Rudy (województwo śląskie)

Z Wikipedii

Współrzędne: 50° N 18° EBłąd w wyrażeniu: Nierozpoznany znak interpunkcyjny „,” Błąd w wyrażeniu: Nierozpoznany znak interpunkcyjny „,” (Rudy (województwo śląskie))

Rudy
Województwo	śląskie
Powiat	raciborski
Gmina	Kuźnia Raciborska
Sołtys	Larysz Sylwester
Położenie	50° 11' 21,6'' N 18° 27' 14,9'' E
Liczba mieszkańców  • liczba ludności	2800
Strefa numeracyjna (do 2005)	32
Kod pocztowy	47-430
Tablice rejestracyjne	SRC
Położenie na mapie Polski Rudy
Galeria zdjęć w Wikimedia Commons

Rudy (niem. Rudy, Groß Rauden) – wieś sołecka w Polsce położona w województwie śląskim, w powiecie raciborskim, w gminie Kuźnia Raciborska. W latach 1973-1977 miejscowość była siedzibą gminy Rudy.

Spis treści 1 Nazwa 2 Geografia 3 Przysiółki Rud 4 Transport 4.1 Drogowy 4.2 Lotniczy 4.3 Autobusowy 4.4 Odległości drogowe 5 Edukacja 6 Historia 7 Osoby związane z Rudami 8 Zabytki i atrakcje turystyczne 9 Bibliografia 10 Zobacz też 11 Linki zewnętrzne

[edytuj] Nazwa

Ewolucja zapisów nazwy wsi Rudy przebiegała następująco:

• 1258 – Wladislaw,
• 1264 – Ruda,
• 1391 – Rudden – wariant niemiecki (czyt. Ruden),
• 1408 – Rawden, Rawdin – wariant niemiecki (czyt. Rauden),
• 1420 – Rauda (czyt. Ruda),
• II poł. XV w. – Rauden
• pocz. XVI w. – Raudten, Rauden - warianty niemieckie (oba czyt. Rauden)
• XVIII w. – Rauden, Rudy, Groß Rauden,
• 1830 – Rudeo (błąd pisarza lub zapis uszkodzony)
• 1888 – Ruda,
• 1918-1945 – Rudy, Groß Rauden,
• od 1945 – Rudy (Rudy Wielkie, urzędowo, następnie potocznie: Rudy Raciborskie, obecnie Rudy).

[edytuj] Geografia

Rudy położone są w dolnym biegu rzeki Rudy, która z kolei jest dopływem górnej Odry. Zlokalizować je można na styku Płaskowyżu Rybnickiego i Kotliny Raciborskiej. W południowej części Rud, na granicy z Rybnikiem, znajduje się najwyższy punkt sięgający 271 m n.p.m. Początkowo okoliczne tereny były mocno zalesione a drzewostan stanowiły buki, dęby, sosny, świerki i jodły. W XVIII wieku wytrzebiono jednak niemal zupełnie buki i dęby, a zanieczyszczenie środowiska spowodowało zanik jodły, którą zastąpiono modrzewiami i innymi gatunkami liściastymi. Lasy w Rudach obfitują także w zwierzynę płową, czarną i drobną. Klimat Rud jest ciepły, a okres wegetacyjny trwa 224 dni.

[edytuj] Przysiółki Rud

• Biały Dwór
• Brantolka
• Kolonia Renerowska
• Paproć
• Podbiała
• Przerycie
• Szybki

[edytuj] Transport

[edytuj] Drogowy

• 425 droga wojewódzka nr 425 (Bierawa – Kuźnia Raciborska – Rudy)
• 919 droga wojewódzka nr 919 (Racibórz – Rudy – Sośnicowice)
• 920 droga wojewódzka nr 920 (Rudy – Rybnik)
• 921 droga wojewódzka nr 921 (Rudy – Przerycie – Knurów – Zabrze)

Rudy znajdują się w odległości ok. 13 km od autostrady A4E40 (wschód-zachód) – węzeł Ostropa z drogą wojewódzką 408

W przyszłości droga wojewódzka 921 będzie drogą dojazdową do budowanej autostrady A1E75 (północ-południe) i prowadzić będzie do węzła Knurów oddalonego od Rud o ok. 18 km.

[edytuj] Lotniczy

• Port lotniczy Katowice-Pyrzowice (ok. 60 km)
• Port lotniczy Ostrava-Mošnov (ok. 60 km)
• Port lotniczy Kraków-Balice (ok. 120 km)

[edytuj] Autobusowy

Rudy są połączone komunikacją autobusową z:

• Rybnikiem (ZTZ w Rybniku – linia 43)
• Gliwicami (PKS Gliwice, PKS Racibórz i TRAVEL BUS)
• Raciborzem (PKS Gliwice, PKS Racibórz i TRAVEL BUS)
• Katowicami (PKS Racibórz)
• Częstochową (TRAVEL BUS)
• Kuźnią Raciborską (ZTZ w Rybniku – linia 44 oraz PKS Gliwice, PKS Racibórz i TRAVEL BUS)

[edytuj] Odległości drogowe

• Kuźnia Raciborska – 10 km
• Rybnik – 13 km
• Gliwice – 23 km
• Racibórz – 24km
• Chałupki – 36 km
• Katowice – 48 km
• Ostrava – 50 km
• Kraków – 120 km
• Wrocław – 168 km
• Jędrzychowice – 318 km
• Olszyna – 332 km
• Praga – 350 km
• Wiedeń – 350 km
• Korczowa – 378 km
• Warszawa – 390 km
• Berlin – 560 km
• Gdańsk – 580 km

[edytuj] Edukacja

W Rudach znajduje się Zespół Szkół Ogólnokształcących, w którym mieści się szkoła podstawowa oraz gimnazjum (ul. Rogera). Przedszkole (ul. Raciborska) oraz Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy (ul. Dworcowa).

