Józef Kopeć
Z Wikipedii
Józef Kopeć (ur. w 1758- zm. w 1827 w Luszniewie) - polski dowódca wojskowy, generał, etnograf, badacz Kamczatki, pionier badań nad halucynogenami i autor pamiętników.
Spis treści |
[edytuj] Nota biograficzna
[edytuj] Młodość
Urodził się w 1758 (wg innych źródeł w 1762) roku w powiecie pińskim. Około 1774 wstąpił do wojska. Od 1778 służył w 2 Brygadzie Kawalerii Narodowej Wojsk Wielkiego Księstwa Litewskiego pod komendą Jerzego Kołłątaja.
W randze porucznika dowodził szwadronem kawalerii w wojnie polsko-rosyjskiej w 1792 roku. Wziął udział w bitwie pod Dubienką, Po przystąpieniu króla do Targowicy, Kopeć wraz ze swą jednostką został zmuszony do złożenia przysięgi na wierność Katarzynie II i wcielony do armii rosyjskiej w randze majora.
[edytuj] Insurekcja Kościuszkowska
Wewnątrz polskich jednostek wcielonych do armii carskiej dość szybko zawiązało się wiele spisków planujących zbrojne wystąpienie przeciw Rosji; Kopeć przystąpił do jednego z nich. Po wybuchu insurekcji kościuszkowskiej w 1794, oddział Kopcia wraz z kilkoma innymi szwadronami, które się do niego przyłączyły przedarł się spod Kijowa przez całą Ukrainę i linie rosyjskie by dołączyć do oddziałów Tadeusza Kościuszki. W ślad za nim podążyło kilkanaście tysięcy Polaków z innych jednostek rosyjskich. Za ten czyn Kopeć został awansowany do stopnia wicebrygadiera (obecnie pułkownik).
Kopeć brał udział w wielu bitwach, m.in.w obronie Warszawy i pod Maciejowicami. W tej ostatniej został ciężko ranny i wzięty do niewoli.
[edytuj] Zesłanie
Kopeć został uwięziony w Smoleńsku, a carskim ukazem z 20 czerwca 1795 skazany za dezercję na zesłanie z przymusowym osiedleniem na Kamczatce. Przez ponad dwa lata zesłania zajmował się m.in. kolekcjonowaniem i opisywaniem kultury ludów dalekiej północy. Ukazem cara Pawła I z 29 listopada 1796, Kopeć został zwolniony z zesłania. Nie pozwolono mu jednak na osiedlanie się w żadnym z większych miast.
[edytuj] Dalsze lata
Po powrocie do Polski mieszkał jako rezydent w Puławach u Czartoryskich, następnie u Radziwiłłów w Nieświeżu i w Porycku u Tadeusza Czackiego. W końcu osiadł w rodzinnym majątku Luszniew, gdzie założył rodzinę (ślub z Anielą Szmyderówną) i spłodził syna Józefa. Poświęcił się prowadzeniu majątku, pisaniu dzienników i działalności społecznej, m.in. w ramach lokalnej loży masońskiej.
Około roku 1817 roku car Aleksander I oficjalnie awansował go do stopnia generała kawalerii. Zmarł w swym majątku w 1827, pochowany na miejscowym cmentarzu.
[edytuj] Bibliografia
- "Dziennik podróży..." (...przez całą wzdłuż Azję, lądem do portu Ochocka, oceanem przez Wyspy Kurylskie do Niższej kamczatki, a stamtąd na powrót do tegoż portu na psach i jeleniach), Wrocław, 1837 (pośm.)
- Antoni Kuczyński, 1998. Syberia. 400 lat polskiej diaspory. Wyd. Alta 2, Wrocław.
