Jan Parandowski
Z Wikipedii
Jan Parandowski (ur. 11 maja 1895 we Lwowie, zm. 26 września 1978 w Warszawie) – polski pisarz, eseista i tłumacz.
Ukończył IV Gimnazjum Klasyczne im. Jana Długosza w rodzinnym Lwowie i w 1913 r. rozpoczął studia na Uniwersytecie Lwowskim na wydziale filozoficznym. Studiował filozofię, filologię klasyczną, archeologię, historię sztuki, literaturę polską. W okresie I wojny światowej studia zostały przerwane, a on sam internowany w Rosji (uczył w szkołach w Woroneżu i Saratowie). Od 1920 r. kontynuował studia i w 1923 r. uzyskał magisterium z filologii klasycznej i archeologii.
W latach 1922-1924 był kierownikiem literackim w wydawnictwie Alfreda Altenberga. W wydawnictwie zorganizował serię przekładów z literatur klasycznych oraz serię Wielcy pisarze. W tym okresie stale współpracował z czasopismami: "Gazetą Poranną", "Tygodnikiem Ilustrowanym", "Wiadomościami Literackimi" i tygodnikiem "Tęcza". W latach 1924-1926 podróżował do Grecji, Francji i Włoch. Od roku 1929 przeniósł się do Warszawy (zam. przy ul. Bema 70). Początkowo redagował miesięcznik "Pamiętnik Warszawski". W 1930 r. został członkiem polskiego PEN Clubu, w latach 1933-1978 (z przerwą w czasie II wojny światowej) był jego prezesem.
Na XI Igrzyskach Olimpijskich w Berlinie w 1936 r. otrzymał brązowy medal za książkę Dysk olimpijski, a w 1937 także Złoty Wawrzyn Polskiej Akademii Literatury za wybitną twórczość literacką. W latach 1937-1938 w Państwowym Wydawnictwie Książek Szkolnych redagował serię Wielcy ludzie. Po wybuchu II wojny światowej uczestniczył w konspiracyjnym życiu kulturalnym. Podczas powstania warszawskiego stracił w płomieniach swoje archiwum literackie i całą niewydaną twórczość.
W latach 1945-1950 objął katedrę kultury antycznej, a następnie literatury porównawczej na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim (KUL). Został członkiem zwyczajnym Warszawskiego Towarzystwa Naukowego, współpracował z "Tygodnikiem Powszechnym", "Meandrem", "Twórczością", wznowił działalność jako prezes polskiego PEN Clubu. W 1948 r. przygotowywał Światowy Kongres Intelektualistów we Wrocławiu, wtedy też ponownie zamieszkał w Warszawie. Był członkiem Stowarzyszenia Kultury Europejskiej (SEC). W 1958 r. współorganizował Międzynarodowy Zjazd Tłumaczy w Warszawie, w 1962 został wiceprezesem międzynarodowego PEN-Clubu. W 1964 r. otrzymał Nagrodę Państwową I stopnia i w tymże roku był sygnatariuszem "Listu 34" uczonych i pisarzy w obronie wolności słowa. Jan Parandowski został uhonorowany w 1975 r. za całokształt twórczości przez Radio Wolna Europa. W 1976 r. otrzymał tytuł doktora honoris causa Wydziału Filozofii Chrześcijańskiej KUL.
Już po śmierci Parandowskiego ukazała się książka jego żony – Ireny Parandowskiej (1903-1993) pt. Dzień Jana (Wyd. Iskry 1983, ISBN 83-207-0590-8), poświęcona pisarzowi. W 1988 roku wdowa po Janie Parandowskim, Irena Parandowska, zapoczątkowała przyznawanie nagrody literackiej polskiego PEN Clubu imienia jej zmarłego męża. Córka Jana Parandowskiego, Roma Parandowska-Szczepkowska, była żoną aktora Andrzeja Szczepkowskiego i matką aktorki Joanny Szczepkowskiej. Syn, Piotr Parandowski (ur. 1944), jest archeologiem, reżyserem filmów dokumentalnych.
[edytuj] Twórczość
Znany przede wszystkim ze swojej twórczości związanej z kulturą antyczną. Jako literat debiutował już w roku 1913 szkicem literacko-filozoficznym Rousseau. Był wybornym znawcą i popularyzatorem kultury i literatury starożytnej. Wielką popularność przyniosła mu wielokrotnie wznawiana Mitologia (1924). Pozycja ta była wielce znacząca w popularyzacji podstaw kultury antycznej w Polsce ze względu na różne ważne cechy: piękno i prostotę stylistyczną oraz na wierne, lecz pozbawione kontrowersji obyczajowych opisanie najważniejszych mitów greckich. Takie ujęcie Mitologii pozwoliło na korzystanie z niej w edukacji szkolnej.
Inne dzieła Jana Parandowskiego:
- Dysk olimpijski (1933)
- Król życia (1930, biografia Oscara Wilde'a)
- Niebo w płomieniach (1936)
- Eros na Olimpie (1924)
- Dwie wiosny (1927)
- Godzina śródziemnomorska (1949)
- Alchemia słowa (1951)
- Zegar słoneczny (1953, opowiadania o Lwowie)
- Petrarka (1956, biografia Petrarki)
- Mój Rzym (1959)
- Z antycznego świata (1958)
- Wojna trojańska (1927)
- Przygody Odyseusza (1935)
- Odwiedziny i spotkania (1934)
- Akacja (1967)
- Powrót do życia (1961)
- Pisma wybrane (1955)
- Dzieła wybrane tom 1-3 (1957)
- tłumaczenia
- Historia świata Wellsa (1924)
- Dafnis i Chloe (1925)
- Życie Karola Wielkiego Einharda (1935)
- Wojna domowa Juliusza Cezara (1951)
- Odyseja Homera (1953)
- relacje z podróży
