Jan I Scholastyk

Z Wikipedii

Jan I Scholastyk (oświęcimski) (ur. pomiędzy 1308 a 1310, zm. 1372), książę oświęcimski w latach 1321/4-1372.

Jan I był jedynym synem księcia oświęcimskiego Władysława i Eufrozyny Mazowieckiej. Został przez ojca przeznaczony do kariery duchownej i już 15 grudnia 1321, jako kilkunastoletni chłopiec otrzymał scholasterię krakowską, co jest faktem o tyle dziwnym, że Jan był jego jedynym dziedzicem.

Śmierć Władysława Oświęcimskiego, najpóźniej w 1324 i przejęcie władzy w księstwie skłoniły jednak Jana do porzucenia stanu duchownego (do 1325 władzę w księstwie w jego imieniu sprawowała matka Eufrozyna). W 1325 książę oświęcimski ożenił się z nieznaną bliżej kobietą.

Rezygnując z życia w stanie duchownym, Jan korzystał dalej z dochodów ze scholasterii w Krakowie, co stało się przedmiotem interwencji papieża Grzegorza XI oskarżającego księcia o zabór 5000 grzywien i 500 florenów. Nie bez znaczenia był też udział oddziałów Jana w napadach na dobra klasztorne w Mogile i Rudach Raciborskich.

W polityce zagranicznej Jan stał się wiernym wykonawcą interesów Luksemburgów, w czym całkowicie odszedł od linii kreowanej za rządów jego ojca. 24 lutego 1327 wraz z innymi książętami górnośląskimi złożył hołd lenny Janowi Luksemburskiemu w Opawie. Krok ten nie przyniósł jednak księciu żadnej zmiany w jego położeniu, gdyż Jan musiał z konieczności zaakceptować wszelkie pociągnięcia suwerena (m.in. w 1327 musiał bezsilnie obserwować nadanie jego księstwa w razie braku męskiego potomstwa Kazimierzowi cieszyńskiemu, a 1337 zgodzić się na objęcie księstwa raciborskiego przez Przemyślidów Opawskich).

W 1355 Jan uczestniczył w zjeździe książąt w Pradze, gdzie pośredniczył w sporze dotyczącym podziału księstwa bytomskiego pomiędzy liniami Piastów: cieszyńską i oleśnicką. Ponownie jako rozjemca tego sporu został Jan wyznaczony przez strony w 1369.

Jan był dwukrotnie żonaty. Imienia pierwszej żony nie znamy. Z małżeństwa tego dochował się jedynego syna Jana II. Około 1360 Jan I ożenił się powtórnie z Salomeą, córką Henryka II Reussa von Plauen. Drugi związek pozostał bezdzietny.

Jan I Scholastyk zmarł w 1372 i został pochowany w klasztorze dominikańskim w Oświęcimiu, którego był wielkim dobrodziejem. Zasługi Jana doceniła kapituła prowincjonalna w Płocku w 1372 nakazująca modły w intencji zmarłego księcia w całym kraju.