James FitzJames, 1. książę Berwick
Z Wikipedii
James FitzJames, 1st Duke of Berwick-upon-Tweed (21 sierpnia 1670 – 12 czerwca 1734), wódz francuski.
James Berwick był nieślubnym synem króla Anglii i Szkocji Jakuba II i VII i królewskiej metresy Arabelli Churchill, siostry księcia Marlborough. W 1695 poślubił Honorę Burke, wdowę po Patricku Sarsfieldzie (zmarłym w 1698). Jego drugi ślub z Anną Bulkeley miał miejsce w 1700. Jego synem był James Francis FitzJames, hrabia Tinmouth (1696-1738)
Spis treści |
[edytuj] Młodość i służba w armii cesarskiej
James Berwick urodził się w Moulins we Francji jeszcze zanim jego ojciec wstąpił na tron. Jego edukacją i wychowaniem zajmowali się jezuici. Gdy osiągnął wiek młodzieńczy rozpoczął swą karierę wojskową od służby pod wodzą Karola Lotryńskiego i wraz z nim brał udział w oblężeniu Budy. W 1687 jego ojciec nadał mu tytuł księcia Berwick, a także barona Bosworth oraz hrabiego Tinmouth. Obciążony nowymi tytułami wrócił do Węgier, by wziąć udział w bitwie pod Nagyharsány (12 sierpnia 1687).
[edytuj] Wygnanie z Anglii i służba w armii francuskiej
Gdy wrócił do Anglii został gubernatorem Portsmouth. Król Jakub II zamierzał uczynić go kawalerem Orderu Podwiązki, jednak wkrótce nastąpiła inwazja Wilhelma Orańskiego i nigdy do tego nie doszło. W następnym roku Jakub II został obalony i Berwick udał się wraz z nim na wygnanie. Następnie wziął udział w wojnie irlandzkiej, włączając w to bitwę nad rzeką Boyne. Po przegranej wojnie i ostatecznym wygnaniu jego ojca, Berwick w 1692 wstąpił do armii francuskiej. Walczył w bitwie pod Steenkerke i w bitwie nad Landen. W tej ostatniej Berwick został pojmany jako jeniec i wymieniony później za księcia Ormonde'a.
[edytuj] Marszałek Francji
Jako żołnierz Berwick był wysoko ceniony za swą odwagę, zdolności i uczciwość. Wyróżniał się służąc w armii francuskiej podczas hiszpańskiej wojny sukcesyjnej, czego skutkiem były liczne awanse. W końcu po zwycięskiej ekspedycji przeciwko Nicei w 1706 został marszałkiem Francji.
[edytuj] Zwycięstwa i honory
Dnia 25 kwietnia 1707 Berwick odniósł wielkie i decydujące zwycięstwo pod Almansą, gdzie Anglik na czele armii francuskiej pobił wicehrabiego Galwaya, Francuza na czele armii angielskiej. Po bitwie pod Almansą Berwick otrzymał od króla Ludwika XIV tytuł książęcy Duc de Fitz-James stając się parem Francji. Natomiast król Hiszpanii Filip V także nadał mu książęcy tytuł Duque de Liria y Xérica oraz uczynił go porucznikiem Aragonii. Później dowodził we Flandrii, a następnie w Piemoncie. Od 1712 znów działał na terenie Hiszpanii. Ostatnim wielkim wydarzeniem hiszpańskiej wojny sukcesyjnej był szturm na Barcelonę wykonany przez Berwicka 11 września 1714 po długim i żmudnym oblężeniu.
[edytuj] Ostatnie lata i żołnierska śmierć
Niedługo potem Berwick został wyznaczony na wojskowego gubernatora Guyenne, gdzie zaprzyjaźnił się z baronem de la Brede et de Montesquieu, czyli po prostu Monteskiuszem, słynnym filozofem i pisarzem epoki Oświecenia, masonem. W 1718 znów musiał wkroczyć na czele armii do Hiszpanii. Tym razem walczył przeciwko królowi Hiszpanii Filipowi V podczas wojny Hiszpanii z Czwórprzymierzem. Po tej kampanii nastąpił wieloletni okres pokoju i Berwick nie był wzywany do służby aż do 1733 roku. W tym roku wyznaczony został na wodza armii francuskiej mającej walczyć nad Renem podczas polskiej wojny sukcesyjnej. Dnia 12 czerwca 1734 roku zginął od kuli działowej podczas oblężenia twierdzy Philippsburg.
Zostawił po sobie dzieci z obu małżeństw: Honorę Burke i Annę Bulkely. Jego potomkowie nosili tytuły książąt francuskich Duc de Fitz-James jak i hiszpańskich Duques de Liria.
[edytuj] Linki zewnętrzne
[edytuj] Literatura
- Petrie, Sir Charles (1953) The Marshal Duke of Berwick: The Picture of an Age. London: Eyre & Spottiswoode
