Język wysokoislandzki

Z Wikipedii

Język wysokoislandzki - ultrapurystyczna, bogata w metafory oraz archaizmy forma współczesnego języka islandzkiego, opracowana na przełomie XX i XXI wieku.

Powstanie tego języka stanowić ma wyraz sprzeciwu części Islandczyków, którzy nie zgadzają się z internacjonalizacją ich języka ojczystego i chcą mówić językiem, który brzmi tak czysto i starodawnie, jak to tylko możliwe. Nazwa "háfrónska" (wysokoislandzki) nawiązuje do "høgnorsk" (wysokonorweski) – konserwatywnej formy języka nynorsk. Słowo "frónska" pochodzi od "frón", poetyckiego określenia Islandii, będącego początkowo jednym z określeń Ziemi, wymienionym w Eddzie. Pomimo swojej nazwy, język i jego idea jest całkowicie pozaelitarna, a sam język traktowany jest jako własność wszystkich Islandczyków i entuzjastów językowych na całym świecie. W wymiarze globalnym, język ten ma symbolizować istotną wagę języka mniejszości w obliczu internacjonalizacji jego słownictwa.

Główny nacisk w háfrónska położony jest na málgjörhreinsun, czyli skrajny puryzm językowy. Oznacza to, że każde słowo może być potencjalnym celem purystycznej interwencji – nawet nazwy własne, geograficzne, czy chemiczne. Charakterystyczną cechą háfrónska jest używanie metafor jako określeń naukowych: np. beinstál (dosłownie "stal kostna", czyli wapń), gleipniskol (dosłownie "twardy węgiel", gdzie wyraz gleipnir była używany w staroislandzkich sagach do określenia pięknej, ale niezwykle silnej nitki, która była użyta do związania złego wilka Fenrira, wyraz ten oznacza nanorurki węgla), surtsgull (dosłownie "złoto Surtra", ognistego olbrzyma płonącego królestwa Múspellsheimr, stanowi dodatkowe określenie na siarkę), þórsilmur (dosłownie "słodka woń Thora, boga piorunów", czyli ozon), ginnungahvellur (czyli Wielki Wybuch, od wyrażenia ginnungagap, rozległej pustki z początku czasów, przedrostek ginnunga- oznaczający "rozległość", a także "początek czasu", uznano za najlepszy możliwy przedrostek do określenia Wielkiego Wybuchu).

Język wysokoislandzki promuje Centrum Języka Wysokoislandzkiego, które pojawiło się w internecie w sierpniu 2005. Jego szefem jest Pétur Þorsteinsson. Język wysokoislandzki, podobnie jak wysokonorweski w Norwegii, nie jest uznany oficjalnie na Islandii.

[edytuj] Przykłady słowotwórstwa

[edytuj] Nazwy własne

Timbur-Helgi Stálmaður - Józef Stalin, gdzie imię Timbur-Helgi oznacza "świętego cieślę", co ma być islandzkim odpowiednikiem imienia "Józef"; rosyjskie nazwisko "Stalin" oznaczające "człowieka ze stali", zostało dosłownie przetłumaczone.
Gulserkja-Atli - Czyngis Chan, dosłownie "Attyla żóltych saracenów"
Heilmóður kol - Helmut Kohl
Jón Karl - Juan Carlos
Yrkir Buski - George Bush

[edytuj] Nazwy geograficzne

Læsialand - Polska (zamiast islandzkiego Pólland), gdzie Læsir oznacza wg islandzkiego słownika etymologicznego nazwę plemienia polskiego (Lechitów) oraz męskie imię własne pochodzące od tej nazwy (Lech)
Andeldland - Ziemia Ognista
Axlarríki - dosłownie "kraj ramienia; kraj na jednym z 'ramion' świata", czyli Alaska
Bryngyðjuborg - dosłownie "miasto uskrzydlonej bogini", czyli Ateny
Gnæfagnípur - dosłownie "górujące szczyty", czyli Himalaje
Leðjuhólmur - Paryż, skojarzenie z łacińskim Lutetia = "błotnisty", islandzkie leðja = "błoto" + hólmur = "wyspa"
Leggskófjöll - dosłownie "góry butowe", czyli Apeniny
Sjöhæðir - dosłownie "siedem wzgórz", czyli Rzym

[edytuj] Nazwy chemiczne

áttkolungur/áttkolung - oktan/okten.
kolsúrt beinstál dosłownie "węglokwasowa kościostal", czyli węglan wapniowy
mýraloftsrokroði - mýraloft = dosł. "gaz bagienny", czyli metan + rokroði = dosł. "lotna czerwień", czyli brom, ostatecznie bromek metylu
sexátloftsáablý - oznacza sześciofluorek uranu, gdzie sex = "sześć"’ + átloft = dosł. "jedzący gaz", czyli fluor, ponieważ jest to najbardziej żrący gaz + áablý = dosł. "ołów praojca", uran, (chociaż Tor również jest izotopem rodzica, nazwa áablý zarezerwowana jest dla uranu, ponieważ w greckiej mitologii Uranos był pierwszym mężczyzną i praojcem bogów).

[edytuj] Częstym sposobem słowotwórstwa jest użycie antykalki

Polski: maska przeciwgazowa ("gazmaska")
Angielski: gas mask
Wysokoislandzki: andarsáld ("sito oddechu")

Polski: strajk głodowy
Angielski: hunger-strike
Wysokoislandzki; kröfusvelti ("głodówka protestowa")

Polski: jednorożec
Angielski: unicorn (jeden róg; wszystkie języki na świecie używają elementów "jeden" i "róg")
Wysokoislandzki: geirfákur ("ogier z dzidą")