Irlandzka wojna domowa
Z Wikipedii
Irlandzka wojna domowa (irl. Cogadh Cathartha na hÉireann) – konflikt zbrojny w Irlandii w latach 1922-1923 między zwolennikami i przeciwnikami Traktatu z Wielką Brytanią z 6 grudnia 1921, który powoływał do życia Wolne Państwo Irlandzkie, prekursora dzisiejszej Republiki Irlandii. Przeciwnicy Traktatu krytykowali go za to, że zachowywał konstytucyjny związek między Irlandią a Brytyjską Wspólnotą Narodów oraz że zgodnie z nim sześć hrabstw północnoirlandzkich nie wchodziło w skład Wolnego Państwa. Irlandzka wojna domowa kosztowała znacznie więcej ofiar niż poprzedzająca ją irlandzka wojna o niepodległość. Jej wynikiem był także głęboki podział społeczeństwa irlandzkiego, a skutki polityczne widoczne są do dzisiaj.
Mimo braku społecznego poparcia przeciwnicy Traktatu z 1921 roku z Eamonem de Valerą na czele pozostali nieugięci. W kwietniu 1922 opanowali zbrojnie Four Courts (siedziba sądów) w centrum Dublina, ale rząd irlandzki nie interweniował. Tymczasem w Ulsterze zaczęły się antykatolickie rozruchy. Antytraktatowa część IRA ruszyła z pomocą ulsterskim katolikom. Rząd irlandzki, naciskany przez władze brytyjskie, zaatakował w czerwcu Four Courts. Po czterech dniach walk antytraktatowcy wycofali się, paląc budynek razem z jego bezcennymi archiwami. Po wycofaniu się z Dublina IRA rozpoczęła wojnę partyzancką przeciwko oddziałom rządowym, które powoli zdobywały przewagę, między innymi dzięki dostawom broni z Wielkiej Brytanii. W egzekucjach, które miały miejsce w trakcie działań wojennych, zginęło wielu irlandzkich patriotów - zasłużonych członków IRA. W maju 1923 roku IRA, na rozkaz de Valery, zaprzestała walki. Końca wojny nie dożyli najważniejsi spośród tych, którzy Traktat podpisali: Arthur Griffith zmarł na atak serca, a Michael Collins - twórca IRA - został zastrzelony przez bojowników założonej przez siebie organizacji. W wojnie zginęło około tysiąca ludzi.
