Historia Szkocji
Z Wikipedii
 |
Artykuł wymaga poszerzenia. Zajrzyj na stronę dyskusji, by dowiedzieć się, czego brakuje i uzupełnij braki, jeśli to możliwe. |
[edytuj] Prehistoria
Początki historii Szkocji sięgają czasów odległych o ponad 8 tysięcy lat, kiedy pierwsze ludy przybyły na tereny obecnej Szkocji. Był to wówczas jeden z ostatnich nieskolonizowanych obszarów świata, zarazem jednak jeden z ostatnich bastionów epoki lodowcowej - osadnictwo następowało w miarę wycofywania się lodowca. Ten późny start znajdzie odzwierciedlenie w ciągu następnych kilku tysięcy lat historii Szkocji, jako że ze zdobyczami takimi jak rolnictwo, brąz i narzędzia z żelaza zapozna się ona jako jedno z ostatnich miejsc w Europie. Pierwsze stałe osady w Szkocji powstały co najmniej 5000 lat p.n.e. Znane stanowisko archeologiczne w Skara Brae na Orkadach datowane jest na 2000 lat p.n.e. Ludy te były również mistrzami monumentalnych budowli, oddając się zajęciu, które bardziej na południe zaowocowało powstaniem zadziwiających budowli typu Stonehenge.
Współcześni Szkoci to głównie Celtowie, natomiast o pochodzeniu najwcześniejszych mieszkańców tych terenów wiadomo niewiele. Pierwsi Celtowie przybyli do Szkocji w V wieku. Byli to Brytowie z Brytanii, potomkowie ludów celtyckich, które przybyły na wyspę w bliżej nie sprecyzowanym czasie i prawdopodobnie przemieszały się z pierwotną ludnością tych obszarów. Byli oni również spokrewnieni z Celtami irlandzkimi. Język i kultura pierwotnych mieszkańców Szkocji wkrótce zanikły, pozostawiwszy jedynie ślad w postaci kilku bardzo starych nazw geograficznych.
Pierwsze pisemne przekazy historyczne na temat Szkocji są pochodzenia rzymskiego. Po serii zwycięstw na południu Brytanii w roku 79 na tereny Szkocji wszedł na czele swych wojsk Juliusz Agrykola. Zaciekły opór Kaledończyków sprawił, że wojska rzymskie nie zdołały spacyfikować całego obszaru Szkocji i zatrzymały się na linii pomiędzy rzeką Tyne i zatoką Solway, która tymczasowo wyznaczyła południowe kresy Szkocji i północną granicę Cesarstwa Rzymskiego na Brytanii. Powstał wówczas Mur Hadriana. Wobec zajadłych ataków Kaledończyków namiestnik Lollius Ubricus zarządził budowę kolejnych umocnień, tym razem bardziej na północ, na linii naturalnego przewężenia Forth-Clyde. Tak powstał Mur Antoninusa, który był o połowę krótszy od Muru Hadriana i łatwiejszy do obrony. Mur Antoninusa stanowił jednak północną rubież Cesarstwa Rzymskiego na Brytanii tylko przez dwa następne dziesięciolecia, już około 160 roku Rzymianie cofnęli się poza Mur Hadriana, który pozostawał północną granicą cesarstwa aż do początków V wieku, do czasu opuszczenia Brytanii przez Rzymian.
Fakt, że Rzymianom nie udało się podbić Kaledonii, można uznać za triumf Kaledończyków i być może nawet powód do narodowej dumy. Jednakże w praktyce oznaczało to odizolowanie Szkocji od głównego nurtu europejskiej myśli i kultury. W rezultacie przez prawie tysiąc lat kraj ten był obszarem zacofanym i prowincjonalnym.
