Zawadzkiemu "Zośce", a następnie opisana przez Aleksandra Kamińskiego w "Kamieniach na szaniec", mimowolnie wyrządzając Henrykowi Ostrowskiemu krzywdę.
W toku przesłuchań "Henryka" (już po odbiciu) dokonywanych przez Naczelnika Szarych Szeregów hm. Floriana Marciniaka, komendanta chorągwi i dowódcę GS Ula "Wisła" hm. Stanisława Broniewskiego, a także dowódcą OS "Jerzy" phm. Ryszarda Białousa w jego postawie w śledztwie nie dopatrzono się, ani zdrady żołnierza konspiracji, ani uchybień dowódcy. Jeśli były uchybienia, to jedynie po stronie jego przełożonych, którzy nie podjęli nakazanych w takich przypadkach działań zabezpieczających. Uznano, ze nie ma podstaw do przekazania sprawy Henryka do Wojskowego Sądu Specjalnego, nie odsunięto go także od pracy konspiracyjnej.
Przez kilka miesięcy, do czasu zagojenia ran i odrośnięcia włosów, ukrywał się, w Warszawie (spotykał się wówczas z phm., por. "Jerzym"), a następnie od maja 1943 roku zamieszkał w Prawiednikach k. Lublina. Po wyrobieniu nowych dokumentów na nazwisko Henryka Nowackiego powierzono Henrykowi Ostrowskiemu pracę na terenie Lubelskiej Chorągwi Harcerzy (kryptonim Ul "Zboże"). Tam od 29 sierpnia do 6 grudnia 1943 roku (do czasu ponownego, przypadkowego, aresztowania) był pod pseudonimami "Burłaj" i "Wielisz" dowódcą GS Lubelskiej Chorągwi Harcerzy i jednocześnie zastępczo pełnił obowiązki komendanta Ula "Zboże", reprezentując ją wobec dowództwa Lubelskiego Okręgu AK. Aresztowany przypadkowo i uwięziony, był badany w siedzibie gestapo na Zamku w Lublinie, a następnie umieszczony został w obozie koncentracyjnym w Majdanku. Kolejno wieziony był w Oświęcimiu (nr 182987) i obozach Dora, Bergen-Belsen. Uwolniony przez wojska kanadyjskie w maju 1945 roku w stanie skrajnego wyczerpania wskutek przebycia kilku kolejnych "marszów śmierci".
[edytuj] Okres powojenny
Po wyzwoleniu rozpoczął studia rolnicze na Uniwersytecie w Monachium, specjalizując się w zakresie upraw łąkowych. Ukończył je w 1949 roku z tytułem inżyniera rolnika. Jednocześnie w latach 1945-1949 działał w ZHP na terenie okupowanych Niemiec, przewodniczył Akademickiemu Kręgowi Starszoharcerskiemu w Monachium. Był jednocześnie kierownikiem Wydziału Wędrowników Chorągwi "Wisła" (w amerykańskiej strefie okupacyjnej). Naczelnik Harcerzy rozkazem L.5. z 26 maja 1949 roku mianował Henryka Ostrowskiego harcmistrzem. W tym czasie Henryk przeczytał "Kamienie na szaniec", które wstrząsnęły nim i spowodowały ostateczną decyzję pozostania na emigracji. Uważał, że w powojennej rzeczywistości w Polsce etykietka "zdrajcy" przekreśla możliwości normalnego życia. Mimo to w rozmowach z hm. Ryszardem Białousem i hm. Stanisławem Broniewskim uzyskał zapewnienie, ze podejmą oni starania o zmianę przedstawienia jego osoby w książce Kamińskiego. Opinię kpt. "Jerzego", na temat osądu "Pasieki" o jego postawie w śledztwie uzyskał na piśmie. W 1949 roku wyjechał do Australii, gdzie nie uznano jego dyplomu inżyniera rolnika, początkowo pracował, więc jako robotnik niewykwalifikowany. Ostatecznie zamieszkał w Brisbane i ciężką pracą zdobył sobie uznanie jako fitosocjolog - wybitny specjalista od upraw łąkowych i pastwisk. Przez wiele lat był członkiem władz stanowych i wybierano go do ich ciał przedstawicielskich.
Po zagospodarowaniu się podjął obowiązki komendanta Chorągwi Harcerzy w Australii, którą to funkcje, sprawował w latach 1952-1965 i ponownie w latach 1970-1979. Aż do śmierci pracował w Zarządzie Okręgu Australijskiego ZHP poza granicami Kraju, będąc w latach 1976 - 1979 delegatem na Australię, - Naczelnictwa ZHP poza granicami Kraju. Należał do towarzystw polonijnych, min. Stowarzyszenia Polskich Kombatantów oraz Oddziału Australijskiego Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej. W latach 1981-1990 zorganizował i kierował grupą charytatywną "Let Poland Live" (Pozwólcie Polsce żyć!) zbierającą fundusze na pomoc żywnościową i medyczną kierowaną do Polski za pośrednictwem Kościoła. Prowadził również w Australii działalność publicystyczną na rzecz odzyskania przez Polskę, niepodległości i suwerenności.
W 1949 roku, po daremnych poszukiwaniach i otrzymaniu z Polski informacji o śmierci w Oświęcimiu pierwszej żony - Walentyny, wstąpił w związek małżeński z wdową Ludwiką Żmudzką i adoptował jej syna Jerzego, urodzonego w pierwszej połowie lat czterdziestych i od połowy lat pięćdziesiątych chorego na polio. Z małżeństwa tego urodziło się troje dzieci: Krzysztof Eugeniusz (ur. ok. 1951 roku, nauczyciel, żonaty z Margaret, mający syna i córkę,), Barbara (ur. ok. 1956 roku, architekt wnętrz, zamężna posiadająca dwóch synów Davida i Wada), oraz Marek Antoni (ur. ok. 1966 roku).
Henryk Ostrowski zmarł 28 czerwca 1995 roku w Enoggera, po długiej chorobie serca (pierwszy zawał przeszedł w 1992 roku), i pochowany został na cmentarzu w Brisbane. W ostatniej drodze na "Wieczną Wartę," trumnę, okrywał sztandar Australijskiego Okręgu Stowarzyszenia Polskich Kombatantów. Odprowadzali go, oprócz najbliższej rodziny, jego przyjaciel i podkomendny z zastępu "Orłów" 22 WDH i Drużyny GS-PR-100 Stanisław Grochala pseudonim "Pstrąg" z rodziną, przedstawiciele władz SPK oraz harcerki i harcerze Okręgu Australijskiego ZHP poza granicami Kraju.
Za prace, konspiracyjną i społeczną działalność w środowiskach polonijnych odznaczony był Medalem Wojska (1963), Srebrnym Krzyżem Zasługi (1964) oraz Krzyżem Armii Krajowej.
