Języki sztuczne
Z Wikipedii
Termin języki sztuczne określa języki, które nie powstały w ramach naturalnej ewolucji języka, lecz zostały stworzone przez jedną lub więcej osób. Tworzy się je z różnych powodów: dla ulepszenia komunikacji językowej, do szyfrowania, w literaturze lub jako eksperyment lingwistyczny. Wiele osób posługujących się tymi językami nie lubi określenia "języki sztuczne", raczej "języki zaplanowane". Popularne przysłowie o esperanto mówi: "esperanto jest sztucznym językiem tak samo jak samochód jest sztucznym koniem". Do języków sztucznych zalicza się także języki naukowe - np. język matematyki i języki programowania (np. Cobol, Basic, PHP).
Spis treści |
[edytuj] Języki sztuczne w roli lingua franca
Języki esperanto i ido są językami sztucznymi, które są niekiedy proponowane jako alternatywa dla języka angielskiego w roli lingua franca. Ich zwolennicy argumentują, że język taki powinien być możliwie prosty, a zarazem ekspresyjny. Twierdzą oni, że język angielski i inne języki etniczne nie nadają się do tej roli, gdyż zawierają specyficzne cechy, które utrudniają ich przyswojenie, a ponadto zapewniają automatycznie przewagę osobom mówiącym nimi od urodzenia.
Języki naturalne są także nośnikami kultury i systemu wartości. Gdy język francuski dominował w Europie i w innych częściach świata, francuska kultura i wartości dominowały kosztem innych kultur. Hegemonia pojedynczego języka nieuchronnie prowadzi do nierówności między wspólnotami językowymi. Przykładowo - kompetencja językowa zapewnia przewagę w ubieganiu się o stanowiska kierownicze.
Języki planowe opierają tezy o swojej uniwersalności na założeniu, że konieczne jest maksymalne uproszczenie języka i zapewnienie, że osoby nie mówiące danym językiem etnicznym nie będą się znajdowały w gorszym położeniu. Ich zwolennicy twierdzą, że specyficzne elementy zawarte w językach etnicznych stanowią zasadniczą przeszkodę dla uzyskania odpowiedniego stopnia biegłości w używaniu danego języka.
Zwolennicy języków planowych twierdzą także, że liczba mówiących nimi osób nie decyduje o ich wartości. Gdyby język sztuczny (lub jakikolwiek inny język o niewielkim zasięgu) został przyjęty w drodze międzynarodowego porozumienia i był stosowany jako międzynarodowy język pomocniczy, liczba jego użytkowników natychmiast gwałtownie by wzrosła. W chwili obecnej zapotrzebowanie na osoby mówiące językami sztucznymi jest ograniczone, aczkolwiek esperanto jest potocznie określane w środowisku tłumaczy jako lingua franca.
[edytuj] Klasyfikacja języków sztucznych
Ze względu na relację do języków naturalnych, języki sztuczne można podzielić na:
Niektóre języki sztuczne związane są z językami naturalnymi lub ich grupami, np.
[edytuj] Języki stworzone z zamiarem używania ich przez ludzi
- Atlango
- Basic English
- Erilo
- esperanto
- Guno
- ido
- interlingua
- latina sine flexione
- lingua franca nova
- lojban (i TLI loglan)
- novial
- occidental (znany również jako interlingue, nie mylić z interlingua)
- romanica (wariant języka interlingua)
- signuno (język migowy oparty na esperanto oraz gestuno)
- slovio
- slovo
- solresol
- wolapik
- europanto
A do I:
|
I do N:
|
N do Z: |
[edytuj] Języki stworzone do automatycznego tłumaczenia przez maszyny
[edytuj] Języki stworzone dla celów zbadania hipotezy Sapira-Whorfa
[edytuj] Języki fikcyjnych światów i ludów
- brithenig
- języki Śródziemia: język sindariński, quenya, westron, khuzdul
- klingoński
- kobaiański - stworzony przez muzyków francuskiej grupy Magma
- láadan
- języki stworzone przez Marka Rosenfeldera
- nowomowa (newspeak)
- języki z trylogii Dziedzictwo: Pradawna Mowa, język krasnoludów, język urgali (te języki, ograniczają się jedynie do stworzenia bardzo skąpego słownika, bez gramatyki, interpunkcji itd.)
- Starsza Mowa
- wenedyk
- jezyk wampirów
- Simlisz (język używany w grze komputerowej The Sims)
[edytuj] Zabawy językowe
- pig latin (świńska łacina)
- loxian
- ubbi dubbi
- uga czaka
- verlan
- louchebem
- Socceranto
[edytuj] Zobacz też
- Esperanto a interlingua
- Atlango
Międzynarodowe języki pomocnicze
Basic English • esperanto • europanto • folkspraak • glagolica • glosa • idiom neutral • ido • interlingua • latina sine flexione • Lingua Franca Nova • meżduslavianski jezik • migowy • novial • occidental • proslava • romanica • románico • ruslavsk • signuno • slovio • solresol • volapük
Języki logiczne i filozoficzne
láadan • loglan • lojban • ro • toki pona
Języki fikcyjnych światów i ludów
języki Śródziemia • języki północnosłowiańskie
aurebesh • brithenig • enochiański • klingoński • nadsat • simlisz • Starsza Mowa • wenedyk
Zabawy językowe
loxian • louchébem • świńska łacina • verlan
Inne
damin • nowomowa • wysokoislandzki
[edytuj] Linki zewnętrzne
[edytuj] Listy sztucznych języków
[edytuj] Poradniki jak stworzyć własny sztuczny język
[edytuj] Fora dyskusyjne poświęcone językom sztucznym
- Polskie forum nt. języków sztucznych
- Conlanger Bulletin Board (j. angielski, posiada dział polski).
