Jan Bytnar
Z Wikipedii
.png/180px-Zdzislawa_Bytnarowa_(Rudy_mama).png)
Jan Bytnar (ps. Rudy, Czarny, Janek, Krokodyl, Jan Rudy, ur. 6 maja 1921 w Kolbuszowej, zm. 30 marca 1943 w Warszawie) - harcmistrz, podporucznik AK bojownik Szarych Szeregów, bohater książki Aleksandra Kamińskiego "Kamienie na szaniec".
Spis treści |
[edytuj] Życiorys
Syn Zdzisławy Bytnarowej i Stanisława Bytnara (byłego żołnierza Legionów Polskich). W 1925 rodzina Bytnarów przeniosła się do Warszawy. Po ukończeniu szkoły powszechnej Jan Bytnar dostał się do Państwowego Gimnazjum im. Stefana Batorego w Warszawie. Mając 12 lat wstąpił do 23 Warszawskiej Drużyny Harcerskiej im. Bolesława Chrobrego "Pomarańczarnia" ZHP, od 1936 roku pełniąc w niej funkcję przybocznego. W 1938 roku uzyskał najwyższy stopień młodzieżowy w harcerstwie - harcerza Rzeczypospolitej. Jego najbliższymi przyjaciółmi byli: Zośka - Tadeusz Zawadzki i Alek - Maciej Aleksy Dawidowski.
Od początku II wojny światowej aktywnie uczestniczył w konspiracyjnych działaniach Szarych Szeregów. Członkowie 23 Warszawskiej Drużyny Harcerskiej im. Bolesława Chrobrego (tzw. Pomarańczarni), w której wówczas znajdował się także Bytnar, na jesieni 1939 wstąpili do organizacji PLAN. W konspiracji najpierw zajmował się małym sabotażem, a później dywersją i akcjami zbrojnymi. Ukończył Szkołę Podchorążych Piechoty Rezerwy "Agricola", natomiast stopień podharcmistrza otrzymał na tajnym kursie instruktorskim.
Od połowy 1940 działał jako łącznik PLAN-u z osadzonymi w niemieckich więzieniach śledczych w Alei Szucha oraz przy ul. Daniłowiczowskiej w Warszawie. Od wiosny 1941 Bytnar dowodził hufcem harcerskim "Ochota" w Chorągwi Warszawskiej Szarych Szeregów, który działał w Organizacji Małego Sabotażu "Wawer". Dokonał wówczas kilku akcji sabotażowych, w prasie konspiracyjnej określanych jako brawurowe, m.in.: zerwał wielką hitlerowską flagę z gmachu warszawskiej Zachęty (przemianowanej przez Niemców na Dom Niemieckiej Kultury) oraz namalował Symbol Polski Walczącej (tzw. kotwicę) na Pomniku Lotnika w Warszawie[1] - za czyny te groziła wówczas kara śmierci[2].
W listopadzie 1942, po utworzeniu Grup Szturmowych w strukturach Kedywu Komendy Głównej AK, objął hufiec (pluton) SAD. Następnie uczestniczył w akcjach bojowych m.in. Wieniec II (31 grudnia 1942 - 1 stycznia 1943), kiedy wysadzono w powietrze pociągi wojskowe z transportami broni dla armii niemieckiej. W dniu 2 lutego 1943 w starciu z policją niemiecką został ranny. 17 marca 1943 uciekł z rodzinnego mieszkania po linie z II piętra, przed mającym nastąpić aresztowaniem.
Został ponownie aresztowany razem z ojcem 23 marca 1943 przez Gestapo w ich mieszkaniu przy al. Niepodległości 159 - w piwnicy budynku Niemcy znaleźli wiele obciążających go materiałów polskiego podziemia, wbrew zasadom konspiracji nie zniszczonych bądź usuniętych na czas (co powinno nastąpić po aresztowaniu kilka dni wcześniej w dzielnicy Praga, równorzędnego Bytnarowi dowódcy Grup Szturmowych)[1]. Został odbity przez Grupy Szturmowe trzy dni później, 26 marca 1943, podczas akcji pod Arsenałem. Zmarł 30 marca w wyniku obrażeń odniesionych na przesłuchaniach prowadzonych przez Gestapo. Mimo brutalnych tortur, w śledztwie nie wydał nikogo[1]. Pośmiertnie mianowany harcmistrzem, a następnie podporucznikiem, odznaczony Krzyżem Walecznych.
W kwietniu 1943 wywiad Armii Krajowej zidentyfikował głównych sprawców śmierci Jana Bytnara - byli to SS-Oberscharführer Hubert Schulz[3] i SS-Rottenführer Ewald Lange[3], wspólnie torturujący go w czasie przesłuchania. 6 maja 1943 ppor. Tadeusz Zawadzki ps. "Zośka" zlikwidował Huberta Schulza z wyroku sądu podziemnego, w dwa tygodnie później ppor. Andrzej Góral ps. "Tomasz" wykonał wyrok śmierci na Ewaldzie Lange.
Jego pseudonimem - "Rudy" nazwano 2. kompanię harcerskiego batalionu AK Zośka.
Grób Jana Bytnara znajduje się na Powązkach Wojskowych w Warszawie.
Przypisy
- ↑ 1,0 1,1 1,2 Paweł Dubiel, Józef Kozak: Polacy w II wojnie światowej: kim byli, co robili. Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM, 2003, s. 27. ISBN 83-7399-054-2.
- ↑ Rozporządzenie Hansa Franka o zwalczaniu czynów gwałtu w Generalnym Gubernatorstwie (1939)
- ↑ 3,0 3,1 Stanisław Kopf, Stefan Starba-Bałuk: Armia Krajowa. Kronika fotograficzna. Warszawa: Wydawnictwo Ars Print Production, 1999, ss. 162-163. ISBN 83-8722-416-2.
[edytuj] Bibliografia
- Paweł Dubiel, Józef Kozak, Polacy w II wojnie światowej: kim byli, co robili, Oficyna Wydawnicza RYTM, Warszawa, 2003, ISBN 83-7399-054-2
- Stanisław Kopf, Stefan Starba-Bałuk, Armia Krajowa. Kronika fotograficzna, Wydawnictwo Ars Print Production, Warszawa, 1999, ISBN=83-8722-416-2
- Aleksander Kamiński "Kamienie na szaniec"