ZSO w Rudach w ramach programu Comenius prowadzi kontakty partnerskie oraz wymiane młodzieży i nauczycieli z kilkoma szkołami w Europie:

• Rendsburg (Schule Altstadt)
• Torrox Costa (Collegio Publico Los Llanos)
• Southam (Southam Primary School)
• Bolatice (Zakladni Skola w Bolaticach)
• Vierzon (College Prive Notre Dame)

[edytuj] Historia

Historia Rud sięga I poł. XIII wieku. Wtedy miała tu powstać pierwsza fundacja klasztorna, która w 1228 roku otrzymała obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem. Prawdopodobnie jednak datowanie to jest zbyt wczesne, a pierwszą próbę lokowania tu klasztoru można datować na rok ok. 1237. Nie przetrwała ona w związku z najazdem tatarskim w 1241 roku, lecz z początkiem II połowy XIII wieku Cystersi z Jędrzejowa przybyli tu ponownie i w 1252 roku zaczęli budowę klasztoru, który zasiedlili w 1255 roku. Znany jest dokument z 1258 roku wydany przez Władysława opolskiego, który potwierdza tę rudzką fundację klasztorną.

Cystersi szybko rozwijali miejscową gospodarkę i osadnictwo. Zajmowali się sadownictwem, leśnictwem i bartnictwem. W okolicy Rud wybudowali stawy rybne, które zaopatrywały zarówno klasztor jak i okoliczne wioski. Hodowali także owce, trzodę i bydło.

Kolejny szybki wzrost znaczenia klasztoru rudzkiego przyniósł XVII wiek i rządy opata Andrzeja Emanuela Pospela. Klasztor założył wówczas kuźnicę, dwie fryszerki i fabrykę drutu. W 1710 powstała w Rudach huta potażu, a w 1725 założono tu kuźnicę miedzi.

W 1810 roku władze pruskie dokonały kasaty klasztoru, a w jego budynkach powstał szpital wojskowy, który funkcjonował tu w latach 1813-1814.

[edytuj] Osoby związane z Rudami

• Franciszek I Albrecht von Ratibor
• Władysław opolski
• Brat Rudolf
• Jan III Sobieski
• Karol Godula
• Juliusz Roger
• ks. prałat Władysław Kopeć

[edytuj] Zabytki i atrakcje turystyczne

• Park Krajobrazowy Cysterskie Kompozycje Krajobrazowe Rud Wielkich
• Pocysterski Zespół Klasztorno-Pałacowy
• Kolej wąskotorowa relacji Gliwice – Rudy – Racibórz o rozstawie toru 785 mm została zbudowana w latach 1899-1900 przez przedsiębiorstwo Górnośląskie Tramwaje Parowe. Do połowy lat 60. XX w. wąskotorówka była podstawowym środkiem transportu miejscowej ludności. Od 1945 r. kolejka została przymusowo przejęta przez PKP i włączona do GKW. Ostatecznie linia Rudy – Gliwice została zamknięta w 1992 r.
• Szlak Zabytków Techniki
• Szlak cysterski
• – Szlak Husarii Polskiej
• – Szlak Okrężny Wokół Gliwic
• Rezerwat przyrody Łężczok
• Leśniczówka Buk – Uroczysko Buk z domkiem myśliwskim to miejsce spotkań myśliwych. Otoczone starymi 150-letnimi bukami. Przekaz głosi, że w połowie XIX wieku księżniczka Wiktoria, córka królowej Anglii Wiktorii, posadziła tu lipę. Dzisiaj drzewo otoczone zostało kręgiem kamieni, na jednym z nich wyryto imię księżnej.

[edytuj] Bibliografia

• M. Dyba, Legenda rudzkich cystersów, Wszechnica Górnośląska T. XII.
• A. Morawetz, Denkmäler in Rauden, Ratiborer Heimatblatt 1927.
• St. Rybant, Średniowieczne opactwo cystersów w Rudach, Wrocław 1977.
• Mieczysław Sufryd, Jerzy Winiewski, Opactwo cystersów w Rudach 1258-1810, Katowice 1987.
• Grzegorz Wawoczny, Rudy – miejsce magiczne.
• Franciszek Wolnik, Matka Boska Rudzka. Dzieje Sanktuarium w Rudach Wielkich, Opole 1995.
• H. Siedlaczek, Rudy – Mała Wielka Ojczyzna, Żory 1999.
• A. Zamarska, Dzieje książąt raciborskich, Rybnik 2005.
• J. Gorzelik, Dziedzictwo Górnośląskiego Baroku. Opactwo Cysterskie w Rudach Wielkich 1648-1810, Warszawa 2005.
• F. Wolnik, Służba Boża w Rudzkim Opactwie Cystersów, Opole 2006.

[edytuj] Zobacz też

• cystersi
• Rudy
• Rudy-Rysie

[edytuj] Linki zewnętrzne

• PK Cysterskie Kompozycje Krajobrazowe Rud Wielkich
• Rudy Wielkie – nieoficjalna, prywatna strona
• Strona raciborzan, również o Rudach (strona w języku niemieckim i polskim)
• Strona Zabytkowej Stacji Kolei Wąskotorowej w Rudach
• Rudy z lotu ptaka

• Mapy: Autopilot • Google Maps • Szukacz • Targeo • Zumi

• Zdjęcia satelitarne: Google Maps • Wikimapia • Zumi

To jest tylko zalążek artykułu związanego z woj. śląskim. Jeśli możesz, rozbuduj go.