W początkowej fazie wycofywania się Rzymian populacja Szkocji składała się z czterech głównych grup etnicznych:
- Piktowie byli ludem, którego pochodzenia do dziś w pełni nie wyjaśniono; zajmowali większą część Szkocji, na północ od linii między Firth of Clyde i Firth of Forth, obszar zwany wówczas Piktawią
- Anglosasi (Anglowie i Sasi) zajmowali obszar na południe od Firth of Forth, aż po południowe granice Nortumbrii
- Brytowie byli ludem miejscowym, ale pozostającym pod silnym wpływem Rzymu
- wreszcie Szkoci, przedstawiciele najświeższej fali imigracyjnej z Irlandii, zamieszkiwali wyspy u zachodnich wybrzeży Szkocji, tworząc królestwo Dalriady.
[edytuj] Początki chrześcijaństwa i wczesne średniowiecze
Chrześcijaństwo zostało wprowadzone do Szkocji przez świętego Niniana. Z Candida Casa, położonego na linii Solway Firth, gdzie działał, nowa wiara rozprzestrzeniła się na południowych i wschodnich rubieżach Szkocji, a także na północy Anglii. Według późniejszych kronikarzy, w tym św. Patryka, Piktowie wyrzekli się chrześcijaństwa już w następnym stuleciu po śmierci św. Niniana. Przyczyna tego nie jest znana. Ponowną chrystianizację Piktów przeprowadzili Szkoci, stopniowo coraz bardziej oddalający się od swych pierwotnych, celtyckich bogów. Najsławniejszym ewangelistą działającym w owym czasie na obszarze Szkocji był Kolumba z Iony. Przybył on do Szkocji w 563 roku i osiadł na wyspie Iona. Jego (wątpliwe) nawrócenie piktyjskiego władcy Brude jest uznawane przez niektórych za punkt zwrotny w historii chrześcijaństwa w Szkocji.
[edytuj] Pierwsi historyczni wladcy Szkotów - dynastia Alpinów (800 - 1058)
[edytuj] Dynastia Dunkeld (1058 - 1290)
[edytuj] Dynastie Baliolów i Bruce'ów (1290 - 1390)
[edytuj] Pierwsze panowanie Stuartów (1390 - 1649)
[edytuj] Rewolucja Cromwella i okres Republiki (1649 - 1659)
[edytuj] Restauracja Stuartów (1659 - 1709)
[edytuj] Okres Zjednoczonego Królestwa - XVIII wiek
[edytuj] XIX wiek
[edytuj] Dynastia Windsorów (od 1901)
[edytuj] Bibliografia
- Stefan Zabieglik - Historia Szkocji, 2000, Wyd. DJ, Gdańsk ISBN 83-87227-07-2
- Tomasz Kapitaniak - Historia Szkocji, Wyd. Ibidem, Łódź 2000 ISBN 83-912403-3-9
| Historia Wielkiej Brytanii |
|---|
| Chronologia |
| Brytania |
| Historia Szkocji |
| Historia Anglii (V-VII wiek) |
| Historia Anglii (VIII-X wiek) |
| Heptarchia anglosaska |
| dynastia normandzka |
| Historia Anglii (XI-XV wiek) |
| Anglia Tudorów Epoka elżbietańska |
| Panowanie Stuartów |
| Angielska wojna domowa |
| Restauracja Stuartów |
| Chwalebna Rewolucja |
| Wielka Brytania w XVIII wieku |
| Rewolucja przemysłowa |
| Epoka wiktoriańska |
| Wielka Brytania w XX wieku |
[edytuj] Zobacz też
- historia Anglii, historia Irlandii
- Szkocja, kalendarium historii Szkocji
- hymn Szkocji, flaga, godło
- powstania szkockie
- klany szkockie
[edytuj] Linki zewnętrzne
- O historii w portalu "Szkocja - kraina legend"
- GlosPolski.eu Magazyn informacyjno-kulturalny społeczności polskiej w Szkocji i UK
- Stefana Zabieglika
- MyGlasgow.net - Największy Portal Informacyjny w Szkocji
