Holocen

Z Wikipedii

Ten artykuł wymaga uzupełnienia źródeł podanych informacji. Aby uczynić go weryfikowalnym, należy podać przypisy do materiałów opublikowanych w wiarygodnych źródłach.

Nazwą holocen (dawniej używano też nazwy aluwium) obejmuje się najmłodszą epokę geologiczną - ostatnie 11,5 tysięcy lat (11,5 tys. lat BP - ang. before present, czyli licząc wstecz od 1950 r.; data radiowęglowa - 10,2 tys. lat BP ). Epoka ta rozpoczyna się z końcem ostatniego zlodowacenia plejstoceńskiego, a dokładnie z końcem zimnej fazy młodszego dryasu (późny glacjał).

Spis treści 1 Klimat 2 Podział Holocenu 3 Geologia 4 Flora 5 Fauna 6 Holocen w Polsce 7 Kalendarium 8 Przypisy 9 Zobacz też

[edytuj] Klimat

Klimat holocenu cechuje się względną łagodnością i stabilnością (klimat interglacjalny) - zmiany średniej temperatury rocznej w tym czasie sięgają ok 1-2°C w średnich szerokościach geograficznych.

Początek holocenu w zapisach rdzeni lodowych jawi się jako gwałtowna zmiana klimatu polegająca na szybkim ociepleniu i przejściu z glacjalnej na interglacjalną modę klimatu. Wtedy zakończył się młodszy dryas 11,5 BP (późny glacjał) - ostatnie tchnienie ostatniej epoki lodowej. Lądolód skandynawski zaczął wtedy wycofywać się z południowej Finlandii, z linii potężnego wału moreny czołowej - Salpausselkä.

Mimo zmiany klimatu, duże czapy lodowe i lądolody przetrwały jeszcze kilka tys. lat (do ok 8-7 tys. lat BP), co miało decydujące znaczenie dla cyrkulacji atmosfery i klimatu Ziemi w tym czasie. Dlatego wczesny holocen (11,5 do 8-7 tys. lat BP) cechuje się nawrotami zimna (np. preboreal oscilation, 8,2 ka event) wynikającymi z interakcji między oceanami a zanikającymi lądolodami.

Środkowy holocen często określany jest jako optimum klimatyczne holocenu, jednak przypisywany temu okresowi ciepły klimat (najcieplejszy w holocenie) miał miejsce w wyższych szerokościach geograficznych, co było natomiast rekompensowane np. w obszarze śródziemnomorskim ochłodzeniem klimatu.

Klimat późnego holocenu (ostatnie 4-5 tys. lat) stopniowo ochładza się w wyniku zmian parametrów orbity Ziemi ^[1][2] - cykle Milankovicia). W tym czasie wielokrotnie powtarzające się oscylacje lodowców górskich zwiększają stopniowo swój zasięg by osiągnąć swoje postglacjalne maksimum podczas małej epoki lodowej (1300 do 1950 r.). Dlatego późny holocen określany jest także jako Neoglacjał.

[edytuj] Podział Holocenu

Na podstawie badań paleobotanicznych, głównie analiz pyłkowych (polegających na procentowym określeniu udziału pyłków roślin w osadach głównie jeziornych i torfowych - gdyż tam zachowują się najlepiej) podzielono holocen na okresy klimatyczne (Klasyfikacja Blytta-Sernandera od najstarszego):

• 10000-9500 ¹⁴C BP- okres preborealny ( przejście z Plejstocenu do Holocenu )
• 9500-6900 ¹⁴C BP - okres borealny (zimno sucho, coraz cieplej)
• 6900-3700 ¹⁴C BP - okres atlantycki (ciepło, wilgotno)
• 3700-600 ¹⁴C BP - okres subborealny (oziębienie, potem cieplej)
• od 600 ¹⁴C BP do czasów obecnych - okres subatlantycki

Według chronologii skandynawskiej zaproponowanej przez: Mangerud i in. 1974 podział holocenu wygląda następująco:

• 10000-9000 ¹⁴C BP- preboreał
• 9000-8000 ¹⁴C BP - boreał
• 8000-5000 ¹⁴C BP - atlantyk
• 5000-2500 ¹⁴C BP - subboreał
• 2500 ¹⁴C BP do dzisiaj - subatlantyk

To pierwsza propozycja podziału holocenu oparta na datach radiowęglowych. Okrągłe daty w tysiącach lat od razu budzą zastrzeżenia, dlatego należy pamiętać, że poszczególne przedziały czasowe tych faz zostały później mocno skrytykowane i zmodyfikowane.

[edytuj] Geologia

Zanik lądolodu spowodował odciążenie litosfery oraz powstanie i rozwój Bałtyku. W holocenie powstały osady rzeczne: żwiry, piaski, muły, mady, jeziorne: kreda jeziorna, gytie, torfowiskowe - torfy i namuły torfiaste, eoliczne - wydmy, a także: gliny zboczowe oraz gleby.

[edytuj] Flora

W holocenie strefy klimatyczne przesuwają się na północ, dochodzi też do znacznych zmian roślinności i gleby.

[edytuj] Fauna

Zachodzi wymieranie gatunków przystosowanych do życia w dotychczasowych warunkach (mamuty, nosorożce włochate). Dochodzi do udomowienia wielu gatunków zwierząt. Rozwój cywilizacyjny powoduje zmiany w środowisku.

[edytuj] Holocen w Polsce

W holocenie ostatecznie ukształtowało się Morze Bałtyckie, którego początki sięgają końca plejstocenu. Współczesna flora Polski ukształtowała się właśnie w okresie holocenu, czyli po ustąpieniu lodowców z terenu Polski. Niektóre rośliny flory wysokogórskiej Polski są reliktami plejstoceńskimi.

[edytuj] Kalendarium

• 11.500 BP. - Początek cywilizacji ludzkiej
• 11.000-10.000 - Na świecie żyje zaledwie 3 mln ludzi
•  ? - Wymiera Homo floresiensis
•  ? - Udomowienie kozy w Persji
•  ? - Pierwsze ślady osadnictwa w Ameryce Północnej
• 9800 p.n.e. - Uprawa grochu i fasoli w Tajlandii
• 9600 p.n.e. - Pierwsze osadnictwa w północnej Europie
• 9560 p.n.e. - Rok zatonięcia Atlantydy według Platona
• ok.9500 p.n.e. - Powstaje jezioro Ancylusowe, część Bałtyku
• 8300 p.n.e. - Wędrowni łowcy przybywają na tereny Anglii

Przypisy

Ta sekcja jest zalążkiem. Jeśli możesz, rozbuduj ją.

[edytuj] Zobacz też

• antropocen
• Kenozoik
• tabela stratygraficzna
• plejstocen
• późny glacjał